Τρίτη 31 Αυγούστου 2010

— Hypocrite lecteur, — mon semblable, — mon frère!

Charles Baudelaire, 9 Απριλίου 1821-31 Αυγούστου 1867

Au Lecteur

La sottise, l'erreur, le péché, la lésine,
Occupent nos esprits et travaillent nos corps,
Et nous alimentons nos aimables remords,
Comme les mendiants nourrissent leur vermine.


Nos péchés sont têtus, nos repentirs sont lâches;
Nous nous faisons payer grassement nos aveux,
Et nous rentrons gaiement dans le chemin bourbeux,
Croyant par de vils pleurs laver toutes nos taches.


Sur l'oreiller du mal c'est Satan Trismégiste
Qui berce longuement notre esprit enchanté,
Et le riche métal de notre volonté
Est tout vaporisé par ce savant chimiste.


C'est le Diable qui tient les fils qui nous remuent!
Aux objets répugnants nous trouvons des appas;
Chaque jour vers l'Enfer nous descendons d'un pas,
Sans horreur, à travers des ténèbres qui puent.


Ainsi qu'un débauché pauvre qui baise et mange
Le sein martyrisé d'une antique catin,
Nous volons au passage un plaisir clandestin
Que nous pressons bien fort comme une vieille orange.


Serré, fourmillant, comme un million d'helminthes,
Dans nos cerveaux ribote un peuple de Démons,
Et, quand nous respirons, la Mort dans nos poumons
Descend, fleuve invisible, avec de sourdes plaintes.


Si le viol, le poison, le poignard, l'incendie,
N'ont pas encor brodé de leurs plaisants dessins
Le canevas banal de nos piteux destins,
C'est que notre âme, hélas! n'est pas assez hardie.


Mais parmi les chacals, les panthères, les lices,
Les singes, les scorpions, les vautours, les serpents,
Les monstres glapissants, hurlants, grognants, rampants,
Dans la ménagerie infâme de nos vices,


II en est un plus laid, plus méchant, plus immonde!
Quoiqu'il ne pousse ni grands gestes ni grands cris,
Il ferait volontiers de la terre un débris
Et dans un bâillement avalerait le monde;


C'est l'Ennui! L'oeil chargé d'un pleur involontaire,
II rêve d'échafauds en fumant son houka.
Tu le connais, lecteur, ce monstre délicat,
— Hypocrite lecteur, — mon semblable, — mon frère!

(Fleurs du Mal)


(από http://fleursdumal.org/poem/099)
πορτραίτο του ποιητή από τον Gustave Corbet

 Στὸν ἀναγνώστη

Ἡ ἀνοησία, τ᾿ ἁμάρτημα, ἡ ἀπληστία κι ἡ πλάνη
κυριεύουνε τὴ σκέψη μας καὶ φθείρουν τὸ κορμί μας,
κι εὐχάριστα τὶς τύψεις μας θρέφουμε στὴν ψυχή μας,
καθὼς ποὺ θρέφουν πάνω τους τὶς ψεῖρες οἱ ζητιάνοι.

Στὰ μετανιώματα ἄναντροι κι ἁμαρτωλοὶ ὡς τὴν ἄκρια,
ζητᾶμε πληρωμὴ ἀκριβὴ γιὰ κάθε μυστικό μας
καὶ ξαναμπαίνουμε εὔκολα στὸ βοῦρκο τὸν παλιό μας,
θαρρώντας πὼς ξεπλένεται μὲ τὰ δειλά μας δάκρυα.

Πάνω ἀπ᾿ τὸ προσκεφάλι μας ὁ Σατανᾶς γερμένος
πάντα στὰ μάγια τοῦ κακοῦ τὸ νοῦ μας νανουρίζει,
τὴ πιὸ ἀτσαλένια θέληση μεμιᾶς τὴν ἐξατμίζει,
αὐτὸς ὁ Μέγας χημικός, ὁ Τετραπερασμένος.

Ὁ Διάολος, τὸ νῆμα αὐτὸς κρατᾶ ποὺ μᾶς κουνᾶ!
Τὰ πράματα τὰ βρωμερὰ πιότερο τ᾿ ἀγαπᾶμε,
κι ὅλο καὶ πρὸς τὴ Κόλαση κάθε στιγμὴ τραβᾶμε,
μὲ δίχως φρίκη, ἀνάμεσα στὸ σκότος ποὺ βρωμᾶ.

Σὰν τὸ φτωχὸ ξεφαντωτὴ ποὺ πιπιλᾶ μὲ ζάλη
μιᾶς παλιᾶς πόρνης ἀγκαλιὰ πολιομαρτυρισμένη,
κλεφτάτα ἁρπάζουμε κι ἐμεῖς καμιὰ ἡδονὴ θλιμμένη,
ποὺ τήνε ξεζουμίζουμε σὰ σάπιο πορτοκάλι.

Σὰν ἕνα ἑκατομμύριο σκουλήκια, μυρμηγκώντας,
μὲς στὸ μυαλό μας κραιπαλοῦν τοῦ Δαίμονα τὰ πλήθη,
κι ὅταν ἀνάσα παίρνουμε, ὁ Θάνατος στὰ στήθη
σὰν ἄϋλος ποταμὸς κυλᾶ, σιωπηλὰ θρηνώντας.

Ἂν τὸ φαρμάκι κι ἡ φωτιὰ κι ἡ βιὰ καὶ τὸ μαχαίρι
δὲν ἔχουνε τὰ φανταχτὰ κεντίδια ἀκόμα κάνει
στὸ πρόστυχο τῆς μοίρας μας ἄθλιο καραβοπάνι,
εἶναι ποὺ λείπει ἀπ᾿ τὴ ψυχὴ τὸ θάρρος κι ἀπ᾿ τὸ χέρι.

Μὰ μὲς στὶς σκύλες, τοὺς σκορπιούς, τὰ φίδια, τὰ τσακάλια,
τοὺς πάνθηρες, τοὺς πίθηκους, τοὺς γύπες, τὰ θηρία
ποὺ γρούζουν, σέρνουνται, ἀλυχτοῦν κι οὐρλιάζουν μὲ μανία
μέσ᾿ στῶν παθῶν μας τὸ κλουβί, προβαίνει ἀγάλια,
θεριὸ πιὸ βρώμικο, κακό, τὴν ἀσκημιὰ νὰ δείξει!

Κι ἂ δὲ σαλεύει κι οὔτε ἀκούει κανένας τὸ οὐρλιαχτό του,
ὅλη γῆς θὰ ρήμαζε, καὶ στὸ χασμουρητό του
θὰ ῾θελε νὰ κατάπινε τὸν κόσμο -αὐτὸ ῾ναι ἡ πλήξη!-
πού, μ᾿ ἕνα δάκρυ ἀθέλητο στὰ μάτια τῆς κοιτάζεις,
καθὼς καπνίζει τὸν οὐκᾶ, κρεμάλες νὰ στυλώνει.

Καὶ ξέρεις, ἀναγνώστη, αὐτὸ τὸ τέρας πῶς δαγκώνει!
Ὦ ἀναγνώστη ὑποκριτή, ἀδέρφι ποὺ μοῦ μοιάζεις!

(Άνθη του Κακού)
(από http://bit.ly/a32kWZ)
Άνθη του Κακού, πρώτη έκδοση με σημειώσεις του ποιητή
Ο «ποιητής των κολασμένων»


«Γενιά του Κάιν ανέβα στον ουρανό


και γκρεμοτσάκισε στη γη τον Θεό»

Αν μπορούσε κανείς να αποτυπώσει το μήνυμα του Μποντλέρ σε λίγες λέξεις, ίσως αυτό το δίστιχο είναι το καταλληλότερο. Οσοι από τους «κολασμένους» γνώρισαν τον Δυτικό πολιτισμό, έγιναν κι έμειναν πιστοί στην ποίηση του Μποντλέρ.

Ο Κάρολος Μποντλέρ γεννήθηκε στο Παρίσι, την εποχή που ξεσπούσε η Ελληνική Επανάσταση. Πατέρας του ήταν ο Ζοζέφ-Φρανσουά Μποντλέρ και μητέρα του η Καρολίν Αρσεμπό-Ντιφαΐς. Ο Κάρολος έχασε τον πατέρα του όταν ήταν μόλις έξι ετών, γεγονός που επέδρασε καταλυτικά στον ψυχισμό του παιδιού. Ενα χρόνο αργότερα, η νεαρή μητέρα του ξαναπαντρεύεται τον στρατηγό Οπίκ. Ο Κάρολος αντιπάθησε αμέσως τον πατριό του και διέβλεψε στη συμπεριφορά του στρατιωτικού αντίστοιχη αντιπάθεια. «Αντιπάθησα αμέσως αυτόν τον υπέροχο ηλίθιο», έγραφε αργότερα ο Κάρολος, «που με το ύφος του προσπαθούσε να μου εμφυσήσει όλο το γαλλικό πνεύμα».

Το 1836, σε ηλικία 15 ετών, ο Μποντλέρ εγγράφεται στο Κολλέγιο Λουί λε Γκραν, στο Παρίσι, αφού πέρασε προηγουμένως τέσσερα χρόνια στη Λυών. Τελειώνοντας το σχολείο, ο Κάρολος συχνάζει στο Καρτιέ Λατέν, ακολουθώντας μια ζωή που το πατρικό του σπίτι χαρακτήριζε «σκανδαλώδη». Σχεδόν πάντα γυρνούσε στο σπίτι μεθυσμένος ή, αργότερα, ποτισμένος με ουσίες που τον έκαναν να «δραπετεύει» από την ανυπόφορη γι' αυτόν πραγματικότητα. «Η παιδική μου ηλικία», έγραφε αργότερα σε μια αυτοβιογραφία του, «σημαδεύτηκε από μια ακατάπαυστη θύελλα, την οποία έσπαζαν μικρά διαλείμματα ηλιοφάνειας. Αλλά στον κήπο της ψυχής μου, η θύελλα δεν άφησε παρά ελάχιστα φρούτα. Αχ! Δυστυχία... ο χρόνος τρώει τη ζωή μας. Είναι ο σκοτεινός εχθρός που μας ρουφά το αίμα...». Τον Ιούνιο του 1841, πιεσμένος από την πατρική του οικογένεια να αλλάξει τη ζωή του, ο Μποντλέρ αποφασίζει να ταξιδέψει στις Ινδίες, όπου, όμως, δεν θα φτάσει ποτέ, καθώς σταμάτησε στον Μαυρίκιο. Εκεί θα γράψει μερικά από τα πρώτα ποιήματά του, όπως «Σε μια μιγάδα», «Το αλμπατρός», το «Εξωτικό άρωμα» κ.λπ.

Τον Φεβρουάριο του 1842 επιστρέφει στο Παρίσι και την ίδια χρονιά γνωρίζεται με τη Ζαν Ντιβάλ, η οποία θα τον εμπνεύσει να γράψει πολλούς στίχους. Από τότε μέχρι το 1846 γράφει πολλά ποιήματα, μέσα από τα οποία απορρίπτει την κοινωνία της εποχής του. Λέγεται ότι μια μέρα που ο Μποντλέρ βρισκόταν υπό την επήρεια ναρκωτικών ουσιών, περνούσε έξω από το σπίτι του ένας τζαμάς, ο οποίος κουβαλούσε τζάμια που επρόκειτο να τοποθετήσει σε γειτονικό σπίτι.

Ο Μποντλέρ χύθηκε έξω από το σπίτι του και φωνάζοντας «γιατί δεν βλέπω μέσα από τα τζάμια σου τη ζωή στα ρόζ;» έσπασε όλα τα τζάμια του άτυχου μαγαζάτορα, θέτοντας τη ζωή και των δυο σε κίνδυνο. Αποτέλεσμα εκείνης της οργής του ήταν το ποίημα «Η ζωή στα ροζ» (La vie en rose). Το 1847 ο Κάρολος Μποντλέρ ανακαλύπτει τον Εντγκαρ Αλαν Πόε, στα γραπτά του οποίου αναγνωρίζει έναν πνευματικό του αδελφό. Ο Κάρολος έλεγε ότι οι δυο τους συνδέθηκαν «χάρη στην κοινή αγάπη τους για τον πόνο». Εκείνη τη χρονιά, μια άλλη γυναίκα μπαίνει στη ζωή του: Τη λένε Μαρί Ντομπρέν και λέγεται ότι τα μάτια της ενέπνευσαν τον Κάρολο να γράψει το ποίημα «Το δηλητήριο του ουρανού».

Ο Μποντλέρ βλέπει στις εξεγέρσεις του Φεβρουαρίου 1848 την απόρριψη της κοινωνίας της εποχής του και λαμβάνει ενεργό μέρος σε αυτές. Η απόφασή του γκρεμίζει έναν μύθο που συνόδευε πολύ καιρό το όνομα του Σαρλ Μποντλέρ, ότι δηλαδή ο εθισμός του σε ναρκωτικές ουσίες και στο αλκοόλ είχε εξουδετερώσει κάθε ενδιαφέρον του για τις κοινωνικές εξελίξεις και τον είχει κλείσει στον εαυτό του και τον «κόσμο του». Το 1852 στέλνει πολλά ποιήματά του στην πνευματική του αγαπημένη, την κυρία Σαμπατιέ. Ανάμεσά τους ήταν «Η αρμονία του απομεσήμερου» και «Η πνευματική αυγή». Λίγο αργότερα, ο Μποντλέρ παίρνει την πρωτοβουλία να μεταφράσει στα γαλλικά τις «Ιστορίες» και τις «Νέες υπέροχες ιστορίες» του Εντγκαρ Αλαν Πόε.

Τον Ιούνιο του 1857 ο Κάρολος Μποντλέρ δημοσιεύει την πιο γνωστή ποιητική του συλλογή, με τίτλο «Τα άνθη του κακού» (Les Fleurs du Mal), που ξεσηκώνει θύελλα κατηγοριών από την καλή κοινωνία της εποχής του. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς ο Μποντλέρ περνά από δίκη για «ανηθικότητα».

Ο ποιητής και ο εκδότης του, ο Πουλέ Μαλασί, θα καταδικαστούν για έξι ποιήματα του Μποντλέρ, τα οποία από τότε αποτέλεσαν ειδική ομάδα υπό τον τίτλο «Καταδικασμένα κομμάτια». Το 1860 ο Κάρολος δημοσιεύει τους «Τεχνητούς παραδείσους», στους οποίους ο ποιητής αναφέρεται στον κόσμο των αισθήσεων και τη λατρεία του ατέλειωτου. Την επόμενη χρονιά «Τα άνθη του κακού» κυκλοφορούν σε δεύτερη έκδοση. Τον Απρίλιο του 1861 ο Μποντλέρ γράφει και δημοσιεύει ένα μακροσκελές άρθρο γύρω από τη μουσική του Ρίχαρντ Βάγκνερ, ενώ αντιλαμβάνεται ότι ο αέρας του Παρισιού τον σηκώνει όλο και λιγότερο.

Ο ποιητής πνίγεται και αποφασίζει το 1864 να εγκατασταθεί στις Βρυξέλλες, όχι πολύ μακριά ούτε πολύ κοντά από τη γαλλική πρωτεύουσα. Εκεί δίνει μια σειρά διαλέξεων, αλλά γρήγορα συνειδητοποιεί ότι ούτε εκεί μπορεί να εγκατασταθεί, καθώς η βελγική καλή κοινωνία αντιδρά. Η υγεία του, όμως, είχε κλονιστεί από τη «σκανδαλώδη» ζωή, που από νεαρός είχε επιλέξει. Σε μια επίσκεψή του στον ναό του Σαν Λου ντε Ναμίρ, ο Κάρολος Μποντλέρ χάνει τις αισθήσεις του. Αργότερα τις ανακτά, αλλά από τότε είχε πολλά και αλλεπάλληλα προβλήματα υγείας.

