ΣΥΡΙΖΑ-ΜΑΑ-ΑΝΤΑΡΣΥΑ-ΚΚΕ: Μπορεί να γίνει της Πορτογαλίας;

Του Αντώνη Νταβανέλλου

Το «σπάσιμο των πάγων» μεταξύ του ΚΚ Πορτογαλίας και της ριζοσπαστικής Αριστεράς, που συγκροτείται στο Μπλόκο, είναι ένα μεγάλο γεγονός. Ανοίγει δρόμους για την Αριστερά σε όλη την Ευρώπη.
 
Η Αλ. Παπαρήγα έσπευσε να αποκηρύξει το γεγονός στα μάτια των οπαδών του ΚΚΕ, συγκρίνοντάς το ευθέως με τα τραγικά λάθη της ηγεσίας του ΚΚΕ το 1989. Μόνο που η σύγκριση είναι ανιστόρητη: Τότε η ηγεσία του ΚΚΕ στράφηκε προς τα δεξιά (αρχίζοντας από τη συμμαχία με την ΕΑΡ του Λ. Κύρκου), υιοθέτησε μια σοσιαλδημοκρατική κατεύθυνση που έφτασε στη συγκυβέρνηση με τη ΝΔ (Τζανετάκης) και αργότερα στη συγκυβέρνηση και με τη ΝΔ και με το ΠΑΣΟΚ (οικουμενική). Δεν μπορεί να γίνει καμιά σύγκριση ανάμεσα σε αυτού του τύπου τις συμμαχίες και τις σχέσεις που (υποχρεώνεται να) εγκαινιάζει το ΚΚΠ με το Μπλόκο. Στο Μπλόκο συμμετέχουν με αποφασιστικό ρόλο «ιστορικές» δυνάμεις της ριζοσπαστικής Αριστεράς: οι τροτσκιστές του πορτογαλικού τμήματος της 4ης Διεθνούς και οι μαοϊκοί της παλαιάς Λαϊκής Δημοκρατικής Ενότητας που, μαζί με τους αποχωρήσαντες-διαγραμμένους του ΚΚΠ, συγκρότησαν το Μπλόκο. Πρόκειται για οργανώσεις που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στα επαναστατικά γεγονότα του ’70, που μπήκαν στις φυλακές, που –παρά τις μεταλλάξεις τους– κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι στον πολιτικό χάρτη τοποθετούνται στα αριστερά του ΚΚ Πορτογαλίας.
 
Η συνεργασία μεταξύ του ΚΚΠ και του Μπλόκο υπαγορεύεται από πολιτικές πιέσεις: από την ανάγκη να απαντηθεί πολιτικά η αναγκαστική «ένταξη» της Πορτογαλίας στις μνημονιακού τύπου δαγκάνες της ΕΕ και του ΔΝΤ. Επίσης από την «ελληνική εμπειρία», όπου, παρά  τους σημαντικούς αγώνες του κόσμου και παρά τη διατήρηση σημαντικών δυνάμεων από την Αριστερά, δεν έχει μέχρι σήμερα γίνει κατορθωτό να δοθούν οι αναγκαίες πολιτικές απαντήσεις στον ΓΑΠ, στο μνημόνιο, στην ΕΕ και στο ΔΝΤ.  

Οι εξελίξεις στην Πορτογαλία θέτουν ευθέως το ερώτημα και εδώ. Γιατί δεν προχωράει μια διαδικασία πολιτικού μετώπου της Αριστεράς, που θα μπορούσε να αποτελέσει τον κορμό για ένα πλατύτερο και πιο αποτελεσματικό ενιαίο κοινωνικό μέτωπο αντίστασης; Εκτιμώντας ότι η μεγάλη πλειοψηφία του κόσμου της Αριστεράς θα ήθελε μια τέτοια εξέλιξη, θεωρούμε ότι η απάντηση στο ερώτημα βρίσκεται στις βασικές πολιτικές αδυναμίες κάθε πτέρυγας της Αριστεράς.

Όμως οι εξελίξεις και εδώ –το βάρος της χρεοκοπίας και του νέου μνημονίου– θα ανοίξουν αντικειμενικά την ανάλογη συζήτηση.

ΚΚΕ: Παθητική αδράνεια
Η Αλέκα Παπαρήγα στο Σύνταγμα τάχθηκε, σωστά, υπέρ του «να φύγει μια ώρα γρηγορότερα η κυβέρνηση», συμπληρώνοντας, επίσης σωστά, ότι «δεν μεταθέτουμε τη λύση στο φαύλο κύκλο της εναλλαγής».

