Η ΧΑΜΕΝΗ ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

Γράφει ο
ΗΛΙΑΣ ΜΥΛΩΝΑΣ*

Αποστασιοποιημένα και αδιάφορα τα πλατιά κοινωνικά στρώματα παρακολουθούν τη μακρόχρονη ασυμφωνία που συνεχίζει να ταλανίζει το χώρο του Σύριζα και της ευρύτερης Αριστεράς, σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από την πιο βαθιά δομική κρίση που διέρχεται το καπιταλιστικό μοντέλο εδώ και πολλά χρόνια και την οποία καλούνται να πληρώσουν ολοκληρωτικά οι εργαζόμενοι.

Το γεγονός ότι αυτό έχει οδηγήσει στην απόλυτη αμφισβήτηση των αστικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων που επιδιώκουν να  διαχειριστούν τη συγκεκριμένη κρίση δεν έχει ουσιαστικό αντίκρισμα για την Αριστερά, η οποία βλέπει τα εκλογικά ποσοστά της να παραμένουν στα ίδια επίπεδα..

Σε αυτή τη φάση που θα έπρεπε να ηγηθεί του κινήματος αναλαμβάνοντας την πρωτοβουλία να βγάλει την κοινωνία από το αδιέξοδο, η Αριστερά φαίνεται ανέτοιμη, χωρίς πολιτική πυξίδα και χωρίς να έχει στο μυαλό της συγκεκριμένη λύση και ξεκάθαρη προοπτική. Τα διάφορα κομμάτια της αντί να προτείνουν πολιτικό πρόγραμμα και σχέδιο, έχουν επιδοθεί σε ένα άλλου είδους αγώνα που αφορά απλά την ηγεμόνευση του αριστερού χώρου και ο οποίος καθορίζεται απόλυτα από προσωπικές και ηγεμονικές αντιλήψεις.

Στην προσπάθεια τους δε να εξηγήσουν τη σημερινή κοινωνική αδράνεια και την έλλειψη εμπιστοσύνης στις υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις, τείνουν τις περισσότερες φορές να οδηγηθούν σε λάθος συμπεράσματα επιρρίπτοντας τις ευθύνες στην ίδια την κοινωνία που «δεν μπορεί να τους αφουγκραστεί» και γι αυτό δεν συσπειρώνεται στις γραμμές τους. Φυσικά αδυνατούν να αντιληφτούν ότι στις παρούσες συνθήκες, την ώρα  που το κεφάλαιο έχει εξαπολύσει ολομέτωπη επίθεση ενάντια στα εργατικά κεκτημένα με μοναδικό σκοπό να ξεπεράσει τη δική του κρίση, η πρότασή τους είναι λειψή, για να μην πούμε καλύτερα ότι δεν υπάρχει καθόλου πρόταση.

Η κοινωνία δεν περιμένει από την Αριστερά να της υποδείξει τρόπους άμυνας και αλληλεγγύης για να γίνουν πιο υποφερτά τα μέτρα. Η κοινωνία περιμένει να μπει μπροστά για την ολοκληρωτική αλλαγή αυτού του συστήματος και για το χτίσιμο μιας δικαιότερης κοινωνίας. Αυτός είναι άλλωστε ο ένας και μοναδικός λόγος δημιουργίας και ύπαρξής της ή τουλάχιστον αυτό είχαν στο μυαλό τους οι θεωρητικοί που συνέταξαν τη σοσιαλιστική κοσμοθεωρία.

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Η πρωτόγνωρη για τα μέχρι τώρα δεδομένα επίθεση  που πραγματοποιείται ενάντια σε  θεσμούς και κατακτήσεις δεκαετιών και η χλιαρή αντίδραση της οργανωμένης κοινωνίας απέναντι σε αυτή  προβληματίζει πολλούς αγωνιστές της Αριστεράς. Αναρωτιούνται γιατί δεν αντιδράει με πιο δυναμικό τρόπο η εργατική τάξη που βλέπει όσα έχει κερδίσει το προηγούμενο διάστημα να καταρρέουν.

Η σημερινή περίοδος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια μεταβατική περίοδος και σαν τέτοια εμπεριέχει μέσα της τα δείγματα του καινούργιου που έρχεται μαζί με τα ψήγματα του παλιού που σταδιακά αποχωρεί. Σε αυτό το στάδιο αποσύρεται μια γενιά που στην εποχή της έδωσε τους δικούς της αγώνες και κατάφερε για μεγάλο διάστημα να αποκτήσει ένα αρκετά ικανοποιητικό επίπεδο ζωής.