Το 1867 η απώλεια των αισθήσεών του είναι πλέον ο κανόνας και ο μεγάλος ποιητής αφήνει την τελευταία του πνοή. Ο Κάρολος Μποντλέρ ετάφη στο κοιμητήριο του Μονπαρνάς.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ Α. ΣΕΪΤΑΝΙΔΗΣ seitanid@enet.grΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 09/04/2001

οι εικόνες από την Wikipedia

Κυριακή 29 Αυγούστου 2010

Η ύφεση, ο Κέυνς, ο Μαρξ



του Ηλία Ιωακείμογλου από την ΕΠΟΧΗ, 29.08.10

Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ύφεση και εισέρχεται τώρα σε μια μακρά περίοδο υποβάθμισης του βιοτικού επιπέδου των εργαζόμενων τάξεων. Εάν δεν ανατραπούν τα σημερινά δεδομένα, που έχουν δημιουργήσει το ΔΝΤ, η κυβέρνηση, η ΕΚΤ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως αυτά συνοψίζονται στο μνημόνιο για την ενεργοποίηση του «μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας από τα κράτη μέλη της ΕΕ και το ΔΝΤ», η ύφεση που βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη στην Ελλάδα, θα μετατραπεί σε πολύπλευρη καταστροφή που θα βυθίσει την χώρα σε παρατεταμένη περίοδο μαρασμού.
 

Η ακολουθούμενη πολιτική, που πολλοί αποκαλούν «εσωτερική υποτίμηση» ή «ανταγωνιστικό αποπληθωρισμό» είναι μια σωρευτική διαδικασία διαδοχικών κύκλων μείωσης των μισθών και των τιμών. Μέσω αυτών των μειώσεων, σύμφωνα με την κυρίαρχη οικονομική θεωρία, που καθοδηγεί τώρα τις αποφάσεις που λαμβάνονται για την τύχη της ελληνικής οικονομίας, θα ενισχυθεί, υποτίθεται, η ανταγωνιστικότητα της χώρας και θα αυξηθούν οι καθαρές εξαγωγές. Έτσι, θα βελτιωθεί το εξωτερικό έλλειμμα στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και η συνολική ζήτηση θα αρχίσει να ανακάμπτει. Στο τέλος της διαδικασίας, η οικονομία θα ισορροπήσει, υποτίθεται, σε ένα ποσοστό ανεργίας υψηλότερο και ένα επίπεδο παραγωγής χαμηλότερο από το σημερινό, πλην όμως, θα έχει επιτευχθεί σημαντική βελτίωση στο εμπορικό έλλειμμα αγαθών και υπηρεσιών εξαιτίας των χαμηλότερων τιμών των εγχωρίως παραγομένων προϊόντων.
 

Αυτή η διαδικασία είναι μακρά και για να επιταχυνθεί θα πρέπει, σύμφωνα πάντοτε με την κυρίαρχη οικονομική θεωρία, οι θεσμοί της αγοράς εργασίας που προστατεύουν (υπερβολικά, υποτίθεται) τους εργαζόμενους να μεταρρυθμιστούν στη γνωστή κατεύθυνση απελευθέρωσης των απολύσεων, αποδυνάμωσης των συλλογικών συμβάσεων κλπ. Σε αυτήν την ανάλυση των εξελίξεων μπορούμε λίγο-πολύ να συμφωνήσουμε όλοι στην (εκτός ΚΚΕ) Αριστερά. Από το σημείο αυτό και μετά, όμως, υπάρχουν δύο τρόποι για να καταλάβουμε τα πράγματα.

Κέυνς ή Μαρξ

Ο πρώτος τρόπος, ο τρόπος του Κέυνς, είναι να δούμε την ύφεση ως το αποτέλεσμα κακών χειρισμών εκ μέρους της κυβέρνησης, του ΔΝΤ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της ΕΚΤ, ή ακόμη ως το αποτέλεσμα μιας λανθασμένης θεωρίας, την οποία έχουν υιοθετήσει όσοι χαράσσουν την οικονομική πολιτική. Τυφλωμένοι από το άμεσο, στενό συμφέρον τους, οι άρχουσες τάξεις της Ευρώπης και οι οικονομολόγοι, αυτό το θεολογικό τάγμα συμβούλων της εξουσίας, διαχειρίζονται την κρίση με τρόπο καταστροφικό για τους εργαζόμενους, αλλά σε τελευταία ανάλυση και για το ίδιο το σύστημα, ισχυρίζεται η ορθόδοξη κεϋνσιανή θεωρία. Διότι η βαθιά ύφεση που προκαλούν οι επιλογές της άρχουσας τάξης σε τελευταία ανάλυση καθίστανται επιζήμιες για τις ίδιες τις επιχειρήσεις, για την συσσώρευση κεφαλαίου, για το ίδιο το σύστημα.
Αυτός ο τρόπος να βλέπουμε τα πράγματα μάς οδηγεί απευθείας σε μια στάση αντιπολίτευσης έναντι του νεοφιλελεύθερου καθεστώτος. Ο κεϋνσιανός οικονομολόγος ή πολιτικός είναι ο αιρετικός σύμβουλος της εξουσίας, αυτός που εγκαλεί την οικονομική ορθοδοξία και την εξουσία στον δρόμο της λογικής και του γενικού συμφέροντος, που είναι ο δρόμος της οικονομικής μεγέθυνσης και της πλήρους απασχόλησης.
 

Ο δεύτερος τρόπος, ο τρόπος του Μαρξ, για να κατανοήσουμε τον χαρακτήρα και την ιστορική σημασία της ύφεσης είναι να δούμε την ύφεση ως το εργαλείο με το οποίο η τάξη των κεφαλαιοκρατών επιβάλλει τις απαιτήσεις της. Η ύφεση προβλέπεται, από την κυρίαρχη θεωρία, ως φυσιολογικό στάδιο της διαδικασίας προσαρμογής της οικονομίας σε εξωτερικές διαταραχές που αυτή έχει δεχτεί (σε καθεστώς νομισματικής ένωσης, άρα αδυναμίας υποτίμησης του νομίσματος). Η ύφεση οργανώνεται από την εξουσία ως μέσο για την πειθάρχηση των εργαζόμενων τάξεων, για να δεχθούν λιγότερες προστατευτικές ρυθμίσεις και χαμηλότερους μισθούς υπό την πίεση της ανεργίας και του διογκούμενου εφεδρικού εργατικού δυναμικού.
 

Ο Μαρξ είχε δείξει ότι η κεφαλαιοκρατική οικονομία τείνει αυθόρμητα στην ύφεση κάθε φορά που δεν ικανοποιούνται οι απαιτήσεις των κεφαλαιοκρατών, έτσι ώστε η ανεργία να πειθαρχήσει τις εργαζόμενες τάξεις και να αποκαταστήσει μια πιο ευνοϊκή διανομή του εισοδήματος υπέρ του κεφαλαίου. Αυτό που είναι καινούργιο, σε σχέση με αυτήν την διαπίστωση του Μαρξ, είναι ότι η κυρίαρχη οικονομική θεωρία έχει πλέον ενσωματώσει, ως συνειδητό καθήκον της εξουσίας, την οργάνωση της ύφεσης, τον περιορισμό της ισχύος των εργατικών συνδικάτων και την αποδιάρθρωση του θεσμικού πλαισίου που προστατεύει τους εργαζόμενους.
 

Μπορούμε να θεωρήσουμε ως ορόσημο αυτής της νέας περιόδου, την θεωρητική επανάσταση που έφερε στην ανάλυση της αγοράς εργασίας το βιβλίο που δημοσίευσε ο Nickell το 1991 μαζί με τους Layard και Jackman. Οι οικονομολόγοι της άρχουσας τάξης επιδιώκουν συνειδητά την οργάνωση της ύφεσης ως ταξικό όπλο, και μάλιστα με τον φανατισμό της βεβαιότητας που τους προσφέρει η σύγχρονη κυρίαρχη θεωρία για τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς εργασίας.

Αντίσταση ή αντιπολίτευση

Αυτή η διάκριση μεταξύ δύο τρόπων να αντιλαμβανόμαστε την ύφεση (όπως ο Κέυνς ή ο Μαρξ) δεν αποτελεί σχολαστική ανάλυση, διότι έχει το πολιτικό της αντίστοιχο:
 

Εάν αντιλαμβάνομαι την ύφεση ως το αποτέλεσμα μιας λανθασμένης θεωρίας ή κακών χειρισμών εκ μέρους των φορέων της οικονομικής πολιτικής ή της απληστίας των κεφαλαιοκρατών ή της τύφλωσης των οικονομολόγων που έχουν χάσει την επαφή με την πραγματικότητα κλπ, τότε αυτό που έχω να κάνω, είναι να εξηγώ υπομονετικά και ασταμάτητα στην εξουσία ότι κάνει λάθος, ότι η πολιτική της είναι καταστροφική, ότι οι σύμβουλοί της θέτουν μη πραγματοποιήσιμους στόχους, και ότι θα έπρεπε να ακολουθήσει μιαν άλλη πολιτική, την οποία μάλιστα αναλαμβάνω την υποχρέωση να περιγράψω λεπτομερώς μην τυχόν και κριθώ ως πολιτική δύναμη που ασκεί μόνο κριτική και δεν έχει τι να προτείνει. Δρω, δηλαδή, ως μια πολιτική δύναμη που ασκεί αντιπολίτευση, ενδεχομένως επιστρατεύοντας και κάποια κινηματικά στοιχεία όπως οι ειρηνικές διαδηλώσεις και οι απεργίες.
 

Εάν, αντιθέτως, αντιλαμβάνομαι ότι η ύφεση προβλέπεται από την κυρίαρχη θεωρία και οργανώνεται από τις κυρίαρχες τάξεις ως εργαλείο για την πειθάρχηση των εργαζόμενων τάξεων και για την επιβολή κοινωνικών μετασχηματισμών και θεσμικών ανατροπών, έτσι ώστε το κεφάλαιο να ξαναφτιάξει τον κόσμο στα μέτρα του, τότε αυτό που έχω να κάνω είναι να αναπτύξω πρακτικές αντίστασης, όχι αντιπολίτευσης.
 

Το συμπέρασμα είναι μελαγχολικό: Ο ΣΥΡΙΖΑ κατανοεί την ύφεση με την ματιά του Κέυνς και για αυτό είναι μια αντιπολιτευτική πολιτική δύναμη (ή μήπως συμβαίνει το αντίστροφο; αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία). Όπως εύστοχα λέει ένα blog, o διαρρήκτης έχει μπει στο σπίτι μας και εμείς του κάνουμε εναλλακτικές προτάσεις.
 

Η ιστορία της ύφεσης θα είναι όμως μακρά και οι ευκαιρίες να συνδεθεί η πολιτική δράση του ΣΥΡΙΖΑ με την μαρξιστική θεωρητική παράδοση δεν θα είναι λίγες. Το επίδικο αντικείμενο θα είναι η μετατροπή του από αντιπολιτευτική δύναμη σε δύναμη αντίστασης.

Όταν οι Ρομά έγιναν το "όχημα" για τη δημοτικότητα του Σαρκό...


ΑΥΓΗ, 29.08.10

Όταν την Παρασκευή, 30 Ιουλίου ο Νικολά Σαρκοζί έφθανε στη Γκρενόμπλ είχε πάρει την απόφασή του: θα χρησιμοποιούσε τους Ρομά ως "όχημα" προκειμένου να πάψει το... σήριαλ των οικονομικών σχέσεων του υπουργού Εργασίας, Ερίκ Βερτ με την πλούσια κληρονόμο της "Λ' Ορεάλ", Λιλιάν Μπετανκούρ και να ανέβει και η δική του δημοτικότητα που έχει πιάσει πάτο. Με ένα σμπάρο δύο τρυγόνια δηλαδή. Εξ ου και το σοβαρό ύφος του Σαρκό κατά την ομιλία του στη Γκρενόμπλ, όταν ανακοίνωνε τη σειρά κατασταλτικών μέτρων κατά των εγκληματιών και εξέφραζε τη "θλίψη" για την αποτυχία του γαλλικού μοντέλου ενσωμάτωσης εδώ και 50 χρόνια.

Συνοδευόμενος από τον υπουργό Εσωτερικών, τον "κολλητό" του Μπρις Ορτφέ, υπουργό Εσωτερικών και την Μισέλ Αλιό Μαρί, υπουργό Δικαιοσύνης, ο Σαρκοζί παρουσίασε σειρά εντυπωσιακών μέτρων, όπως την αφαίρεση της γαλλικής υπηκοότητας από όσους ξένους την έχουν αποκτήσει και επιτέθηκαν σε "αστυνόμο ή χωροφύλακα", την απέλαση των "παρανόμων", θέμα που έσπευσε να συνδέσει με τους Ρομά - μια διόλου τυχαία σύνδεση, καθώς το θέμα τους είχε συζητηθεί εκτενώς δύο ημέρες πριν, σε συνάντηση στο προεδρικό μέγαρο.

Κατόπιν τη σκυτάλη της υλοποίησης των μέτρων πήρε, μέσα στο κατακαλόκαιρο, ο Ορτφέ, που έχει ήδη διακριθεί από την απαίτησή του οι υπηρεσίες του υπουργείου να εμφανίζουν σημαντικούς αριθμούς απελάσεων ξένων, άρχισε το ξήλωμα των παράνομων καταυλισμών των Ρομά σε όλη τη χώρα, οι οποίοι, από τη μια στιγμή στην άλλη, βρέθηκαν να περιπλανώνται στους δρόμους. Ο μηχανισμός της απέλασής τους είχε ήδη τεθεί σε εφαρμογή: είχε προηγηθεί η ταύτισή τους από επίσημα χείλη με την ανασφάλεια και στο βάθος του... τούνελ βρισκόταν η σκάλα των ναυλωμένων πτήσεων προς Ρουμανία και Βουλγαρία. Και όλα αυτά με το... περιτύλιγμα της "εθελουσίας επιστροφής" και ένα δόλωμα (που κανέναν δεν έπεισε): τα 300 ευρώ της βοήθειας του γαλλικού κράτους.

Μικρή "λεπτομέρεια": οι εικόνες ανθρώπων με χαμένο βλέμμα να περιπλανώνται στους δρόμους της Γαλλίας με τον πέλεκυ της απέλασης να κρέμεται από πάνω τους, βάσει της εφαρμογής του γαλλικού νόμου, θύμισε ακόμη και στους ιστορικά πιο αδαείς τη μαύρη περίοδο του Βισί και τις διώξεις των Εβραίων, που γίνονταν βάσει των "ειδικών νόμων"... Η υπόθεση δεν άργησε να μετατραπεί σε μπούμερανγκ για τον Σαρκοζί, αφού μέχρι και η καθολική εκκλησία επέκρινε την πολιτική του... Είχαν προηγηθεί ο ΟΗΕ, το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Κομισιόν, διεθνή ΜΜΕ και βέβαια η εσωτερική αντιπολίτευση...

Και οι δημοσκοπήσεις; Η δημοτικότητά του ανέβηκε μόλις 2 μονάδες, έφθασε στο 36%...