Αυτές οι δηλώσεις δημιουργούν πολιτικές υποχρεώσεις και ευθύνες που η ηγεσία του ΚΚΕ –παρότι ηγείται της μεγαλύτερης οργανωμένης δύναμης της Αριστεράς– δεν αναλαμβάνει: Τι πολιτικές πρωτοβουλίες χρειάζονται, για να φύγει «μια ώρα γρηγορότερα» η κυβέρνηση ΓΑΠ; Τι πολιτικές πρωτοβουλίες χρειάζονται, για να εμπιστευτεί ο κόσμος λύσεις έξω από το «φαύλο κύκλο της εναλλαγής»; Σε αυτά τα ερωτήματα το ΚΚΕ εξακολουθεί να μη δίνει απαντήσεις.

Η γραμματέας του ΚΚΕ πέταξε αυτό το μπαλάκι στον ίδιο τον κόσμο: «Ο λαός να μετρήσει το μπόι του, να αντεπιτεθεί και να τους νικήσει κατά κράτος»… Αξίζει να σημειωθεί ότι η Αλ. Παπαρήγα εκτόξευσε αυτό το κάλεσμα με έμφαση στις εκλογές («ο λαός να προσέξει πώς αξιοποιεί το όπλο της ψήφου»). Όμως και στο πεδίο του μαζικού κινήματος τι κάνει το ΚΚΕ ως προς τις υποχρεώσεις αυτής της «αντεπίθεσης»; Σε κάποιους κλάδους το ΠΑΜΕ αποτελεί πραγματικά τη ραχοκοκαλιά της αντίστασης. Σε άλλους, όμως, παρόλο που ελέγχει αποκλειστικά τα σωματεία και παρά τις άγριες επιθέσεις των «αναδιαρθρώσεων», επικρατεί σιγή αντιστάσεων. Είναι σαφές ότι και στο πεδίο της πραγματικής οργάνωσης των αγώνων του κόσμου, το ζήτημα της ενότητας στη δράση των δυνάμεων της Αριστεράς έχει αποφασιστική σημασία.

Πρέπει να σημειωθεί ότι και στο ζήτημα αυτό η ηγεσία του ΚΚΕ έχει κάνει κάποια βήματα. Δεν είμαστε στην εποχή των παγετώνων, όπου η Αλέκα Παπαρήγα –έξω από το Μαξίμου– κατηγορούσε τον ΣΥΡΙΖΑ ότι «χαϊδεύει τα αυτιά των κουκουλοφόρων». Το ΚΚΕ πήρε μέρος στην υπεράσπιση των 300 μεταναστών-απεργών πείνας. Στο Σύνταγμα η Αλ. Παπαρήγα επιτέθηκε στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά πιο «πολιτικά» («αναγορεύουν σε κίνημα την κουκούλα ή το γιαούρτι ή θεωρούν ότι όλη η Ελλάδα πρέπει να γίνει Κερατέα…»).
Τα βήματα αυτά δεν είναι αρκετά. Η συζήτηση για την τακτική και τη στρατηγική της αντίστασης πρέπει να ανοίξει ανάμεσα σε όλους και όλες και αυτή η προσπάθεια πρέπει να περιλαμβάνει και τη βάση και την ηγεσία του ΚΚΕ.

ΣΥΝ: Ώρα αποφάσεων 
Το «όχημα» για την ενότητα δράσης της Αριστεράς θα έπρεπε να είναι ο ΣΥΡΙΖΑ που ιδρύθηκε έγκαιρα και για μεγάλο διάστημα είχε σημαντική δυναμική. Όμως αυτή η δυνατότητα περιορίστηκε από τις στρατηγικές και πολιτικές αδυναμίες της ηγεσίας του ΣΥΝ, που οδήγησαν το εγχείρημα στην κρίση των περιφερειακών εκλογών και στη σημερινή στασιμότητα.

Για παράδειγμα, απατώντας στον «οδικό χάρτη» του ΓΑΠ, το γραφείο τύπου του ΣΥΝ δήλωσε ότι «η διέξοδος από την κρίση περνά μέσα από την αναδιαπραγμάτευση του χρέους, διαγραφή μέρους του και τον απευθείας δανεισμό της χώρας από την ΕΚΤ…» («Αυγή» 19/4). Πώς είναι δυνατόν να επιτίθεσαι πολιτικά στο χρέος, να ζητάς κρατικοποίηση των τραπεζών και –ταυτόχρονα– να βλέπεις ως τμήμα της διεξόδου από την κρίση «το δανεισμό της χώρας από την ΕΚΤ»; Δικαίως η Αλέκα Παπαρήγα υπογραμμίζει αυτή την πολυγλωσσία και αμφισημία: «Πότε μιλάνε για έξοδο από τη ζώνη του ευρώ, πότε για διαγραφή του χρέους, πότε για αναδιαπραγμάτευση, πότε για μερική διαγραφή, άλλοτε για κρατικοποίηση τριών τραπεζών, άλλοτε για την κρατικοποίηση όλων των τραπεζών…».