Εκπαιδευμένη τα τελευταία χρόνια όμως σε μια μέθοδο δράσης στην οποία ουσιαστικά δεν συμμετείχε η ίδια αλλά οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποί της (κυρίως στον δημόσιο τομέα καθ’ όσον ο ιδιωτικός είχε αφεθεί στην τύχη του), και οι οποίοι υπέγραφαν συμφωνίες και συλλογικές συμβάσεις που υπαγορεύονταν από τα κυβερνητικά επιτελεία σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και όχι εκείνα της τάξης, οδηγήθηκε σταδιακά στην περιθωριοποίηση, την ατομική αντίληψη και τον άκρατο καταναλωτισμό που ευνοούσαν οι κυβερνήσεις για να στηρίξουν τη λεγόμενη επιχειρηματικότητα.

Η διάθεση για ηρωικούς αγώνες εξασθένιζε σιγά-σιγά και τώρα κουρασμένη, απογοητευμένη από τα κόμματα και τις πολιτικές που εφάρμοσαν, φορτωμένη χρέη από τα τραπεζικά δάνεια, με τις καθημερινές ανάγκες της οικογένειας, τις σπουδές των παιδιών και άλλες υποχρεώσεις να την πιέζουν αφόρητα, αποσύρεται από το προσκήνιο. Μια νέα γενιά αναδεικνύεται δειλά-δειλά που μπορεί ακόμη να είναι άπειρη, ανοργάνωτη και καλομαθημένη, συσσωρεύει όμως σταδιακά μέσα της  οργή, μίσος και αγωνιστικότητα, στοιχεία τα οποία πολύ γρήγορα θα εκδηλωθούν, καθώς βλέπει ότι το μόνο μέλλον που της προσφέρει το σημερινό πολιτικό σύστημα είναι αυτό του παρία της κοινωνικής ζωής.

Η ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΗΣ

Η Αριστερά λοιπόν είναι φανερό ότι δεν έχει κατορθώσει ακόμη να ξεπεράσει τις «παιδικές της ασθένειες» και να εκμεταλλευτεί την περίοδο. Κάνοντας  μικρά βήματα μπροστά  και πολύ περισσότερα πίσω, αδυνατεί να παρακολουθήσει τις εξελίξεις, οι οποίες είναι καταιγιστικές το τελευταίο διάστημα.

Κάποιες δυνάμεις επιχειρούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση με τη δημιουργία διαφόρων «μετώπων», μια πολιτική που τείνει να γίνει μόδα στο χώρο της Αριστεράς. Όλοι αναφέρονται σε κάποιο είδος «μετώπου». Σε αυτή την περίοδο λοιπόν που τα πράγματα τρέχουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα και αλλάζουν καθημερινά πλέον, κάποιοι θεωρούν ότι είναι η ώρα να κάτσουν σε ένα τραπέζι και να ανταλλάξουν πολιτικές απόψεις, να κάνουν συμφωνίες κορυφής και να πάνε κατόπιν σε κοινές δράσεις.

Είναι απορίας άξιο δυνάμεις που βρίσκονται στον Σύριζα 6-7 χρόνια συζητώντας γι αυτό το περίφημο «μέτωπο» (ή μήπως δεν είναι μετωπικό σχήμα ο Σύριζα;) να πιστεύουν ότι μπορούν τώρα να το φτιάξουν κάπου αλλού, δίνοντας έτσι την αίσθηση ότι το συγκεκριμένο έχει αποτύχει. Εκτός αν εννοούν ένα «μέτωπο» στο οποίο θα ηγούνται αποκλειστικά οι ίδιοι.

Για να δημιουργηθούν όμως «μέτωπα» χρειάζεται πάνω απ’ όλα μια ισχυρή κοινωνική βάση από πίσω.
Αν λοιπόν δεν έχουν στο μυαλό τους απλά να  ηγεμονεύσουν, θα έπρεπε να είχαν αντιληφθεί ότι αυτή η κοινωνική βάση υπάρχει και είναι τα χιλιάδες οργανωμένα μέλη του Συνασπισμού και οι πολύ περισσότεροι φίλοι και ψηφοφόροι του. Ας συγκροτήσουν πρώτα με αυτούς ένα «μέτωπο» και μετά ας απευθυνθούν και στην υπόλοιπη κοινωνία, που φαινομενικά τουλάχιστον, δεν δείχνει αυτή την περίοδο πιο ριζοσπαστικοποιημένη από τη βάση του ΣΥΝ και κυρίως από τη νεολαία του.

Σε συνθήκες σαν τις σημερινές, πρέπει να πούμε, η νεολαία είναι αυτή που συνήθως παίρνει τη σκυτάλη από το εργατικό κίνημα και αυτό διαφαίνεται ως πιο πιθανή εξέλιξη μετά το καλοκαίρι. Η νεολαία,  που δέχεται τις περισσότερες επιπτώσεις από τα κυβερνητικά μέτρα, θα αποτελέσει ξανά την πρωτοπορία των αγώνων το αμέσως επόμενο διάστημα.