Ε. Τσ.

Παρασκευή 27 Αυγούστου 2010

Της στραβής Παιδείας το 0,9 της φταίει...

Φέτος στις σχολικές αίθουσες, του AntistaChef

ΑΥΓΗ, 27/08/2010  
του Θανάση Καρτερού

Μπήκαν κάποια παιδιά σε ΤΕΙ της περιφέρειας με πολύ μικρή βαθμολογία, μερικά κάτω και από μονάδα, και ξεσηκώθηκαν οι αριστούχοι της κριτικής και οι πρυτάνεις του σαρκασμού. Ό,τι μπορείς να φανταστείς διαβάζεις αυτές τις μέρες για τους κουμπούρες που τρύπωσαν με λευκή κόλλα και για το εκπαιδευτικό σύστημα που παράγει τέτοιου είδους φαινόμενα.

Σιγά τον πολυέλαιο, ρε παιδιά. Σε μια τεχνική σχολή μπήκαν επί της ουσίας τα παιδιά και μπορεί κάποια να σωθούν αν φοιτήσουν τελικά εκεί που πέρασαν. Μπορεί και να μάθουν μια δουλειά, να αποκτήσουν ένα επάγγελμα. Να γλυτώσουν από το κοφτήριο των ΙΕΚ και των ιδιωτικών σχολών. Και αρκεί μια κίνηση του υπουργείου, να καταργήσει τελείως τις εξετάσεις για τα λεγόμενα ΤΕΙ χαμηλής ζήτησης, για να τελειώσει αυτό το καλαμπούρι.

Αλλά το 0,9 μερικών από τους υποψήφιους μας μάρανε; Ή καταπίνουμε την κάμηλο και διυλίζουμε τον κώνωπα, διεκδικώντας όχι 0,9 αλλά 0 στην ειλικρίνεια; Δεν διαγράφουν τα αποτελέσματα όλες τις παθογένειες και της Παιδείας και της κοινωνίας του Μνημονίου και του εγκλεισμού των νέων παιδιών σε ανάγκες και αξίες που δεν επιτρέπουν ούτε να ονειρεύονται, ούτε να έχουν φιλοδοξίες, ούτε να επιδιώκουν το αδύνατο και το έξω από τις συμβάσεις της οικογένειας και του περίγυρου;

Δηλαδή οι χιλιάδες υποψήφιοι που ανεβάζουν κάθε χρόνο τις βάσεις στις αστυνομικές σχολές έχουν όνειρο ζωής να γίνουν μπάτσοι; Δεν είναι το φάντασμα της ανεργίας που τους σπρώχνει όπου να ‘ναι, αρκεί να υπάρχει ένας μισθός; Δεν το βλέπουμε ότι στις περισσότερες περιπτώσεις οι προτιμήσεις ανεβοκατεβάζουν τις βάσεις με κριτήρια αγοράς; Ότι το Μνημόνιο και οι πολιτικές του Παπανδρέου, που απαξιώνουν επαγγέλματα (π.χ. των καθηγητών και δασκάλων) ωθούν τις αντίστοιχες βάσεις προς τα κάτω και άλλες προς τα πάνω;

Και τι είναι το αστειάκι του 0,9 αλήθεια μπροστά στο δράμα εκατοντάδων χιλιάδων πτυχιούχων που σπάνε τα πόδια τους σερβίροντας καφέδες ή αναζητώντας μάταια οποιαδήποτε δουλειά, ενώ τα πτυχία τους αναπαύονται στα συρτάρια; Τι είναι το πρόβλημα των ΤΕΙ χαμηλής ζήτησης μπροστά στο χάλι σχολών υψηλής ζήτησης; Αλλά και μπροστά στο αίσχος των αναπληρωτών και στον επικείμενο όλεθρο του Σεπτέμβρη σε δημοτικά και γυμνάσια; Της στραβής Παιδείας το 0,9 της φταίει τελικώς;

Τρίτη 17 Αυγούστου 2010

Μια πρόταση για τον πρωθυπουργό εν όψει και του τέταρτου δρόμου

Λαϊκή Εντολή, του AntistaChef

του Θανάση Καρτερού, από την ΑΥΓΗ, 15.08.10

Μπράβο Γιώργο! Όχι μόνο διατύπωσε σε παγκόσμια πρώτη την άποψη ότι ο τρίτος δρόμος απέτυχε και πρέπει να πάμε για τον τέταρτο, που θα επιτρέπει στις αγορές να αναπτύσσονται, αλλά σε καμιά περίπτωση εις βάρος της δημοκρατίας. Όχι μόνο διαβεβαίωσε ότι το ΠΑΣΟΚ δεν έχει εγκαταλείψει την κοινωνική του ατζέντα και εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι οι αλλαγές θα ωφελήσουν όλους τους Έλληνες. Αλλά και τόλμησε να δηλώσει, έστω και δεύτερος μετά τον Καραμανλή, ότι δεν τον ενδιαφέρει η επανεκλογή του και το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να αφήσει πίσω του έργο. Μεταρρυθμιστικό μάλιστα.

Αισθάνεσαι μια υπερηφάνεια, όσο να ‘ναι, διαβάζοντας αυτή τη συνέντευξη. Δεν είναι και λίγο ένας Έλληνας να χαράζει μπροστά στην ανθρωπότητα τον τέταρτο δρόμο μεταξύ σοσιαλισμού και καπιταλισμού, που με τα κατάλληλα διόδια θα αποτρέπει τη βαρβαρότητα του κέρδους εις βάρος των εργαζομένων, των απλών ανθρώπων και της δημοκρατίας. Και κυρίως δεν είναι καθόλου λίγο όταν ξέρεις και ζεις καθημερινά, όχι ως Αμερικανός αναγνώστης της Christian Science Monitor, αλλά ως κάτοικος της Ελλάδας του Γιώργου Παπανδρέου, την πράξη του -κριτήριο της αλήθειας ως γνωστόν- κι όχι μόνο τα λόγια του.

Επειδή ωστόσο υπάρχουν διάφορες κατηγορίες κυβερνητικών έργων και μέτρων, που θα μπορούσαν να μπερδέψουν έναν μη ειδικό σε δρόμους και ατζέντες, ίσως θα έπρεπε να ληφθούν κάποιες ειδικές πρόνοιες. Τι εννοούμε; Υπάρχουν, όπως ξέρετε, έργα και μέτρα που επιβάλλονται από τους δανειστές και την τρόικα -ή όχι; Άλλα που επιβάλλονται από τον μεταρρυθμιστικό οίστρο του Γιώργου Παπανδρέου και τη δεδηλωμένη αποφασιστικότητά του να αλλάξει την Ελλάδα. Άλλα που αναφέρονται στο κοινωνικό πρόσωπο και ικανοποιούν την κοινωνική ατζέντα του ΠΑΣΟΚ. Και τέλος άλλα -κι αυτό είναι ευχάριστα καινούργιο- που αποτελούν ή μέλλεται να αποτελέσουν τα πρώτα βήματα στον τέταρτο δρόμο.

Πώς θα τα ξεχωρίζει ο απλός άνθρωπος όλα αυτά; Πώς θα ξέρει ποιο μέτρο είναι της τρόικας, επιβαλλόμενο από τους δανειστές μας, και ποιο της κοινωνικής ατζέντας, επιβαλλόμενο από την ευαισθησία του πρωθυπουργού; Ποιο μπουσουλάει στον τέταρτο δρόμο και ποιο τρέχει στη λεωφόρο των εγχώριων μεταρρυθμίσεων; Να, για παράδειγμα, οι περικοπές στους μισθούς και στις συντάξεις είναι του τέταρτου δρόμο, ή των τριών τοποτηρητών; Το νέο ασφαλιστικό είναι απλώς στοιχείο του μεταρρυθμιστικού έργου του Παπανδρέου ή πρέπει να θεωρηθεί ένα από τα πρώτα βήματα στον τέταρτο δρόμο; Τα τελευταία 25 δισ. ευρώ στις τράπεζες μπορούν να θεωρηθούν στοιχείο της κοινωνικής ατζέντας του ΠΑΣΟΚ ή αδικούμε έτσι τη μεταρρυθμιστική τους σημασία;

Επειδή υπάρχουν πάμπολλες τέτοιες απορίες και ασφαλώς προϊόντος του χρόνου και των μεταρρυθμίσεων Παπανδρέου θα υπάρξουν κι άλλες, καλόν είναι η κυβέρνηση να εγκαινιάσει κάποιο σύστημα ενημέρωσης. Μια σκέψη, ας πούμε, είναι να εφαρμοστεί κι εδώ η συνταγή των δημοσίων έργων, στα οποία, άμα τη ενάρξει των εργασιών, είτε μιλάμε για δρόμους, είτε για κτήρια, είτε για γέφυρες, στήνεται μια τεράστια και ορατή σε όλους επιγραφή. Σ’ αυτήν δεν αναφέρονται μόνο ο αρχιτέκτονας, ο μηχανικός κι ο εργολάβος, αλλά και ο φορέας που εμπνεύστηκε και αποφάσισε το έργο, καθώς και ο χρηματοδότης του -κι έτσι έχουμε μια πλήρη και σαφή εικόνα της ταυτότητάς καθενός από αυτά, μικρού ή μεγάλου.

Θα ήταν κακό να γίνεται το ίδιο και με τα άλλα έργα και μέτρα της κυβερνητικής πολιτικής, τώρα ιδιαίτερα που υπεισέρχεται και ο τέταρτος δρόμος; Να, αύριο-μεθαύριο θα πουληθεί -καλά, καλά, μη διαμαρτύρεστε, δεν θα πουληθεί, θα νοικιαστεί για εκατό χρόνια- με το καλό η ΔΕΗ. Δεν πρέπει να διευκρινιστεί αν νοικιάστηκε με εντολή της τρόικας ή ως βήμα του τέταρτου δρόμου, για περιορισμό της ασυδοσίας των αγορών; Ή και ως επιταγή της κοινωνικής ατζέντας;

Κάτι τέτοιο θα έπρεπε να το θέλει πρώτος ο πρωθυπουργός και απορούμε πώς δεν το σκέφτηκε κανείς. Γιατί, εφόσον εφαρμοστεί, θα φανούν καθαρά και οι μεταρρυθμίσεις του και οι πατημασιές του στην αρχή του τέταρτου δρόμου. Μικρό πράγμα είναι αυτό, ιδιαίτερα όταν ο Παπανδρέου φύγει και μείνει, όπως λέει, το έργο του; Μας αξίζει να μην ξέρουμε καν ποιο είναι αυτό το έργο, ενόψει και του τέταρτου δρόμου;

Δευτέρα 16 Αυγούστου 2010

Έξω ο σφαγέας Νετανιάχου από την Ελλάδα



Η επίσημη επίσκεψη του εγκληματία πρωθυπουργού του Ισραήλ Νετανιάχου στην Ελλάδα την ερχόμενη Δευτέρα 16/8, αποτελεί πρόκληση πρώτου μεγέθους για το κοινό περί δικαίου αίσθημα.
Πριν ακόμα προλάβει να στεγνώσει το αίμα των ακτιβιστών του «Στόλου της Ελευθερίας» που δολοφονήθηκαν από το ισραηλινό στρατό κατοχής, η κυβέρνηση Παπανδρέου προχωράει στην αναβάθμιση των διπλωματικών σχέσεων Ελλάδας-Ισραήλ. Σε μια στιγμή που το Ισραήλ βρίσκεται πιο έκθετο από ποτέ στη διεθνή σκηνή, η Ελλάδα γίνεται η εξαίρεση: η ανταλλαγή επίσημων επισκέψεων των δύο πρωθυπουργών μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική χειρονομία στήριξης στο σιωνιστικό ισραηλινό κράτος.
Στην πραγματικότητα, η ελληνική κυβέρνηση δίνει το πράσινο φως στο Ισραήλ να συνεχίσει τις καθημερινές δολοφονίες Παλαιστινίων, τον απάνθρωπο στραγγαλισμό της Γάζας, τον εποικισμό της Δυτικής Όχθης και της Ιερουσαλήμ, τα βασανιστήρια και τις φυλακίσεις χιλιάδων Παλαιστινίων, την κατοχή εδαφών της Συρίας και του Λιβάνου. Και ταυτόχρονα, με την αναβαθμισμένη ελληνο-ισραηλινή στρατιωτική συνεργασία και το νέο δόγμα στρατηγικής συνεργασίας με το Ισραήλ, η κυβέρνηση βάζει  για πρώτη φορά την Ελλάδα  στο κάδρο του διαρκούς πολέμου της Μέσης Ανατολής, με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται.     
Καλούμε όλες τις συλλογικότητες, πρωτοβουλίες, πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις, όλο τον ελληνικό λαό, να αντισταθούν στηρίζοντας έμπρακτα τις κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας.

Έξω ο σφαγέας Νετανιάχου
Να διακοπούν οι σχέσεις με το Ισραηλινό Απαρτχάιντ
Να αρθεί ο αποκλεισμός της Λωρίδας της Γάζας
Αλληλεγγύη στην αντίσταση του Παλαιστινιακού Λαού

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑΣ
ΔΕΥΤΕΡΑ 16/8,  6.30 μ.μ.
ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ (έναντι Βουλής)
Πρωτοβουλία Συλλογικοτήτων ενάντια στην επίσκεψη Νετανιάχου

--

Δευτέρα 9 Αυγούστου 2010

«¡Que se vayan todos, que no se quede ni uno!». Έξω οι πολιτικοί, όλοι τους. Και όχι μόνο οι πολιτικοί. Το πρόβλημα δεν είναι οι πολιτικοί, το πρόβλημα είναι ο καπιταλισμός...

«¡Que se vayan todos, que no se quede ni uno!», από Fotolog

Τζον Χόλογουεϊ: Η οργή είναι μόνο αφετηρία

από το Δρόμο
07.08.10, επιμέλεια Στέλιος Ελληνιάδης 

Ο Τζον Χόλογουεϊ είναι κοινωνιολόγος και ακτιβιστής. Γεννήθηκε στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας και σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Διδάσκει στο Ινστιτούτο Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Αυτόνομου Πανεπιστημίου της Πουέμπλα, στο Μεξικό και μελετάει τα κινήματα στην Αργεντινή, την Αφρική και σε άλλες περιοχές του κόσμου. Έχει εκδώσει εννιά βιβλία, μεταξύ των οποίων τα Change the World Without Taking Power (2002), Negativity and Revolution: Adorno and Political Activism (2008) και Crack Capitalism (2010). Το κείμενο που δημοσιεύεται είναι η ομιλία του Χόλογουεϊ στο φετινό Resistance Festival, που οργανώθηκε από την ΚΟΕ, στη Γεωπονική Σχολή της Αθήνας, σε μετάφραση της Άννας Χόλογουεϊ.