Στον ΣΥΝ, αν πράγματι θέλουν να υπηρετήσουν την τακτική της ενότητας στη δράση της Αριστεράς, έχει φτάσει η ώρα των αποφάσεων: για το τέλος της υποταγής στον ευρωκεντρισμό, για το τέλος των αυταπατών περί ρεαλισμού και «θετικών εναλλακτικών λύσεων», για την απόρριψη εκλογοκεντρικών τακτικών (σενάριο Μητρόπουλου) με σοσιαλδημοκρατικές δυνάμεις…

Η «επανεκκίνηση» του ΣΥΡΙΖΑ, μετά την κρίση των περιφερειακών εκλογών, θα μπορούσε να είναι ένα πολύτιμο εργαλείο στην κατεύθυνση του συνολικότερου μετώπου της Αριστεράς. Υπό την προϋπόθεση της αποδοχής μια πραγματικά ριζοσπαστικής αριστερής πολιτικής, της εγκατάλειψης του μικρο-ηγεμονισμού, της αυθεντικής πλουραλιστικής λειτουργίας και της εμπιστοσύνης στον κόσμο της βάσης του εγχειρήματος, που πρέπει να αναλάβει τους ρόλους και τις εξουσίες που του αξίζουν.

ΑΝΤΑΡΣΥΑ:
Πού είναι το μέτωπο;
Στο χώρο της ΑΝΤΑΡΣΥΑ συγκεντρώνονται πολύτιμες δυνάμεις της παλιάς επαναστατικής Αριστεράς. Η επιτυχία τους στις περιφερειακές εκλογές σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην «αντισεχταριστική» στροφή που σημειώθηκε στις γραμμές της. Όμως η ίδια η επιτυχία φαίνεται να βάζει σε αμφισβήτηση αυτή την αντισεχταριστική στροφή. Γιατί στο τελευταίο διάστημα είναι φανερές οι υπερφίαλες τάσεις προβολής της ΑΝΤΑΡΣΥΑ ως της απάντησης στο ζήτημα του πολιτικού μετώπου της Αριστεράς. Αυτή η επιλογή, αν οριστικοποιηθεί, οδηγεί σε αυτοαναφορικό αδιέξοδο. 

Ασφαλώς έχουν γίνει βήματα. Η συνεργασία στο κίνημα, οι επιτροπές αγώνα, οι διεργασίες στα «πρωτοβάθμια» σωματεία, το άνοιγμα των πολιτικών συζητήσεων είναι στοιχεία πολύτιμα. Όμως δεν αφορούν όλες τις δυνάμεις. Και –κυρίως– πρέπει με τόλμη να προχωρήσουν πολικά. Ο Ευτύχης Μπιτσάκης, στο γραπτό χαιρετισμό του στη σύσκεψη του Μετώπου Αλληλεγγύης και Ανατροπής, έθεσε σωστά την προοπτική: οι δυνάμεις του ΜΑΑ, οι ριζοσπαστικές συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ, το Αριστερό Ρεύμα του ΣΥΝ, οι δυνάμεις του ΑΝΤΑΡΣΥΑ, έχουν σε αυτή την περίοδο αυξημένες ευθύνες στους αγώνες, στην πολιτική συζήτηση, στη δημιουργία των σχέσεων και δικτύων για την υπόθεση της ενότητας στη δράση της Αριστεράς.

Συζήτηση
Ασφαλώς η σοβαρή τακτική υποστήριξης της ενότητας στη δράση δεν έχει τίποτε κοινό με τις χαζοχαρούμενες ευχές για «ενοποίηση» των δυνάμεων. Στη βάση του προβλήματος είναι οι σοβαρές και υπαρκτές διαφορές στρατηγικής, πολιτικής, θεωρητικών αναφορών και παραδόσεων ανάμεσα στα ρεύματα της Αριστεράς. Οι διαφορές αυτές δεν μπορούν αυθαίρετα να παραγραφούν. Μπορούν όμως να συζητηθούν σοβαρά και με όση οξύτητα χρειαστεί.

Το καλύτερο έδαφος γι’ αυτό το σκοπό είναι η προώθηση της ενότητας στη δράση. Που την ίδια στιγμή θα βελτιώνει τις δυνατότητες όλων μας να ανταποκριθούμε στις πολιτικές και αγωνιστικές ανάγκες του κόσμου μας που θα αντιμετωπίσει, στους μήνες που έρχονται, μια πρωτόγνωρη δοκιμασία.