Εκείνο που λείπει λοιπόν δεν είναι οι οργανωμένες κοινωνικές ομάδες αλλά η πολιτική πρόταση. Σε αυτή την εκρηκτική περίοδο οι θέσεις της αριστερής ηγεσίας χαρακτηρίζονται από μια άκρατη μετριοπάθεια. Και αυτό σε ένα μεγάλο βαθμό δεν είναι παράδοξο για μια ηγεσία που ως τώρα μοναδική παρακαταθήκη και παράδοση είχε σταλινικές και ρεφορμιστικές ( μεταρρυθμιστικές σημαίνει επακριβώς η λέξη) πολιτικές και που μόνο τα τελευταία χρόνια άρχιζε να μπολιάζεται με τις επαναστατικές ιδέες. Αυτή την ώρα κι ενώ η αστική τάξη  ρίχνει προκλητικά το γάντι στους εργαζόμενους λέγοντας «ή εσείς ή εμείς σε τούτη την κρίση», αυτή ψελλίζει διάφορα για διορθωτικές κινήσεις, για κοινωνικά μέτωπα και νέα ΕΑΜ.

Μέχρι πρότινος ακόμη μιλούσε για ψεύτικη κρίση, για λαϊκά ομόλογα, για δανεισμούς εξ Ανατολών και για «συνταγματικά πραξικοπήματα» στο κοινοβούλιο. Ακόμα και η αναγνώριση του λάθους της υπογραφής του Μάαστριχτ στις σημερινές συνθήκες φαντάζει πολύ καθυστερημένη και μεταχρονολογημένη ενέργεια.

Μεταρρυθμιστικές προτάσεις που πριν 5 μήνες ακούγονταν σαν ότι πιο ριζοσπαστικό είχε εμφανιστεί μέχρι τότε όπως η εθνικοποίηση των τριών  τραπεζών που σχημάτιζαν τον περίφημο πυλώνα, σήμερα φαντάζουν ξεπερασμένες και αναχρονιστικές  καθ’ ότι κάθε μέρα που περνάει γίνεται και περισσότερο αντιληπτό ότι μόνο η εθνικοποίηση όλου του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος μπορεί να μας βγάλει από αυτή την κρίση.

Η ηγεσία της Αριστεράς παρουσιάζεται απροετοίμαστη για να αντιμετωπίσει τη σημερινή κατάσταση και να κάνει ένα βήμα εμπρός. Γνωρίζει ότι άμα υιοθετήσει τις μαρξιστικές θέσεις που προτείνουν πολλοί σύμμαχοί της θα πρέπει να οδηγήσει τα πράγματα μέχρι την τελευταία λογική συνέπειά τους. Άμα πει το Α, πρέπει να πει και τα υπόλοιπα γράμματα της αλφαβήτου μέχρι το Ω. Θα υποχρεωθεί ουσιαστικά να διαχειριστεί και να καθοδηγήσει τα πράγματα σε μια μετωπική σύγκρουση με το σύστημα κι εδώ ακριβώς βρίσκεται ο φόβος και η αδυναμία της.

Όσο όμως η κατάσταση θα πολώνεται και θα χειροτερεύει, η πίεση που θα ασκηθεί απέναντί της θα είναι ασφυκτική. Θα αναγκαστεί είτε το θέλει είτε όχι να πάρει θέση και να κάνει ριζοσπαστικές προτάσεις.

Υπάρχουν αρκετά ιστορικά παραδείγματα αριστερών ηγετών που σπρώχτηκαν σε επαναστατικές πολιτικές μέσα από ανάλογες καταστάσεις οικονομικής κρίσης και ριζοσπαστικοποίησης των μαζών. Και αν κάποιος θεωρεί ότι αυτή η περίοδος δεν θα έρθει ποτέ, πλανάται πλάνη οικτρά.

Σαν όλους τους ζωντανούς οργανισμούς που γεννιούνται, ζουν και πεθαίνουν, η Αριστερά φαίνεται να πληρώνει σήμερα τις λάθος γενετικές πληροφορίες μιας ρεφορμιστικής και συνάμα σταλινικής κληρονομικότητας που έλαβε όταν ακόμη ήταν έμβρυο. Αντί να εξελιχθεί σε φυσιολογικό ενήλικα, εξακολουθεί να παραμένει στην παιδική  ηλικία αναζητώντας ακόμη τα κατάλληλα χρωματοσώματα που θα καθορίσουν την οριστική φυσιογνωμία της.

*ο Ηλίας Μυλωνάς είναι μέλος του Κόκκινου, συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ, και μέλος του ΣΥΡΙΖΑ 3ου διαμ.