Κινήματα και Εξουσία: Η κρίση του καπιταλιστικού συστήματος και οι ευκαιρίες για την ανατροπή του

Οργή. Μια οργή που πετάει πέτρες. Μια οργή που ουρλιάζει στους δρόμους. Μια οργή που φτύνει τους πολιτικούς. Μια οργή που βρίζει τους τραπεζίτες και όλους τους καπιταλιστές. Η οργή του «¡ya basta!» Μια οργή που πρέπει να σεβαστούμε. Δίκαιη, δίκαιη οργή. Αξιοπρεπής οργή. Περήφανη οργή.
Και μετά; Και μετά τι; Η οργή δεν είναι παρά μια αρχή. Τι κάνουμε αφού έχουμε πετάξει τις πέτρες και έχουμε κάψει τα αυτοκίνητα; Τι κάνουμε με την οργή μας; Πού πάμε; Πού πάμε για να αλλάξουμε τον κόσμο;

Όχι στο κράτος. Η οργή μας είναι η οργή της αξιοπρέπειας και το κράτος είναι η άρνηση της αξιοπρέπειας. Το να πάμε στο κράτος σημαίνει να υιοθετήσουμε συγκεκριμένους ρόλους, συγκεκριμένες συμπεριφορές. Το να πάμε στο κράτος σημαίνει να ζητήσουμε άδεια, να προβάλλουμε αιτήματα, να περπατήσουμε στους διαδρόμους της εξουσίας. Της δικής τους εξουσίας. Όχι της δικής μας εξουσίας, της ικανότητάς μας να κάνουμε πράγματα, να δημιουργούμε. Η εξουσία τους είναι εξουσία επί, είναι η εξουσία του να πούνε στον κόσμο τι να κάνει, εξουσία να δίνουν εντολές. Αυτή δεν είναι η εξουσία μας, δεν είναι η εξουσία που θέλουμε.

Και, άλλωστε, η εξουσία του κράτους είναι μια άδεια εξουσία, δεν είναι μια ανεξάρτητη εξουσία αλλά, απλώς, ένα από τα πρόσωπα της εξουσίας τού κεφαλαίου. Μέσα από την ιστορία του, μέσα από τις μορφές οργάνωσής του, μέσα από τη γλώσσα του, μέσα από την ίδια του την ύπαρξη ως κάτι το ξεχωριστό από την κοινωνία, το κράτος δεν είναι μια ουδέτερη μορφή οργάνωσης, αλλά μια μορφή οργάνωσης που κατευθύνεται προς την προστασία και την αναπαραγωγή του κεφαλαίου.

Το πρόβλημα είναι ο καπιταλισμός

Αλλάξτε την κυβέρνηση και αλλάζετε πολύ λίγα. Τι έφερε η αλλαγή από τη Νέα Δημοκρατία στο ΠΑΣΟΚ; Σίγουρα όχι μια πιο δίκαιη κοινωνία. Σίγουρα όχι μια κυβέρνηση λιγότερο υποταγμένη στο κεφάλαιο. Και όχι ή όχι μόνο, επειδή οι πολιτικοί είναι προδότες, αλλά επειδή το κράτος, οποιοδήποτε κράτος, είναι τόσο δεμένο με τις δομές του κεφαλαίου, τόσο μπλεγμένο στην κίνηση του χρήματος, που οι ηγέτες του δεν έχουν άλλη επιλογή από το να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν την αναπαραγωγή του κεφαλαίου. Θα έκανε κάποια διαφορά αν η κυβέρνηση αποτελούνταν από ένα κόμμα πιο κοντά στην Αριστερά; Μάλλον όχι και μεγάλη. Ίσως να υπήρχε μια διαφορετική διαπραγμάτευση των όρων αναπαραγωγής του κεφαλαίου, ίσως θα μπορούσε να υπάρξει μεγαλύτερη κρατική δαπάνη, λιγότερη αστυνομική καταστολή, αλλά η κυβέρνηση θα ήταν αναγκασμένη να προάγει την αναπαραγωγή του κεφαλαίου, δηλαδή την αναπαραγωγή μιας δυναμικής γεμάτης βία και καταστροφή.

Το ζήτημα δεν είναι να αλλάξουμε τους όρους αναπαραγωγής του κεφαλαίου, αλλά να σταματήσουμε να το αναπαράγουμε.

Ένας άντρας χτυπάει τη γυναίκα του, η γυναίκα ουρλιάζει από οργή. Το να διοχετεύσουμε αυτή την οργή προς το κράτος είναι σαν να διαπραγματευόμαστε τους όρους με τους οποίους ο άντρας θα χτυπήσει τη γυναίκα την επόμενη φορά. Δεν γίνεται να το κάνουμε αυτό. Μηδενική ανοχή. Δεν πρέπει να διαπραγματευτούμε την αναπαραγωγή του κεφαλαίου, αλλά να σταματήσουμε να το αναπαράγουμε.

Μηδενική ανοχή προς την αναπαραγωγή της δυναμικής της βίας και της καταστροφής που, κυριολεκτικά, καταστρέφει τον κόσμο.

Να μην το δημιουργήσουμε, λοιπόν. Δεν θα έπρεπε να διοχετεύσουμε την οργή μας προς το κράτος. Όπως φώναζε ο λαός της Αργεντινής στη μεγάλη τους εξέγερση το 2001-2002 «¡Que se vayan todos, que no se quede ni uno!». Έξω οι πολιτικοί, όλοι τους. Και όχι μόνο οι πολιτικοί. Το πρόβλημα δεν είναι οι πολιτικοί, το πρόβλημα είναι ο καπιταλισμός, μια μορφή οργάνωσης που μας σκοτώνει.

Δεν είμαστε μηχανές

Τι κάνουμε, λοιπόν, με την οργή μας; Πώς να τη χρησιμοποιήσουμε για να σπάσουμε τον καπιταλισμό;

Πρώτα, παραδεχόμαστε με περηφάνια την οργή μας και λέμε, εμείς είμαστε η κρίση του καπιταλισμού. Είμαστε η κρίση του καπιταλισμού και το καμαρώνουμε. Δεν είμαστε τα θύματα της κρίσης, είμαστε οι δημιουργοί της. Είναι γελοίο να κατηγορούμε τους καπιταλιστές για την κρίση. Ο καπιταλισμός είναι μια σχέση κυριαρχίας. Το να κατηγορούμε τους καπιταλιστές για την κρίση είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι δεν μας κυριαρχούν αρκετά καλά. Αν η σχέση κυριαρχίας δεν λειτουργεί, τότε αυτό δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα της δύναμης των κυριαρχούμενων.
Αλλά πώς γίνεται αυτό; Πώς μπορούμε να πούμε ότι εμείς είμαστε η αιτία της κρίσης; Το κεφάλαιο δεν είναι μια σταθερή μορφή κυριαρχίας. Είναι μια δυναμική μιας όλο και πιο άγριας επίθεσης. Αυτή η δυναμική της επίθεσης θεωρητικοποιήθηκε από τον Μαρξ στην κριτική που άσκησε στο νόμο της αξίας. Στον καπιταλισμό, η παραγωγή της αξίας μετριέται από τον κοινωνικά απαραίτητο χρόνο εργασίας που απαιτείται για την παραγωγή ενός εμπορεύματος. Ωστόσο, αυτός ο κοινωνικά απαραίτητος χρόνος εργασίας όλο και ελαττώνεται. Αν ο κοινωνικά απαραίτητος χρόνος εργασίας για να παράγουμε ένα ποτήρι, ας πούμε, ήταν ένα λεπτό πριν από δέκα χρόνια, τότε μάλλον είναι είκοσι δευτερόλεπτα τώρα, και οποιοσδήποτε συνεχίζει να παράγει ποτήρια με το ρυθμό που είχε πριν από δέκα χρόνια δεν παράγει αξία και δεν θα μπορέσει να πουλήσει το ποτήρι του στην αγορά. Με άλλα λόγια, η κυριαρχία της αξίας είναι η κυριαρχία του πιο γρήγορα-πιο γρήγορα-πιο γρήγορα: αυτό το πιο γρήγορα-πιο γρήγορα-πιο γρήγορα συνεπάγεται τη χρήση νέας τεχνολογίας, αλλά σημαίνει και έναν πιο αυστηρό έλεγχο επάνω στις κινήσεις του εργάτη και επάνω σε κάθε πτυχή της κοινωνίας που πλαισιώνει τη διαδικασία παραγωγής. Αυτό σημαίνει μια συνεχή επιβολή νέων ρυθμών σε ό,τι κάνουμε: όχι μόνο στον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε, αλλά και στον τρόπο που κοιμόμαστε, που τρώμε, που σχετιζόμαστε με τους φίλους μας, με τα παιδιά μας. Αν πέσουν τα ποσοστά κέρδους του κεφαλαίου, αυτό δείχνει ότι δεν καταφέρνει να επιβάλει τους ρυθμούς που χρειάζονται για να διατηρήσει τη δυναμική ανάπτυξής του. Με άλλα λόγια, το πρόβλημα για το κεφάλαιο είναι ότι έρχεται αντιμέτωπο, με ένα εκατομμύριο διαφορετικούς τρόπους, με την άρνησή μας να υποταχτούμε. Η άρνησή μας μπορεί να είναι μια πολύ συνειδητή άρνηση που οργανώνεται μέσα από ένα συνδικάτο ή κάποια άλλη κολεκτίβα, αλλά πολύ συχνά είναι απλώς μια πρακτική που θεωρούμε συνηθισμένη, όπως το να μείνουμε στο κρεβάτι λίγο παραπάνω ή να παίξουμε με τα παιδιά μας ή να κουβεντιάσουμε με τους φίλους μας. Με όλους αυτούς τους τρόπους, αντιστεκόμαστε στη δυναμική τού πιο γρήγορα-πιο γρήγορα-πιο γρήγορα, λέγοντας «Όχι, αρνούμαστε να είμαστε μηχανές».

Η δημιουργία ενός άλλου κόσμου

Η άρνησή μας δεν είναι μια ομοιογενής διαδικασία. Οι πολλές διαφορετικές αρνήσεις μας μπορούν να θεωρηθούν η δημιουργία περιοχών όπου το κεφάλαιο Δεν Περνά, χώροι ή στιγμές ετερότητας. Όταν κανείς φτάνει στις περιοχές που ελέγχονται από τους Ζαπατίστας στην Τσιάπας του νοτιοανατολικού Μεξικού, περνά μια ταμπέλα που λέει «Κακή κυβέρνηση, μην πλησιάζεις, εδώ κυβερνά ο λαός». Κατά κάποιο τρόπο, κάνουμε συνεχώς το ίδιο πράγμα στη ζωή μας, δημιουργούμε περιοχές όπου Δεν Περνά, ταμπέλες που λένε «Κεφάλαιο, μην πλησιάζεις, εδώ κυβερνά ο λαός» και τις βάζουμε γύρω από τις σχέσεις μας με τα παιδιά μας, με τους εραστές και τις ερωμένες μας, γύρω από τον ύπνο μας, το χορό μας και ούτω καθεξής. Βέβαια, αυτές δεν είναι περιοχές καθαρού αντικαπιταλισμού, αλλά περιοχές όπου υπερέχουν διαφορετικές αξίες, διαφορετικές συμπεριφορές. Τις ονομάζουμε αγάπη, φιλία, αλληλεγγύη. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο παλεύουμε για την ανθρωπιά μας, μερικές φορές ατομικά, άλλες φορές συλλογικά. Αυτό είναι που δημιουργεί την κρίση του κεφαλαίου, αυτό είναι που πρέπει να καταστρέψει η δυναμική τού κεφαλαίου.

Η κρίση δεν εμφανίζεται ως αποτέλεσμα της αντίστασής μας. Πρώτον, επειδή η αντίστασή μας, συχνά, δεν είναι μια συνειδητή πράξη και, δεύτερον, επειδή υπάρχει ένα παιχνίδι προσποίησης που επεμβαίνει. Όταν το κεφάλαιο έρχεται αντιμέτωπο με δυσκολίες, η πρώτη του αντίδραση είναι να προσποιηθεί. Λέει «οι εργάτες και η κοινωνία, γενικότερα, δεν υποτάσσονται αρκετά, αλλά θα προσποιηθώ ότι το κάνουν, με την ελπίδα να χρησιμοποιήσω αυτή την προσποίηση για να επιβάλλω την υποταγή που χρειάζομαι· θα στοιχηματίσω στο μέλλον». Αυτό το στοίχημα στο μέλλον είναι η εξάπλωση της πίστωσης (και, επομένως, η εξάπλωση των τραπεζών και της σημασίας τους). Όταν αυτό το στοίχημα αποτυγχάνει, όταν το κεφάλαιο διαπιστώνει ότι, παρ' όλη την εξαπάτηση και την καταπίεσή του, δεν καταφέρνει να επιβάλλει τη δυναμική τής παραγωγής που απαιτεί, τότε η κρίση εμφανίζεται ως κρίση πίστωσης, κρίση οικονομική, αλλά η ουσία της δεν είναι οικονομική. Η ουσία της είναι μία κρίση υποταγής: της ανυποταγής μας, της έλλειψης υποταγής μας, με άλλα λόγια της ανθρωπιάς μας· αυτό είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζει το κεφάλαιο.

Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί δείχνει ξεκάθαρα ότι υπάρχουν μόνο δύο τρόποι να βγούμε από την κρίση. Ο ένας είναι να αυξήσουμε την υποταγή μας στο κεφάλαιο, να καταστρέψουμε τις περιοχές όπου το κεφάλαιο δεν περνά, τις περιοχές που αντιστέκονται στην κυριαρχία του κεφαλαίου. Ζητάμε περισσότερη εργασία, υποσχόμαστε να δουλέψουμε πιο σκληρά, να υποτάξουμε κάθε πτυχή της κοινωνίας στις απαιτήσεις της παραγωγής αξίας. Αυτό είναι φυσικά το μονοπάτι που έχει διαλέξει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, αλλά είναι και, αναπόφευκτα, το μονοπάτι που διαλέγει οποιαδήποτε πρόταση προσεγγίζει τη λύση της κρίσης με όρους καπιταλιστικούς· οποιαδήποτε λύση που ζητά περισσότερη εργασία, οποιαδήποτε λύση που απλώς θεωρεί δεδομένη τη συνέχεια του καπιταλισμού στο ορατό μέλλον. Ίσως αυτός να είναι ο καλύτερος τρόπος να ανακουφίσουμε την άμεση κακουχία πολλών ανθρώπων, αλλά γνωρίζουμε πολύ καλά ότι σημαίνει την καταστροφή ενός ολόκληρου τρόπου ζωής, ότι θα περάσουν μόνο λίγα χρόνια πριν υπάρξει μια άλλη κρίση, ακόμα μεγαλύτερων διαστάσεων και ότι το να επικυρώσουμε την αναπαραγωγή του κεφαλαίου σημαίνει μάλλον να συμμετάσχουμε στην αυτοκτονία της ανθρωπότητας.

Αν αρνηθούμε αυτή τη λύση, τότε η μόνη άλλη πιθανότητα είναι να σπάσουμε το κεφάλαιο εδώ και τώρα! Η μόνη πιθανή έξοδος από αυτό τον κόσμο είναι η δημιουργία ενός άλλου κόσμου. Τώρα! Η δημιουργία ενός άλλου κόσμου είναι και καταστροφή αυτού εδώ. Το να βάλουμε πρώτα την καταστροφή του καπιταλισμού και μετά τη δημιουργία ενός άλλου κόσμου δεν έχει λειτουργήσει και δεν μπορεί να λειτουργήσει. Το πρόβλημα της επανάστασης δεν είναι η κατάργηση του καπιταλισμού, αλλά πώς μπορούμε να σταματήσουμε να παράγουμε τον καπιταλισμό και να κάνουμε κάτι γνωστικό με τις ζωές μας.

