Μπορεί να γίνει «της Πορτογαλίας» και στην ελληνική Αριστερά;

Πορτογαλία, χάρτης πυκνότητας πληθυσμού (Wikipedia)

του Παύλου Δ. Κλαυδιανού, ΕΠΟΧΗ, 17.04.11

Η συνάντηση του «Μπλόκο της Αριστεράς» και του ΚΚ Πορτογαλίας ήταν ικανή αφορμή να ανοίξει η συζήτηση: Τι θα γίνει με τις αριστερές πολιτικές δυνάμεις και στην Ελλάδα; Οι ομοιότητες προφανείς. Ήδη έχουμε τις πρώτες τοποθετήσεις και έχουν ενδιαφέρον.

Γνωρίζουμε, ιδιαίτερα όσοι βρισκόμαστε συχνά σε συνελεύσεις και εκδηλώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, ότι το ζήτημα της ενότητας της Αριστεράς τίθεται. Γνωρίζουμε, επίσης, ότι τίθεται με διαφορετικό τρόπο και έκταση και από τον κόσμο του ΚΚΕ, κάποτε και με δυσάρεστα για όσους το θέτουν αποτελέσματα. Άλλοτε εκκινούν από μια ιστορική συναισθηματική προσέγγιση. Άλλοτε –και συμβαίνει πλέον όλο και περισσότερο– υπόβαθρο είναι οι τρομακτικές ανάγκες των λαϊκών στρωμάτων εν μέσω κρίσης. Αυτό αλλάζει πλήρως τα δεδομένα της συζήτησης. Κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει, χωρίς συνέπειες, αυτή την πραγματικότητα.

Αυτό απαντά και σε όσους ερωτούν γιατί το ΚΚΕ θα δεχόταν σήμερα συζήτηση, με δεδομένη την πάγια αντίληψή του, τη φυσιογνωμία του και την υπεροχή του στην Αριστερά. Ένα κόμμα στο οποίο αναφέρεται περίπου το 10% του λαού, με ισχυρούς δεσμούς με τα πιο φτωχά στρώματα που πλήττει η κρίση, τα οποία όμως ταυτόχρονα έχουν χαλαρές ή και ασαφείς σχέσεις μαζί του, είναι αδύνατο να μη δέχεται αυτή την πίεση. Πολύ περισσότερο όταν δεν πείθει η εικόνα που παρουσιάζει για τους άλλους στην Αριστερά, για τον ΣΥΡΙΖΑ εν προκειμένω. Η εικόνα του απλού ανθρώπου του ΚΚΕ είναι εντελώς διαφορετική από την εικόνα της ηγεσίας του κόμματός του, εκεί που δουλεύει, στη γειτονιά, στην κοινωνία.

Όλο και περισσότερο, επίσης, τίθεται, ιδίως στον πιο “ψυλλιασμένο” κόσμο του, το ερώτημα γιατί δεν συγγενεύει με άλλα κόμματα της Αριστεράς διεθνώς, ιδίως κομμουνιστικά. Ακολουθεί μοναχικό δρόμο. Πρόσφατα παρακολουθήσαμε την αδυναμία του να αναγνωρίσει συγγενείς αριστερές δυνάμεις στις εξεγέρσεις του αραβικού κόσμου. Η πρωτοβουλία του ΚΚ Πορτογαλίας είναι ένα ακόμη ανοικονόμητο συμβάν.

Αν η ηγεσία του ΚΚΕ, ωστόσο, έχει τη δική της στρατηγική για τα ζητήματα της Αριστεράς, ερμηνεία της ιστορικής διαδρομής της, σχέδιο για το μέλλον και μ’ αυτά «περιφρουρεί» την πορεία του– όλο και λιγότερο απερίσπαστη είναι αλήθεια –δεν έχει την ίδια άνεση να το κάνει αυτό μέσα στην κοινωνία που βράζει από προβλήματα. Όλο και λιγότερο πείθει πια η χωριστή καμπάνια για ένα κοινό πρόβλημα –π.χ. διόδια, σχολεία, εισιτήρια, νοσοκομεία κ. ά.– η χωριστή διαδήλωση, διαμαρτυρία, συγκέντρωση, η χωριστή επιτροπή κατοίκων για ένα ζήτημα. Σε περίοδο μνημονίου, υψηλής ανεργίας, φτώχειας ποιον δεν ενοχλεί αυτό;

Δυο – τρία επιχειρήματα πρόβαλε στον απορημένο για όλα αυτά κόσμο του προχθές η ηγεσία του ΚΚΕ δια της Αλέκας Παπαρήγα. Πρώτον, ότι «δυστυχώς δεν βρίσκουμε τίποτε θετικό στις προτάσεις των άλλων κομμάτων». Δεύτερον, ειδικά για τον ΣΥΡΙΖΑ, ότι «ο χώρος αυτός …. απεχθάνεται το οργανωμένο κίνημα …. Θέλει λίγο φλου τα πράγματα, κινήματα γενικά». «Η απαίτησή μας σε ένα χώρο που εμφανίζεται σαν αριστερός, αντικαπιταλιστικός είναι πολύ μεγαλύτερη από έναν που λέει ότι παλεύω για αλλαγές μέσα στα όρια του συστήματος. Αλλιώς τον κρίνεις…» Πώς να τα δοκιμάσει αυτά τα επιχειρήματα σε μια ουρά του ΟΑΕΔ;