Αυτό το αντιλαμβάνομαι ως την αντιστροφή του Σολάνο. Το κίνημα ανέργων στο Σολάνο της Αργεντινής (και πολλά άλλα, αλλά το Σολάνο είναι ίσως το πιο γνωστό) ξεκίνησε αγωνιζόμενο για περισσότερη εργασία, για μια επιστροφή στην αμειβόμενη εργασία, και ύστερα, καθώς αναπτυσσόταν το κίνημα, αποφάσισε ότι δεν ήταν αυτό που ήθελε. Οι άνεργοι δεν ήθελαν να επιστρέψουν στην εργασία, στα εργοστάσια και τα γραφεία, δεν ήθελαν να επιστρέψουν στην εκμετάλλευση· ήθελαν να κάνουν αυτό που εκείνοι, ως κοινότητα, θεωρούσαν σημαντικό ή επιθυμητό. Ο αγώνας τους δεν γινόταν για την εργασία, αλλά ενάντια στην εργασία. Ήταν ο αγώνας τού πράττειν ενάντια στην εργασία. Από αυτό εξαρτάται το μέλλον του κόσμου: από την ικανότητά μας να διασώσουμε το πράττειν μας, τη δραστηριότητά μας, από τη δυναμική τής καπιταλιστικής εργασίας· η ικανότητά μας να βγάλουμε τις δραστηριότητές μας, τις ζωτικές μας δραστηριότητες, από τη θανάσιμη δυναμική τής καπιταλιστικής εργασίας. Αυτό είναι το ερώτημα της επανάστασης σήμερα: όχι πώς να καταλάβουμε την εξουσία στην κοινωνία και να τη μεταμορφώσουμε, αλλά πώς να τη σπάσουμε, πώς να ραγίσουμε τον καπιταλισμό, πώς να αποσυνδέσουμε το πράττειν μας από τη θανάσιμη δυναμική και να δημιουργήσουμε κάτι άλλο. Πώς να αναπτύξουμε δυναμικές που δεν προσαρμόζονται στην αναπαραγωγή του κεφαλαίου; Πώς να σταματήσουμε να φτιάχνουμε τον καπιταλισμό και να κάνουμε κάτι άλλο;

Εξάπλωση των ρωγμών

Η απάντηση είναι προφανής: δεν γνωρίζουμε. Δεν γνωρίζουμε πώς να σταματήσουμε να φτιάχνουμε τον καπιταλισμό και να δημιουργήσουμε ένα διαφορετικό κόσμο. Δεν υπάρχει μία μόνο απάντηση, αλλά έχουμε ένα εκατομμύριο διαφορετικά πειράματα. Υπάρχει ένας άλλος εφικτός κόσμος που ήδη προσπαθεί να διαπεράσει αυτόν που υπάρχει. Βρίσκεται σε όλες αυτές τις περιοχές όπου το κεφάλαιο δεν περνά, τις οποίες αναφέραμε: η ώθηση ενός άλλου πιθανού κόσμου είναι ήδη η κρίση αυτού εδώ. Αυτές οι περιοχές όπου Δεν Περνά δεν είναι μόνο αμυντικές ή αρνητικές: είναι αρνήσεις και δημιουργίες. Είναι ρωγμές στην υπάρχουσα δομή των κοινωνικών σχέσεων, στιγμές ή χώροι στους οποίους, μέσα από την άρνηση και τη δημιουργία, ήδη δημιουργούμε ένα διαφορετικό κόσμο. Όταν οι Ζαπατίστας στήνουν ταμπέλες που λένε «Κακή κυβέρνηση, μην πλησιάζεις», δημιουργούν ένα χώρο άρνησης και δημιουργίας, ένα χώρο στον οποίο δημιουργούν ένα κόσμο με διαφορετικές κοινωνικές σχέσεις. Αν μπούμε σε μια τάξη και πούμε «εδώ δεν μας ενδιαφέρει να υπηρετήσουμε το κεφάλαιο· εδώ θα δημιουργήσουμε ένα διαφορετικό τρόπο εκμάθησης με διαφορετικές σχέσεις ανάμεσά σε όσους εμπλέκονται», ήδη συμμετέχουμε στο χτίσιμο ενός νέου κόσμου. Αν γκρεμίσουμε ένα πάρκινγκ στο κέντρο της πόλης και δημιουργήσουμε έναν κοινοτικό κήπο, ήδη δημιουργούμε έναν άλλο κόσμο. Αν κατέβουμε στους δρόμους να εκφράσουμε την οργή μας ενάντια στην κυβέρνηση, δεν είναι απλά μια άρνηση: σπάμε την απομόνωσή μας και δημιουργούμε μια κοινότητα, δημιουργούμε μια αίσθηση της συλλογικής μας δύναμης να κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά, δημιουργούμε μια διαφορετική μορφή κοινωνικότητας. Κανένα από αυτά τα πειράματα δεν είναι χωρίς αντιφάσεις, κανένα δεν είναι αρκετό για να ξεφορτωθούμε εντελώς τον καπιταλισμό, αλλά είναι όλες κινήσεις άρνησης-και-δημιουργίας. είναι όλα πειράματα στο χτίσιμο μιας διαφορετικής κοινωνίας. Είναι ρωγμές στο υφαντό των καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων, και ο μόνος πιθανός τρόπος να σκεφτούμε την επανάσταση είναι ως δημιουργία, εξάπλωση και πολλαπλασιασμό τέτοιων ρωγμών.

Πρέπει να ανακτήσουμε τις ζωές μας

Η κρίση είναι μια υποχώρηση του κεφαλαίου, μια παραχώρηση εδάφους. Για να επιτεθεί ξανά, κάνει ένα βήμα πίσω. Το κεφάλαιο δραπετεύει από την ανυποταγή μας έτσι ώστε να ανανεώσει την επίθεσή του εναντίον μας. Το κεφάλαιο λέει στους ανθρώπους: «Εξαιτίας της έλλειψης υποταγής, δεν έχω αρκετά κέρδη ώστε να σας απασχολήσω, δεν έχω την ικανότητα να μεταμορφώσω όλη την καθημερινή σας δραστηριότητα σε αμειβόμενη εργασία». Το κεφάλαιο κάνει ένα βήμα πίσω και αφήνει άδειες τις μέρες μας. Πρέπει να ανακτήσουμε αυτόν τον άδειο χώρο (τις μέρες μας, τις ζωές μας) για τους εαυτούς μας. Πρέπει να μπορούμε να πούμε στο κεφάλαιο «έχεις φύγει από τις ζωές μας, οπότε, ευχαριστώ πολύ, μην ξαναπλησιάσεις, δεν θέλουμε να επιστρέψεις». Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η επισφάλεια της εργασίας είναι η επισφάλεια του κεφαλαίου. Αυτό μπορούμε να το πραγματοποιήσουμε μόνο αν αναπτύξουμε εναλλακτικούς τρόπους για να κάνουμε τα πράγματα, μια εναλλακτική κοινωνικότητα. Αυτό κάνουμε. Είναι δύσκολο να το δούμε, ακόμη δυσκολότερο να το κάνουμε, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος να πορευθούμε.

Σκουπιδότοπος/περιοχές εγκατάλειψης. Ο καπιταλισμός δημιουργεί όλο και περισσότερους σκουπιδότοπους/περιοχές εγκατάλειψης, περιοχές καταστροφής και συμφοράς. Η Ελλάδα, ο Κόλπος του Μεξικού, το Ντιτρόιτ, η Νέα Ορλεάνη, το Ιράκ, το Αφγανιστάν, μεγάλα κομμάτια της Αφρικής, οι παραγκουπόλεις των μεγαλύτερων πόλεων του κόσμου και τα άδεια προάστιά τους: τόσες, τόσες πολλές περιοχές καταστροφής στις οποίες η μόνη δυνατότητα είναι να σκεφτεί κανείς την αναδόμηση. Αναδόμηση, αλλά σε διαφορετικά θεμέλια: όχι μια αναδόμηση της ίδιας καταστροφής, αλλά το χτίσιμο ενός διαφορετικού κόσμου, μιας διαφορετικής μορφής κοινωνίας.

Οργή λοιπόν. Η οργή είναι αναπόφευκτη, οργή ενάντια στη σήψη τού καπιταλισμού. Η οργή είναι μια απαραίτητη αφετηρία για το χτίσιμο ενός άλλου κόσμου. Αλλά η οργή δεν είναι αρκετή, είναι μόνο μια αφετηρία. Τώρα πρέπει να προχωρήσουμε. Πρέπει να γεμίσουμε τον κόσμο με ρωγμές.

Σάββατο 7 Αυγούστου 2010

Onde está a esquerda?

In Memory of José Saramago, 1922-2010, by Carlos Latuff για την εφ. Δρόμος (Ο Carlos Latuff είναι Βραζιλιάνος καρτουνίστας) 
 
Πού είναι η Αριστερά;

του Ζοζέ Σαραμάγκο

(το πρωτότυπο κείμενο στο μπλογκ που διατηρούσε ο συγγραφέας, Outros Cadernos de Saramago)

Πριν από τρία-τέσσερα χρόνια, σε μια συνέντευξή μου σε μια νοτιοαμερικάνικη εφημερίδα, αργεντίνικη νομίζω, μου βγήκε πάνω στις διαδοχικές ερωταποκρίσεις μια δήλωση που κατόπιν φαντάστηκα πως θα προκαλούσε αναταραχή, διαμάχη, σκάνδαλο (μέχρι αυτού του σημείου έφτανε η αφέλειά μου), ξεκινώντας από τις τοπικές στρατιές της Αριστεράς και μετά, ποιος ξέρει, σαν ένα κύμα που εξαπλώνεται σε κύκλους, στα διεθνή μέσα, είτε αυτά ήταν πολιτικά, συνδικαλιστικά ή πολιτιστικά, τα οποία πρόσκεινται στην εν λόγω Αριστερά.

Με όλη της τη σκληρότητα, χωρίς να κάνει βήμα πίσω μπροστά στην ίδια της την αισχρότητα, η φράση, όπως αναπαράχθηκε με ακρίβεια από την εφημερίδα, ήταν η εξής: «Η Αριστερά δεν έχει την παραμικρή γαμημένη ιδέα σε ποιον κόσμο ζει». Στην πρόθεσή μου, εσκεμμένα προκλητική, η Αριστερά, επερωτωμένη έτσι, απάντησε με την πιο παγωμένη σιωπή. Κανένα κομμουνιστικό κόμμα, για παράδειγμα, ξεκινώντας απ’ αυτό του οποίου είμαι μέλος, δεν βγήκε στις επάλξεις για να αντικρούσει ή απλώς να επιχειρηματολογήσει σχετικά με την καταλληλότητα ή τη μη καταλληλότητα των λέξεων που πρόφερα. Κατά μείζονα λόγο, επίσης, κανένα από τα σοσιαλιστικά κόμματα που βρίσκονται στην κυβέρνηση των αντίστοιχων χωρών, σκέφτομαι κυρίως των δικών μας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, δεν θεώρησε απαραίτητο να απαιτήσει ένα ξεκαθάρισμα εξηγήσεις από τον παράτολμο συγγραφέα που τόλμησε να ρίξει μια πέτρα στον μουχλιασμένο βούρκο της αδιαφορίας.

Τίποτε απολύτως, σιωπή καθολική, λες και στους ιδεολογικούς τάφους όπου κατέφυγαν δεν υπήρχε τίποτε άλλο παρά μόνο σκόνη και αράχνες, ή το πολύ κάποιο αρχαϊκό οστό που δεν έκανε ούτε για ιερό λείψανο πια. Για κάμποσες μέρες αισθάνθηκα αποκλεισμένος από την ανθρώπινη κοινωνία, σαν να ’χα χολέρα, θύμα κάποιου είδους διανοητικής κίρρωσης όπου τίποτα δεν έβγαζε νόημα. Έφτασα μάλιστα να σκεφτώ πως η συμπονετική κουβέντα που θα κυκλοφορούσε μεταξύ αυτών που σιωπούσαν ήταν περίπου η εξής: «Τον κακομοίρη, τι να περιμένει κανείς σε τέτοια ηλικία;». Ήταν πως δεν θεωρούσαν ότι δικαιούμουν να εκφράσω γνώμη σ’ αυτή τη φάση.

Ο καιρός περνούσε, περνούσε, η κατάσταση στον κόσμο γινόταν όλο και πιο περίπλοκη, και η Αριστερά, ατάραχη, συνέχιζε να παίζει τους ρόλους που, είτε στην εξουσία είτε στην αντιπολίτευση, της είχαν διανεμηθεί. Εγώ, που στο μεταξύ είχα κάνει μια άλλη ανακάλυψη, πως ο Μαρξ ποτέ δεν είχε τόσο πολύ δίκιο όσο σήμερα, φαντάστηκα, όταν πριν ένα χρόνο ξέσπασε η καρκινική απάτη των ενυπόθηκων δανείων στις ΗΠΑ, πως η Αριστερά, όπου κι αν βρίσκεται, αν είναι ακόμα ζωντανή, θ’ ανοίξει επιτέλους το στόμα για να πει τι σκέφτεται γι’ αυτή την περίπτωση. Έχω πια την εξήγηση: η Αριστερά δεν σκέφτεται, δεν δρα, δεν διακινδυνεύει ούτε βήμα. Έχει γίνει ό,τι έχει γίνει από τότε, και μέχρι σήμερα η Αριστερά, με δειλία, εξακολουθεί να μη σκέφτεται, να μη δρα, να μη διακινδυνεύει ένα βήμα. Γι’ αυτό ας μην παραξενευτεί κανείς για την αναιδή ερώτηση του τίτλου: «Πού είναι η Αριστερά;». Δεν τάζω τίποτα για απάντηση, πλήρωσα ήδη πολύ ακριβά τις αυταπάτες μου.

μετάφραση από τα πορτογαλικά: Αθηνά Ψυλλιά

Το  κείμενο, με τίτλο «Πού είναι η Αριστερά» πρωτοεμφανίστηκε στο μπλογκ του Σαραμάγκο, την 1.10. 2008. Δημοσιεύτηκε, μαζί με άλλα κείμενα από το ίδιο μπλογκ, στο βιβλίο του Το τετράδιο. Κείμενα που γράφτηκαν για το blog, Σεπτέμβριος 2008-Μάρτιος 2009. Στα ελληνικά κυκλοφορεί, όπως και όλα σχεδόν τα βιβλία του Σαραμάγκο, σε μετάφραση Αθηνάς Ψυλλιά, από τις εκδόσεις Καστανιώτη.


από την ΑΥΓΗ, 1.08.10
[Σχόλια και παρατηρήσεις για το άρθρο στο ιστολόγιο των Ενθεμάτων]

Παρασκευή 6 Αυγούστου 2010

I am become Death



"We knew the world would not be the same. A few people laughed, a few people cried, most people were silent. I remembered the line from the Hindu scripture, the Bhagavad-Gita. Vishnu is trying to persuade the Prince that he should do his duty and to impress him takes on his multi-armed form and says, 'Now, I am become Death, the destroyer of worlds.' I suppose we all thought that one way or another."

J. Robert Oppenheimer


Γνωρίζαμε πως ο κόσμος δε θα ήταν πια ο ίδιος. Κάποιοι γέλασαν, κάποιοι έκλαψαν, οι περισσότεροι έμειναν σιωπηλοί. Θυμήθηκα το στίχο από το ιερό κείμενο του Ινδουισμού, την Μπαγκαβάτ-Γκίτα. Ο Βισνού προσπαθεί να πείσει τον Πρίγκηπα πως θα έπρεπε να κάνει το χρέος του και για να τον εντυπωσιάσει παίρνει την μορφή του πολεμιστή και λέει, 'Τώρα, έχω γίνει ο Θάνατος, ο καταστροφέας των κόσμων.' Υποθέτω πως όλοι σκεφτήκαμε πάνω κάτω το ίδιο.

Η έκρηξη της πυρηνικής βόμβας και το πυρηνικό μανιτάρι στη Χιροσίμα στις 6 Αυγούστου 1945. Η βόμβα ονομαζόταν Little Boy...
 

Πέμπτη 5 Αυγούστου 2010

Η παθογένεια και το χρονικό της κρίσης

Κόκκινες πιπεριές,
Creative Commons Attribution 3.0 Unported license

του Μπάμπη Δρακόπουλου*
από την ΑΥΓΗ, 5.08.10

Λένε πως η "οργή" είναι ίδιον όσων εκνευρίζονται υπέρ το δέον και μάλιστα ότι από ένα σημείο και ύστερα γίνεται "μπούμεραγκ". Λάθος! Η οργή είναι το αγνότερο των συναισθημάτων. Η οργή είναι το μόνο, ίσως, συναίσθημα που οι άνθρωποι του δίνουν ενίοτε και "μεταφυσικές" διαστάσεις: "Φωνή λαού... οργή Θεού"!, λέει ο λαός μας... Ποιος άραγε μπορεί να αμφιβάλλει πως η οργή είναι το "πρελούντιο" πριν να καταρρεύσουν Βαστίλλες...

Ο κόμπος έχει φτάσει στο χτένι. Πρέπει επιτέλους να πούμε τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη!

Διανύουμε την τέταρτη δεκαετία από την κατάρρευση της χούντας των εθνοπροδοτών και το δικομματικό πολιτικό σκηνικό που απεργάστηκαν και επέβαλαν ερήμην του ελληνικού λαού οι αλήστου μνήμης Κωνσταντίνος Καραμανλής - Ανδρέας Παπανδρέου και τα ποικιλώνυμα ντόπια και ξένα κέντρα εξουσίας πνέει τα λοίσθια... Αιτία, οι παθογένειες του συστήματος και του δικομματισμού.

Η συμμαχία της μεγαλοαστικής τάξης με τον λεγόμενο μεσαίο χώρο, πάνω στην οποία στηρίχθηκε το μεταπολιτευτικό κοινωνικό και πολιτικό στάτους, βρίσκεται υπό κατάρρευση. Παρ' όλα αυτά, δεν διστάζουν οι πολιτικοί εκπρόσωποι αυτής της συμμαχίας (Ν.Δ. - ΠΑΣΟΚ και διάφοροι πρόθυμοι...), ακόμη και την τελευταία στιγμή, να προσπαθούν να τη... διασώσουν, έστω και αν χρειαστεί να μετατρέψουν σε ανδράποδα τη συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων.

Η διαδοχή... της Ν.Δ. από το ΠΑΣΟΚ το 1981 σήμανε: α) την τυπική και ουσιαστική ολοκλήρωση του δικομματικού πολιτικού συστήματος με την ομαλή εναλλαγή στην άσκηση της εξουσίας, της όποιας εξουσίας επιτρέπουν οι δουλείες στο βαθύ κράτος των οργανωμένων συμφερόντων, β) την έναρξη ενός αλόγιστου δανεισμού προκειμένου να ασκηθεί αφενός μια πελατειακή και κατ' επίφασιν κοινωνική πολιτική, αφετέρου να μη θιγούν τα συμφέροντα της μεταπρατικής κλίκας που ανέκαθεν φιγουράρει ως ηγέτιδα τάξη!.. (Στην πραγματικότητα και από καταβολής του νεοελληνικού κράτους ουδέποτε υπήρξε "εθνική αστική τάξη", με ό,τι αυτό συνεπάγεται, αλλά αυτό είναι ένα ξεχωριστό κεφάλαιο, που όμως σχετίζεται άμεσα με τη μέχρι σήμερα πορεία και τις συμφορές που έζησε ο λαός μας. Ακόμη και τις επερχόμενες.)

Η αμφίδρομη σχέση των οργανωμένων συμφερόντων με την πολιτική ηγεσία των νομιμοποιητών των επιδιώξεών τους -ΠΑΣΟΚ - Ν.Δ.-, που εύστοχα ονομάστηκε διαπλοκή, οδήγησε στην αποκλειστική διαχείριση των δανείων, στην ιδιοποίηση ώς και το ξεπούλημα των πλουτοπαραγωγικών πηγών και της κρατικής περιουσίας. Η ενθυλάκωση και της τελευταίας ικμάδας της οικονομίας της χώρας έγινε με τρόπους, ο τιμιότερος των οποίων -όπως θα έλεγε και ο Γάλλος ευπατρίδης- είναι η κλοπή. Και επειδή, ως γνωστόν, "των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν", έχουν φροντίσει, σε αγαστή σύμπνοια (ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ.) και εγκαίρως, τη θεσμοθέτηση της παραγραφής, παριστάνοντας τους αθώους πλέον, ή, στη χειρότερη περίπτωση, τους υφιστάμενους "πολιτική δίωξη..." "θου φυλακήν τω στόματί μου".

Έχει ιδιαίτερη σημασία να επισημάνουμε ότι μέσα απ' αυτές τις... διεργασίες, που εκτός των άλλων δεν μπορούσαν να έχουν καμιά προσπάθεια και στόχευση ανάπτυξης, κατάφεραν: α) Να αλώσουν το μαλακό υπογάστριο της κοινωνίας (εργαζόμενοι - αγρότες - επαγγελματοβιοτέχνες - νεολαία), β) να δημιουργήσουν μια κρατικοδίαιτη νομενκλατούρα, που γρήγορα μετεξελίχθηκε σε παρακράτος "νέου τύπου", που κατέστρεψε τον τόπο κυριολεκτικά, αφού κατάφερε ακόμη και τη μετάλλαξη της κλίμακας αξιών του λαού μας.

Η συνέχεια του δικομματικού πολιτικού σκηνικού τηρήθηκε (και τηρείται) με θρησκευτική ευλάβεια. Μετά από ένα σύντομο... διάλειμμα, με πρωταγωνιστές τον Κ. Μητσοτάκη και τις αυταπάτες για δυνατότητες αυτοκάθαρσης του συστήματος από τους Φλωράκη και Κύρκο και την... "αθώωση" του πατριάρχη του ΠΑΣΟΚικού ζόφου, Ανδρέα Παπανδρέου, επέρχεται το σημιτικό τσουνάμι. Εν ονόματι ενός ψευδεπίγραφου "εκσυγχρονισμού" οργανώνεται η ανακατανομή του ΑΕΠ υπέρ των πάσης φύσεως αεριτζήδων, λαμόγιων και άλλων ομογάλακτων με τις γνωστές ρεμούλες στο Χρηματιστήριο, τις μίζες και, φευ, τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Και βεβαίως εγκαινιάζεται -ούτως ειπείν- εκποίηση της δημόσιας περιουσίας συστηματικά, ενώ, όχι τυχαία, γίνονται και οι πρώτες συντονισμένες προσπάθειες αποδόμησης του ασφαλιστικού συστήματος και των εργασιακών σχέσεων.

Στο παιχνίδι της εναλλαγής στην εξουσία ήρθε και πάλι η σειρά της Ν.Δ. υπό τον Κώστα Καραμανλή, τον νεότερο. Επί των ημερών του οργανώθηκε η καταλήστευση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων μέσω των "δομημένων" ομολόγων και ένα άνευ προηγουμένου φαγοπότι με χρήματα που προέρχονταν από τη συνέχεια ενός αλόγιστου δανεισμού, κατ' εικόνα και ομοίωση του ΠΑΣΟΚικού. Η ευγενής άμιλλα μεταξύ των δύο πόλων του δικομματισμού σε όλο της το μεγαλείο!

Η κατάρρευση της Ν.Δ., όπως ήταν αναπόφευκτο, ξανάφερε και πάλι στο... "τιμόνι" τους "σωτήρες" του ΠΑΣΟΚ υπό την αρχηγία του ΓΑΠ!.., που μεθόδευσε, ενώ υπήρχαν περισσότερες της μίας "λύσεις"... την έλευση του "ΔΝΤ" για να πιουν και την τελευταία σταγόνα απ' τον ιδρώτα και το αίμα του λαού μας.

Αγγλοαμερικανοσπούδαχτα τέρατα και λαμόγια με πρασινογάλαζη ηδυπάθεια και υβριδική ιδεολογικοπολιτική ταυτότητα χτίζουν το νέο δημοσιονομικό "Νταχάου" του ΔΝΤ και της μαφίας των αγορών, χωρίς να ορρωδούν προ ουδενός.
Φαντάσματα του Χρηματιστηρίου και των δομημένων ομολόγων κανοναρχούν τις ανθρωποθυσίες και με απίθανες αμφισημίες αγωνίζονται για τις "λιχουδιές" των αφεντικών τους (εν ονόματι τάχα των εξωγενών μεταβλητών της κρίσης) και τη διάσωση του συστήματος μαζί με τα φυσικά πρόσωπα που ευθύνονται για το κατάντημα.

Ωμή βαρβαρότητα εν όψει!

Ωμή βαρβαρότητα η τσίκνα της ανθρώπινης σάρκας!

Ωμή βαρβαρότητα η τσίκνα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας!

Νεκρική σπονδή ο σημειολογικός κώδικας!

Απέραντη σιωπή και ο ψυχικός πόνος των απλών ανθρώπων! Κινούμενη άμμος η οργή!

Οι ηθικοί και φυσικοί αυτουργοί, με γυάλινα μάτια, κραδαίνουν χαρμολυπημένα, πλην θριαμβευτικά, τον ζουρλομανδία που τους έδωσαν οι "γκαουλάιτερς" του ΔΝΤ να φορέσουν στον λαό μας.

"Κουίσλιγκς" του κερατά, που κραυγάζουν, νύχτα-μέρα, "Heil ΔΝΤ"!

"Καπάκι" και ο "Καλλικράτης", που δεν είναι όσο αθώος λανσάρεται από τους εμπνευστές του. Όπως και η οικονομική κρίση, αντανακλά και υποκρύπτει πολιτικούς και κοινωνικούς σχεδιασμούς που θα οδηγήσουν σε πλήρη αποδόμηση την Τοπική Αυτοδιοίκηση, και όχι μόνο. Ο "Καλλικράτης" ενδέχεται να αποβεί μοιραίος για τον τόπο. Και ο νοών νοείτω.

Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας, που πλήττεται από την πολιτική της κυβέρνησης ΓΑΠ, θα ριζοσπαστικοποιείται αδιάκοπα και με ραγδαίο ρυθμό από εδώ και στο εξής. Δυστυχώς, όμως, όχι με όρους οργανωμένου μαζικού διεκδικητικού κινήματος. Η αριστερά περί άλλων... τυρβάζει! Έτσι, η "κρίσιμη μάζα" μπορεί να λειτουργήσει, ανά πάσα στιγμή, αυθόρμητα, με αφορμή το ένστικτο αυτοσυντήρησης, με απρόβλεπτες συνέπειες. Είναι βέβαιο ότι τον αυθορμητισμό των μαζών κεφαλαιοποιούν και εκμεταλλεύονται πολιτικά και όχι μόνο, πάντοτε οι πιο αντιδραστικές δυνάμεις που μεθοδεύουν και καραδοκούν.

Το διακύβευμα είναι τεράστιο. Τεράστιες και οι ευθύνες όλων των εκφάνσεων των δυνάμεων της αμφισβήτησης και της ανατροπής. Δηλαδή της αριστεράς!

Δυστυχώς, η πανσπερμία των πολιτικών υποκειμένων που αυτοπροσδιορίζονται ως αριστερά -με τη στενή ή με την ευρεία έννοια- το μόνο που κάνουν είναι να ταυτίζουν το... πολιτικό τους σαρκίο... με την κοινωνική βάση της αριστεράς, αλλά μέχρι του σημείου που να μη διαταράσσονται οι κανόνες αναπαραγωγής των μηχανισμών... και πέραν αυτού... ου!

Μια απλή ματιά στις κύριες "συνιστώσες", που όμως οριοθετούν το δράμα της αριστεράς και στον τόπο μας, πείθει για του λόγου το ασφαλές: Ο Περισσός (ΚΚΕ) που παριστάνει τον ιδιοκτήτη του προοδευτικού κινήματος, για το μόνο που ενδιαφέρεται είναι πώς θα ανακτήσει τον χαμένο παράδεισο και για την αέναη αναπαραγωγή των μηχανισμών τροφοδοτώντας για τους λόγους αυτούς μια άτυπη και χυδαία πολιτική διάσπασης της οργανωμένης πάλης...

Η Κουμουνδούρου (ΣΥΝ) ονειρεύεται... να δημιουργήσει κάποτε... το καλό ΚΚΕ... και παλινδρομεί ως πολιτικό εκκρεμές. (Αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο (;) "αριστερό" του σημείο!..)

Όσο για το νέο (;) μόρφωμα της "Δημοκρατικής Αριστεράς"... απεργάζονται την έλευση του... "καλού" ΠΑΣΟΚ!

Όλα αυτά για την πολιτική ηγεσία της αριστεράς δυστυχώς σημαίνουν πολύ περισσότερα από πολιτικές και ιδεολογικές ανεπάρκειες. Ουδείς από αυτές τις ηγεσίες μπορεί να προφασίζεται "συγγνωστή" πλάνη. Γι' αυτό άλλωστε επιμένουν μέχρις εσχάτων στην αυτάρκεια... και στα ιδεολογήματα της συμφοράς.

Η παθογένεια της αριστεράς, σε όλες της τις εκφάνσεις, δεν εξαντλείται με τη μόνιμη πλέον αδυναμία της να παράγει ιδεολογία και πολιτική με όρους συνέχειας - ασυνέχειας με μόνιμα επιθετικά και αμυντικά στοιχεία και κυρίως στρατηγική.

Πρέπει όμως κάτι να γίνει! Ασφαλώς και δεν υπάρχει η παρθενογένεση. Έτσι, το κύριος βάρος πέφτει και πάλι στις πλάτες των απλών αγωνιστών της αριστεράς, που όμως, μέσα από τη σισύφια πορεία δεκαετιών, έχουν γίνει σοφότεροι. Τον δρόμο μάς τον δείχνει ο θηλυκός Νέστορας του ιταλικού προοδευτικού κινήματος Ροσάνα - Ροσάντα: "Όλοι έχουμε κάποια πληγή. Αλλά δεν είμαστε νεκροί, ούτε θα σιωπήσουμε"

* Ο Μπάμπης Δρακόπουλος (τζούνιορ) υπήρξε μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ Εσωτερικού

Τετάρτη 4 Αυγούστου 2010

...έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου.