Ωστόσο, οι τοποθετήσεις της, για τα δεδομένα του ΚΚΕ, ήταν μετριοπαθείς και το σημειώνουμε. Και καθώς δεν είναι της στιγμής –έστω και αν αυτό είναι το υπόβαθρο της αδυναμίας και της κοινής δράσης– να αντιπαραθέσουμε τις σοβαρές ιδεολογικές διαφορές μας, προχωράμε σε μια άλλη παραδοχή της. Σημείωσε: «Τώρα η μεγάλη ανάγκη είναι άλλη: ο απεγκλωβισμός των λαϊκών στρωμάτων από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ. Αυτό είναι που θα δώσει τη δυναμική στο κίνημα». Ενωρίτερα είχε, επίσης, σημειώσει: «Τώρα έχεις απέναντί σου μια κυβέρνηση, μια εξουσία, η οποία δεν κάνει πίσω ρούπι…ποντάρει στην κούραση των εργαζομένων από παρατεταμένους αγώνες που δεν φέρνουν αποτελέσματα…» Λοιπόν, πώς θα θεραπεύσεις όλα αυτά, ποιο είναι το καθήκον σου; Σπεύδει να πει, «όχι (με) την αμπελοφιλοσοφία περί ενότητας της Αριστεράς». Βλέπει τον κίνδυνο, παίρνει μέτρα, ξορκίζει. 

Στην Πορτογαλία, βλέποντας Μπλόκο και ΚΚ κάπως έτσι τα πράγματα, και με βάση τη δική μας εμπειρία του Μνημονίου (ίσως της αναποτελεσματικότητάς μας λόγω και της μη κοινής δράσης, όπως σημειώνει σε ένα ευθύβολο άρθρο στην «Αυγή» (15/4) ο Θαν. Καρτερός), δίνουν ακριβώς την αντίθετη απάντηση! Η Αλέκα Παπαρήγα, ωστόσο, πρόβλεψε ότι το ΚΚ Πορτογαλίας «θα περάσει κι αυτό ετεροχρονισμένα τις δραματικές εμπειρίες που υπήρχαν στην Ελλάδα το 1974, το 1989. Φαντάζομαι θα του είναι μέσα απ’ όλη αυτή την ιστορία μια εμπειρία χρήσιμη». Μάταια, ωστόσο, ψάχνει κανείς να βρει τη θεμελίωση αυτής της πεποίθησης στην όλη συνέντευξη.

Παραδόξως, και ο γράφων δεν έχει – και τότε δεν είχε– καθόλου καλή γνώμη για το 1974. Και για το 1989 ιδιαίτερα, εφόσον προηγήθηκε η διάσπαση του ΚΚΕ Εσωτερικού –που ακόμη παράγει αρνητικά γεγονότα! – άρα  αφαιρέθηκε από την συζήτηση το ιστορικό επίδικο της ανανέωσης του κομμουνιστικού κόμματος και κινήματος. Σημειώνεται αυτό διότι η Αριστερά και σήμερα βρίσκεται μπροστά σε σοβαρά ιδεολογικά και φυσιογνωμικά ανοιχτά ζητήματα και δεν πρέπει επουδενί να «παραχωθούν» χάριν όποια ενότητας.

Είναι άλλο το ζήτημα να τίθεται, με τις προτάσεις μας, το ΚΚΕ μπροστά στην ιστορική ευθύνη του διότι δεν συνεισφέρει, με τις ιδεολογικές – φυσιογνωμικές επιλογές του και την πρακτική του, στη συσπείρωση, ριζοσπαστικοποίηση και ανάπτυξη της αριστεράς, κάτι που θα άλλαζε τον συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων. Όπως είναι άλλο να εγκαλείται γιατί αρνείται την κοινή δράση και τις κοινές πολιτικές πρωτοβουλίες για ζητήματα που είναι κρίσιμα και επείγοντα, κρίνοντας από την πλευρά των συμφερόντων όσων θέλουμε να εκφράσουμε. Η βουή της ιστορίας και των συμβάντων του παρόντος πρέπει να κρατούν ενεργή την προσοχή μας για ζητήματα φυσιογνωμίας, ταυτόχρονα, όμως, με την ευθύνη μας ο αγώνας του λαού να είναι αποτελεσματικός. Διότι σήμερα κρίνονται ζητήματα που θα καθορίσουν τις εξελίξεις για μια πολύ μακρά περίοδο.

Επιβάλλεται, επομένως, προσοχή και από την “εδώ” πλευρά. Πολλαπλή, μάλιστα. Το ζήτημα, για παράδειγμα, δεν είναι να “ζυμώσουμε” την άποψή μας ή να “στριμώξουμε” κάποιον, αλλά να παράξουμε θετικά αποτελέσματα. Χωρίς, ταυτόχρονα, να δημιουργούμε και αυταπάτες για μείζονα ζητήματα που είναι πολύ απομακρυσμένα. Ακόμη και για το πολιτικό ζήτημα, δεν είναι αλήθεια, δεν είναι ρεαλιστικό και πειστικό να λέμε ότι σήμερα, με τα διαθέσιμα υλικά, «μπορεί να διαμορφωθεί ένας τρίτος πόλος ελπίδας στην κατεύθυνση μιας ριζοσπαστικής διακυβέρνησης». Διότι, ποιας διακυβέρνησης; Και ακόμη, να μην βάζουμε άστοχα ζητήματα ή δήθεν “έξυπνα”, πλην φαρμακερά, στοιχεία στην αντιπαράθεση που δεν βοηθούν καθόλου. Τα υλικά για σοβαρή αντιπαράθεση με το ΚΚΕ είναι τραγικά άφθονα, για όποιον το επιθυμεί.