οι Φαλλοί της Δήλου επάλλοντο σφύζοντες στο φως (GNU Free Documentation License, Version1.2 via Wikipedia)

ΕΙΣ  ΤΗΝ  ΟΔΟΝ  ΤΩΝ  ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ

  Μια μέρα που κατέβαινα στην οδόν των Φιλελλήνων, μαλάκωνε η άσφαλτος κάτω από τα πόδια και από τα δένδρα της πλατείας ηκούοντο τζιτζίκια, μέσα στην καρδιά των Αθηνών, μέσα στην καρδιά του θέρους.
  Παρά την υψηλήν θερμοκρασίαν, η κίνησις ήτο ζωηρά. Αίφνης μια κηδεία πέρασε. Οπίσω της ακολουθούσαν πέντε-έξη αυτοκίνητα με μελανειμονούσας, και ενώ στα αυτιά μου έφθαναν ριπαί πνιγμένων θρήνων, για μια στιγμή η κίνησις διεκόπη. Τότε, μερικοί από μας (άγνωστοι μεταξύ μας μέσα στο πλήθος) με άγχος κοιταχθήκαμε στα μάτια, ο ένας του άλλου προσπαθώντας την σκέψι να μαντεύση. Έπειτα, διαμιάς,ως μια επέλασις πυκνών κυμάτων, η κίνησις εξηκολούθησε.
  Ήτο Ιούλιος. Εις την οδόν διήρχοντο τα λεωφορεία, κατάμεστα από ιδρωμένον κόσμο - από άνδρας λογής-λογής, κούρους λιγνούς και άρρενας βαρείς, μυστακοφόρους, από οικοκυράς χονδράς, ή σκελετώδεις, και από πολλάς νεάνιδας και μαθητρίας, εις των οποίων τους σφικτούς γλουτούς και τα σφύζοντα στήθη, πολλοί εκ των συνωθουμνων, ως ήτο φυσικόν, επάσχιζαν (όλοι φλεγόμενοι, όλοι στητοί ως Ηρακλείς ροπαλοφόροι) να κάμουν με στόματα ανοικτά και μάτια ονειροπόλα, τας συνήθεις εις παρομοίους χώρους επαφάς, τας τόσον βαρυσημάντους και τελετουργικάς, άπαντες προσποιούμενοι ότι τυχαίως, ως εκ του συνωστισμού, εγίνοντο επί των σφαιρικών θελγήτρων των δεκτικών μαθητριών και κορασίδων αυταί αι σκόπιμοι και εκστατικαί μέσα εις τα οχήματα επαφαί-ψαύσεις,συνθλίψεις και προστρίψεις.
 Ναι, ήτο Ιούλιος και όχι μόνον η οδός των Φιλελλήνων, μα και η Ντάπια του Μεσολογγίου και ο Μαραθών και οι Φαλλοί της Δήλου επάλλοντο σφύζοντες στο φως, όπως στου Μεξικού τας αυχμηράς εκτάσεις πάλλονται ευθυτενείς οι κάκτοι της ερήμου, στην μυστηριακή σιγή που περιβάλλει τας πυραμίδας των Αζτέκων.
  Το θερμόμετρον ανήρχετο συνεχώς. Δεν ήτο θάλπος, αλλά ζέστη-η ζέστη που γεννά το κάθετο λιοπύρι. Και όμως, παρά τον καύσωνα και την γοργήν αναπνοήν των πνευστιώντων, παρά την διέλευσιν της νεκρικής πομπής προ ολίγου, κανείς διαβάτης δεν ησθάνετο βαρύς, ούτε εγώ, παρ όλον ότι εφλέγετο ο δρόμος. Κάτι σαν τέττιξ ζωηρός μέσα στην ψυχή μου, με ηνάγκαζε να προχωρώ, με βήμα ελαφρόν υψίσυχνον. Τα πάντα ήσαν τριγύρω μου εναργή, απτά και δια της οράσεως ακόμη, και όμως, συγχρόνως, σχεδόν εξαϋλούντο μέσα στον καύσωνα τα πάντα-οι άνθρωποι και τα κτίσματα-τόσον πολύ, που και η λύπη ακόμη ενίων τεθλιμμένων, λες και εξητμίζετο σχεδόν ολοσχερώς, υπό το ίσον φως.
  Τότε εγώ, με ισχυρόν παλμόν καρδίας, σταμάτησα για μια στιγμή, ακίνητος μέσα στο πλήθος, ως άνθρωπος που δέχεται αποκάλυψιν ακαριαίαν, ή ως κάποιος που βλέπει να γίνεται μπροστά του ένα θαύμα και ανέκραξα κάθιδρως :
  " Θεέ! Ο καύσων αυτός χρειάζεται για να υπάρξη τέτοιο φως! Το φως αυτό χρειάζεται, μια μέρα για να γίνη μια δόξα κοινή, μια δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Ελλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί, στον κόσμον εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου " .

 
το απόσπασμα από την Οκτάνα του Ανδρέα Εμπειρίκου, παρμένο από το Πολιτικό Καφενείο




Τρίτη 3 Αυγούστου 2010

ΗΠΑ: Ο «Σοσιαλισμός» δεν είναι πια μια βρώμικη λέξη

Καλλιέργειες ακριβείας στη Μινεσότα (από δορυφόρο, με πειραγμένο χρώμα, από Wikipedia)

Γράφει ο/η Socialist Appeal USΑ
από την Μαρξιστική Φωνή

12.07.10

Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση του ερευνητικού κέντρου Pew, αναμφίβολα μιας από τις πλέον έγκυρες εταιρίες δημοσκοπήσεων στις ΗΠΑ, ζητήθηκε από περισσότερους από 1500 τυχαία επιλεγμένους Αμερικάνους να περιγράψουν τις αντιδράσεις τους σε όρους όπως «καπιταλισμός» και «σοσιαλισμός». Η Pew συνόψισε τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης με τον τίτλο: «Σοσιαλισμός όχι και τόσο αρνητικός. Καπιταλισμός όχι και τόσο θετικός.»

Μόνο μια μικρή πλειοψηφία της τάξης του 52% των Αμερικάνων αντιδρά θετικά στον «καπιταλισμό». 37% λένε πως τους προκαλεί αρνητική αντίδραση και οι υπόλοιποι δεν είναι σίγουροι.

Ανάμεσα στη «γενιά της χιλιετίας», αυτούς που σήμερα είναι μεταξύ 18 και 30 ετών, μόνο το 43% περιγράφει θετικά τον «καπιταλισμό», ενώ ένα άλλο 43% περιγράφει το «σοσιαλισμό» θετικά.

Μεταξύ των Δημοκρατών, το 47% βλέπει θετικά τον καπιταλισμό, ενώ το 44% βλέπει θετικά το σοσιαλισμό. Ενώ είναι αδύνατο να γνωρίζουμε τι καταλαβαίνουν οι άνθρωποι με αυτούς τους όρους, είναι ξεκάθαρο πως το ενδιαφέρον για το σοσιαλισμό μεγαλώνει.

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Boston College Τσαρλς Ντέρμπερ: «Σε κάθε σχεδόν βασικό ζήτημα, από την υποστήριξη σε έναν ελάχιστο μισθό, τα συνδικάτα, την προτίμηση της διπλωματίας πάνω στη δύναμη, τη βαθιά ανησυχία για το περιβάλλον, την πίστη πως οι μεγάλες επιχειρήσεις διαφθείρουν τη δημοκρατία, και την υποστήριξη πολλών βασικών κοινωνικών προγραμμάτων συμπεριλαμβανομένης της Κοινωνικής Ασφάλισης και Περίθαλψης, η προοδευτική θέση είναι ισχυρή και σχετικά σταθερή. Εάν «σοσιαλισμός» σημαίνει υποστήριξη σε αυτά τα ζητήματα, η ερμηνεία της δημοσκόπησης της Pew φανερωνεί μια Κέντρο-Αριστερή χώρα. Εάν ο σοσιαλισμός σημαίνει μια αναζήτηση για μια γνήσια συστημική εναλλακτική, τότε η Αμερική, ιδιαίτερα η νεολαία της, αναδεικνύεται σε μια πλειοψηφική σοσιαλδημοκρατία, ή σε μια πλειοψηφική αναζήτηση για μια πιο συνεταιριστική, πράσινη και πιο ειρηνική και κοινωνικά δίκαιη τάξη πραγμάτων.

Αυτό έρχεται σε μια εποχή που τα ΜΜΕ μας λένε πως το «Κόμμα του Τσαγιού» αντιπροσωπεύει το πραγματικό πρόσωπο της διαμαρτυρίας και της απογοήτευσης στις ΗΠΑ. Το τελευταίο πράγμα που θέλουν είναι να δώσουν σε οποιονδήποτε την ιδέα πως αυτή η δυσαρέσκεια μπορεί να εκφραστεί προς μια αριστερή κατεύθυνση. Αλλά θα πρέπει να είμαστε σίγουροι πως σύντομα θα εκφραστεί και μάλιστα με έντονο τρόπο.



Μετάφραση: Άγγελος Ηρακλείδης

Δευτέρα 2 Αυγούστου 2010

Η κρίση είναι απόρροια της λειτουργίας του καπιταλιστικού συστήματος

Το συνέδριο του περιοδικού «Ιστορικός Υλισμός» στο Τορόντο
Από τις 13 έως τις 16 Μαΐου 2010, έγινε στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ στο Τορόντο το συνέδριο του περιοδικού «Ιστορικός Υλισμός». Ο Βασίλης Γρόλλιος συμμετείχε στο συνέδριο και μας έστειλε το παρακάτω κείμενο σχετικά με το τι συζητήθηκε εκεί και τις ανησυχίες των επιστημόνων για την επικαιρότητα των ιδεών του μαρξισμού και την αναλυτική τους σημασία σε μια ιδιαίτερη περίοδο. Αν και με μικρή καθυστέρηση, δημοσιεύουμε το κείμενο. Περισσότερες πληροφορίες για το συνέδριο στην ιστοσελίδα http://www.yorku.ca/hmyork.

του Βασίλη Γρόλλιου *
από την ΕΠΟΧΗ, 1.08.10

Σε αυτό το συνέδριο συμμετείχαν κάποιοι από τους πιο γνωστούς ερευνητές της σοσιαλιστικής σκέψης διεθνώς. Πλήθος διαλέξεων έλαβαν χώρα για πληθώρα θεμάτων που αφορούν όλες τις κοινωνικές επιστήμες και τη φιλοσοφία. Στον εναρκτήριο χαιρετισμό του ο εκ των διοργανωτών του συνεδρίου, καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο πανεπιστήμιο του Γιορκ, Ντέιβιντ Μακνάλι τόνισε τις βασικές θέσεις που εκθέτει στο καινούργιο του βιβλίο (McNally David, «Global Slump: The Economics and Politics of Crisis and Resistance», PM press, 2010). Η κρίση αλλάζει μορφή και αυτό επιτρέπει στους οικονομολόγους της επικρατούσας τάσης (mainstream economists) να υποστηρίζουν ότι έχει τελειώσει. Η κρίση ξεκίνησε από το χρέος των στεγαστικών δανείων, μετατράπηκε σε τραπεζική κρίση και τώρα σε δημοσιονομική. Για τον Μακνάλι παρατηρούμε την πιο σφοδρή επίθεση στις δημόσιες υπηρεσίες που θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε. Τα επόμενα δέκα χρόνια θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να αποφύγουμε τη λιτότητα. Οι κρατικές περικοπές θα μεγεθυνθούν ακόμα περισσότερο στο μέλλον. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Ιαπωνία δεν έχει βγει ακόμα από την κρίση της δεκαετίας του 1990. Κάθε μορφή νεοφιλελεύθερης πολιτικής μεγεθύνεται. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο καθίσταται αναγκαία η εντατικοποίηση της ταξικής πάλης παγκόσμια. Όσον αφορά την Ελλάδα, είπε ότι όλοι χαιρόμαστε για τις διαδηλώσεις και τις απεργίες που οι Έλληνες κάνουνε, μία αντίδραση που θα πρέπει να αυξηθεί κι άλλο.

O κοινωνιολόγος Κέβιν Άντερσον μίλησε για το καινούργιο του βιβλίο το οποίο αναλύει τις απόψεις του Μαρξ για την εξέλιξη του κεφαλαιοκρατικού τρόπου παραγωγής με έμφαση στις μη δυτικές κοινωνίες (Kevin Anderson, «Marx at the Margins. On Nationalism, Ethnicity, and Non-Western Societies», The University of Chicago Press, 2010). Ο συγγραφέας έχει πρόσβαση στις ανέκδοτες ακόμα σημειώσεις του ώριμου Μαρξ για το θέμα, μια που ανήκει στην εκδοτική ομάδα που ετοιμάζει την έκδοση αυτών των κειμένων.

Η μαρξιστική σκέψη εισάγει συνεχώς νέες έννοιες

Στη διάλεξή του υπογράμμισε πως παρόλο που οι περισσότεροι σχολιαστές του Μαρξ, βλέπουν στα κείμενά του ένα μόνο μονοπάτι εξέλιξης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής αυτό δεν αληθεύει. Οι κριτικές συνήθως λένε ότι ο Μαρξ δεν ενσωματώνει στη σκέψη του την ποικιλομορφία των εθνοτήτων και των διαφόρων φυλών, γιατί εστιάζει αποκλειστικά στις τάξεις. Ο Άντερσον δίνει ένα δίκαιο σε αυτές τις κριτικές όσον αφορά τον νεαρό Μαρξ. Από το 1848 ως το 1853 η ευρωπαϊκή αποικιοκρατία όντως εμφανίζεται στο μαρξικό έργο ως ένα απαραίτητο στάδιο για τις μη δυτικές κοινωνίες. Από το 1879 και μετά όμως η μαρξική θεωρία της ιστορίας γίνεται σαφώς πιο σύνθετη και πολυεπίπεδη. Ο ασιατικός τρόπος παραγωγής δεν θεωρείται πλέον αποκλειστικά ανελεύθερος. Το άμεσο μέλλον της Ρωσίας δεν συμπεριλαμβάνει αναπόφευκτα την ανάπτυξη του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι ότι η θεωρία της επανάστασης στον Μαρξ δεν βασίζεται μόνο στις τάξεις αλλά σε μία διαλεκτική σχέση αλληλοεπίδρασης μεταξύ έθνους, φυλής και τάξης.

Το τρίτο βιβλίο στο οποίο αξίζει να αναφερθώ παρουσιάστηκε σε μια κατάμεστη αίθουσα και αποτελεί την κοινή συγγραφική προσπάθεια των τριών καθηγητών πολιτικής οικονομίας Άλμπο, Πάνιτς και Γκίντιν με θέμα τα αίτια της κρίσης και οι προοπτικές αντίδρασης απέναντί της (Greg Albo, Sam Gindin and Leo Panitch, «In and Out of Crisis. The Global Financial Meltdown and Left Alternatives», PM press, 2010).

Οι τρεις συγγραφείς εστίασαν στις λανθασμένες ερμηνείες που δίνονται για την κρίση. Ανέφεραν ότι είναι λάθος να βλέπουμε το χρηματοπιστωτικό τομέα ως έναν τομέα που λειτουργεί μακριά από την πραγματική οικονομία σε μια άλλη διάσταση. Ο πρώτος είναι απαραίτητο και αναπόσπαστο μέρος της λειτουργίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Μέσα σε αυτή τη λογική οι σοσιαλδημοκρατικές ερμηνείες που λένε ότι το κράτος ευθύνεται που δεν ρύθμισε κατάλληλα τη λειτουργία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και ότι αυτό που θα πρέπει να γίνει τώρα είναι να εφαρμοστούν οι κατάλληλες ρυθμίσεις από τη μεριά του κράτους είναι λανθασμένες. Η ερμηνεία αυτή είναι εγκλωβισμένη στη λογική του διαχωρισμού κράτους και αγορών. Αντίθετα, για τους συγγραφείς τα κράτη και οι αγορές αποτελούν μια ενιαία σχέση στον καπιταλιστικό σχηματισμό. Ο σύγχρονος καπιταλισμός απαιτεί την κρατική στήριξη στις αγορές. Το κράτος προκειμένου να βοηθήσει τη χρηματοπιστωτική λειτουργία συντηρούσε τον ευμετάβλητο χαρακτήρα του καπιταλιστικού συστήματος.

Η κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, εσωτερική υπόθεση

Η κριτική τους αυτή μου θύμισε τις αναλύσεις του γνωστού αμερικανού φιλελεύθερου φιλοσόφου Μάικλ Σαντέλ για τη δικαιοσύνη και τη δημοκρατία από τις οποίες κινείται μέσα σε αυτό το λανθασμένο σοσιαλδημοκρατικό πλαίσιο σκέψης. (Βλ. τα μαθήματα του Μάικλ Σαντέλ για τη δικαιοσύνη, στο Χάρβαρντ, στο www.justiceharvard.org καθώς και τις μαγνητοφωνημένες από το bbc διαλέξεις του στην Αγγλία στο www.bbc.co.uk/programmes/b00kt7rg.)

Για τους Άλμπο, Πάνιτς και Γκίντιν οι αντιφάσεις στο χρηματοπιστωτικό τομέα είναι αντιφάσεις στο εσωτερικό του κεφαλαιοκρατικού συστήματος. Αυτές οι αντιφάσεις θα παραμείνουν. Το ερώτημα για το άμεσο μέλλον είναι αν θα μπορέσουν να περιοριστούν. Στο τέλος της διάλεξης τόνισαν τα εξής: Αυτοί που θέλουν να είναι ρεαλιστές σήμερα θα πρέπει να προτείνουν κάτι το εντελώς καινούργιο. Η αριστερά χρειάζεται να τονίσει ότι πρέπει να φύγουμε από τη λογική των «τεχνικών» λύσεων και ρυθμίσεων. Αντίθετα, θα πρέπει να βάλει στην πολιτική ατζέντα προτάσεις που θα αμφισβητούν την ατομική ιδιοκτησία με βάση τα δημοκρατικά και κοινωνικά δικαιώματα. Οι προσπάθειες των δημοκρατικών δυνάμεων θα πρέπει να προσανατολιστούν στο πώς θα υπερβούμε τον καπιταλιστικό σχηματισμό και το κράτος. Κάτι τέτοιο απαιτεί ταξική συνείδηση και ενότητα των εργατών στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα στον αγώνα απέναντι στο κεφάλαιο.

Η αίσθηση που αποκόμισα από την παρακολούθηση του συνεδρίου είναι αυτό που ο κάθε προσεκτικός αναγνώστης του Μαρξ δεν μπορεί να μην παρατηρήσει. Το γεγονός ότι η ρίζα όλων των φαινομένων κοινωνικής παθογένειας, όπως η φτώχεια, ανεργία, διαφθορά, δεν είναι η συμπεριφορά κάποιων μεμονωμένων ατόμων, πολιτικών, καπιταλιστών, χρηματιστών ή όποιων άλλων, όπως η κυρίαρχη ρητορική θέλει να λέει, αλλά η ύπαρξη του κεφαλαίου, δηλαδή η λογική του συστήματος. Αλήθεια ποιο είναι το κείμενο στην παράδοση της φιλελεύθερης πολιτικής φιλοσοφίας στο οποίο τονίζονται οι αντιφάσεις και κατ’ επέκταση οι κρίσεις που προκαλεί η λογική του κεφαλαίου; Ρητορικό το ερώτημα. Και για αυτούς που θεωρούν το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας μας τη διαφθορά, ένα άλλο ερώτημα. Στις άλλες χώρες που δεν παρατηρούνται φαινόμενα διαφθοράς, όπως σε εμάς, δεν έχουμε καταφανέστατη υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου της πλειονότητας του πληθυσμού, δηλαδή της εργατικής τάξης;

Αυτοί, λοιπόν, που βλέπουν το δέντρο και όχι το δάσος ας διαβάσουν και αυτό. Σε μια από τις συνολικά τρεις όλες και όλες πολιτικές εφημερίδες που κυκλοφορούν στο Τορόντο μια δημοσιογράφος έγραψε ένα άρθρο στο οποίο περιέγραφε τις προσπάθειές της να κάνει εισαγωγή τη μητέρα της σε ένα από τα πιο μεγάλα νοσοκομεία της πόλης. Ήξερα, έγραψε στο άρθρο, ότι αν κλείναμε ραντεβού η εισαγωγή θα αργούσε πάρα πολύ. Έτσι, οπλίστηκα με πολλή υπομονή και πήγα στα επείγοντα περιστατικά. Στην αναμονή γινόταν ένας χαμός. Μετά από τρεις ώρες αναμονή και ενώ ήταν 2 το πρωί μία νοσοκόμα ήρθε και κοίταξε τη μητέρα μου. Αφού ήρθε ο άντρας μου και εγώ έφυγα να ξεκουραστώ, και αφού πέρασαν άλλες δύο ώρες, ένας κατάκοπος γιατρός μας είπε ότι θα της κάνουν τελικά εισαγωγή. Επίσης, στους σταθμούς του μετρό υπήρχε αφίσα από το συνδικάτο των νοσηλευτών που καλούσε τον κόσμο να αντιδράσει στις περικοπές της κυβέρνησης στον τομέα της υγείας και αντίστοιχη αφίσα από το συνδικάτο των υπαλλήλων στις δημόσιες μεταφορές που διαμαρτύρονταν για τις περικοπές κονδυλίων στις δημόσιες συγκοινωνίες.

* Ο Βασίλης Γρόλλιος είναι διδάκτωρ πολιτικής φιλοσοφίας

Κυριακή 1 Αυγούστου 2010

1930 το 2010

Πρωτομαγιά 1930, διαδήλωση στο Βερολίνο (Deutsches Bundesarchiv, Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Germany license.)

του
Κώστα Βεργόπουλου (Ελευθεροτυπία, 30.07.10)

Ογδόντα χρόνια μετά τη σπαρακτική κρίση του 1930, η ιστορία επαναλαμβάνεται: όμως όχι σαν φάρσα, αλλά σαν μια δεύτερη τραγωδία, ωσάν η πρώτη να μην υπήρξε ποτέ, αφού τα συμπεράσματά της αγνοούνται ακόμη και στα εγχειρίδια.

Παρά την τρέχουσα παγκόσμια κρίση, οι κυβερνήσεις, με ποδηγέτηση των τραπεζών, εξωθούν τις οικονομίες σε βαθύτερο αδιέξοδο, με πρόσθετη λιτότητα, περικοπές δαπανών, μισθών, συντάξεων. Ενώ η κρίση εμφανίστηκε παντού ως υστέρηση ζήτησης έναντι της παραγωγής, εν τούτοις γενικεύονται σήμερα πολιτικές επιλογές που συρρικνώνουν ακόμη περισσότερο τη ζήτηση, με πρόσχημα την καταπολέμηση ελλειμμάτων και την υποθετική αποκατάσταση εμπιστοσύνης των αγορών χρήματος. Για τις δυτικο-ευρωπαϊκές κοινωνίες, το εγχείρημα αποβαίνει αδιέξοδο και αυτοκαταστροφικό: καταλύονται σήμερα κοινωνικές και θεσμικές προϋποθέσεις του δημοκρατικού πολιτεύματος, το κοινωνικό κλίμα δηλητηριάζεται, με συνέπεια ουδείς δείκτης εμπιστοσύνης να βελτιώνεται. Η μεταπολεμική εμπειρία ταχύρρυθμης ανάπτυξης διδάσκει ότι το κλίμα εμπιστοσύνης ισχύει ταυτόχρονα για όλες τις τάξεις: δεν είναι δυνατόν η εμπιστοσύνη της μιας να βασίζεται στον φόβο και πανικό των υπολοίπων. Εάν ο καπιταλισμός απέκτησε ιστορικά λαϊκά ερείσματα, αυτό το οφείλει στην εξασφάλιση απασχόλησης, σχετικής ευημερίας και δημοκρατίας για το σύνολο των πολιτών. Εάν σήμερα αυτή η ικανότητά του αναστέλλεται, εάν η απασχόληση και η ευημερία παραχωρούν τη θέση τους σε μαζική ανεργία και δυσπραγία μεγάλης κλίμακας, η δημοκρατία αναιρείται, ο καπιταλισμός χάνει νομιμοποίηση και λαϊκά ερείσματα.

΄Οσο οι προβλέψεις για την οικονομία χαμηλώνουν τόσο οι κοινωνικές διαμάχες οξύνονται και ο πυρετός ανέρχεται. Στην Ευρώπη επικρατεί «μετεωρολογική αντίληψη» της οικονομίας: ατελείωτες θυσίες, υπό την ατεκμηρίωτη υπόθεση ότι, με την αναίρεση του κοινωνικού κράτους, βελτιώνεται η εμπιστοσύνη των κεφαλαιούχων. Ο βρετανικός «Σάντεϊ Τέλεγκραφ» σημειώνει επιγραμματικά: «Δεν λέμε ότι πρέπει το κοινωνικό κράτος να μετατραπεί άμεσα σε αστυνομικό, όμως είναι γεγονός ότι η ιδέα του κοινωνικού κράτους ηχεί πλέον στην εποχή μας ως ιστορικά ξεπερασμένη. Για μέγιστο τμήμα του λαού, το κοινωνικό κράτος είναι πλέον συνώνυμο ανεπάρκειας, καταστολής, αυταρχισμού». Η «συντηρητική επανάσταση», που ευθύνεται για τη σημερινή κρίση και το διαγραφόμενο αδιέξοδο, σηκώνει σήμερα κεφάλι, λόγω του ιδεολογικού κενού της άλλης πλευράς, και προωθεί ακόμη περισσότερο διαβρωτικές επιλογές, ως δήθεν «θεραπευτική αγωγή» απεμπλοκής από το αδιέξοδο, στο οποίο η ίδια έχει καθηλώσει το παγκόσμιο σύστημα. Με την εμμονή στην επιλογή της παγκοσμιοποίησης, διαβάλλει την έννοια του κράτους-έθνους, αλλά και εκείνες της κοινωνίας και του κοινωνικού κράτους, όπως επίσης της συλλογικής δράσης, των εργατικών ενώσεων, των εθνικών διαπραγματεύσεων και εν τέλει των δημοκρατικών θεσμών, ακόμη και της απονομής δικαιοσύνης. «Ο λαός παραμένει αμαθής, μόνον οι ειδικοί γνωρίζουν, οι εξουσίες οφείλουν να επιλέγουν το σωστό, ανεξάρτητα από πολιτικό κόστος, δηλαδή ανεξάρτητα από τη λαϊκή αποδοκιμασία των επιλογών τους». Πώς αλλιώς δυσφημείται το πολιτικό σύστημα στη λαϊκή συνείδηση;

Το 1930 εξετιμάτο ότι 99% των κεφαλαίων στην ηπειρωτική Ευρώπη, με επίκεντρο τη Γερμανία, είχαν μετεγκατασταθεί στη χρηματοπιστωτική σφαίρα και μόνον 1% παρέμεναν στην παραγωγική. Η μαζική ανεργία έπληττε κατ' εξοχήν κλάδους αιχμής, που είχαν, όπως και σήμερα, περισσότερο «παγκοσμιοποιηθεί». Με δόγμα την άμεση καταπολέμηση των ελλειμμάτων, με την επιλογή του αποπληθωρισμού (deflation) προς ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της πραγματικής αξίας του νομίσματος, η οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων διεσφάλιζε υψηλές χρηματικές αποδόσεις, αλλά με απαράκαμπτο τίμημα την καταστροφή της παραγωγικής οικονομίας. Παράλληλα, πυροδοτούσε την αποδόμηση των κοινωνιών, την εξαθλίωση εκατομμυρίων εργατικών οικογενειών, εκτρέφοντας κοινωνική αντίδραση που θα επέστρεφε με τη μορφή του ναζισμού. Το κοινωνικό χάος, η δυσφήμηση της αριστεροδεξιάς πολιτικής συναίνεσης οδήγησαν σε κοινωνική απόγνωση και μαζική αντιδημοκρατική ριζοσπαστικοποίηση, με ορόσημο την παράδοση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης στον Χίτλερ τον Φεβρουάριο του 1933.

Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα κυβερνούσε τη Γερμανία κατά το 1930-1932, όμως έθετε απόλυτη προτεραιότητα την προληπτική καταπολέμηση του πληθωρισμού, τις περικοπές δαπανών και μισθών, ανάγοντας τη μαζική ανεργία σε θετική προϋπόθεση εξισορρόπησης των ελλειμμάτων. Το Κ.Κ. Γερμανίας επαναλάμβανε με τη σειρά του αναλύσεις του μαρξιστή Ροδόλφου Χίλφερντιγκ, που στο παρελθόν θαύμαζε ο Λένιν: «Οποιος αναζητεί θεραπεία στην ασθένεια του καπιταλισμού δεν είναι μαρξιστής» και «η εργατική τάξη δεν είναι γιατρός του ετοιμοθάνατου καπιταλισμού». Μόνο μια μικρή ομάδα μελετητών των γερμανικών συνδικάτων, γύρω από τον ρωσικής καταγωγής Βλαδίμηρο Βοϊτίνσκι (1885-1960), διεκήρυσσε ότι η καταπολέμηση της κρίσης αρχίζει με την εξασφάλιση απασχόλησης στους ανέργους. Πριν από τους Ρούζβελτ και Κέινς, διεκδίκησαν πολιτική παγκόσμιας ανάκαμψης με διεθνή συντονισμό και, εν αδυναμία διεθνούς συνεννόησης, μεγάλα δημόσια έργα στη Γερμανία, χρηματοδοτούμενα με χρήμα πέραν των αντικρισμάτων χρυσού της χώρας. Οι Σοσιαλδημοκράτες απέρριψαν τις προτάσεις, διαβλέποντας σε αυτές κίνδυνο πληθωρισμού και εν δυνάμει πορεία ρήξης της Γερμανίας με τη διεθνή κοινότητα. Το Κ.Κ. τις απέρριψε επίσης ως «μεταρρυθμιστικές» και «μικροαστικές». «Τα τρόφιμα σαπίζουν στις αποθήκες, ενώ Γερμανοί πεθαίνουν από πείνα», απορούσε ο Φριτς Μπάαντε, μέλος των «Μεταρρυθμιστών», στιγματιζόμενος ως «ηλίθιος» από το Κ.Κ. Αλλος επίσης «ηλίθιος» ήταν ο Φριτς Τάρνοβ, ο οποίος υποστήριξε ότι «οι χαμηλοί μισθοί καταδικάζουν την οικονομία σε υπολειτουργία και μόνον οι υψηλοί μισθοί τής εξασφαλίζουν υψηλό δυναμισμό». Εν τούτοις, στις ΗΠΑ, τρίτος «ηλίθιος», ονομαζόμενος Χένρι Φορντ, επρόκειτο να σφραγίσει με «ηλιθιότητα» και φυσικά με το αζημίωτο την υψηλότερη ανάπτυξη στην ιστορία του καπιταλισμού. Η επαχθής «καυτή πατάτα» της απασχόλησης εκχωρήθηκε τελικά στους ναζί και αυτοί επελήφθησαν του προβλήματος μέσω κρατικών δαπανών προς πολεμικές βιομηχανίες. Ποιος από τους Γερμανούς και Ευρωπαίους πρωταγωνιστές και κομπάρσους της εποχής εκείνης μπορεί να ισχυριστεί ότι παρέμεινε αθώος και αμέτοχος της τραγωδίας που ακολούθησε;

kvergo@gmail.com