Για μια παρέμβαση της αριστεράς στο πεδίο των αξιών (β΄μέρος)

η τουλίπα Semper Augustus (από τη Wikipedia)

Το κείμενο που ακολουθεί είναι το τελευταίο μέρος της παρέμβασης του Νικόλα Σεβαστάκη, στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε την προπερασμένη Παρασκευή, στο πλαίσιο της Γιορτής της «Εποχής», με τίτλο «Ανιχνεύοντας το κοινωνικό και πολιτισμικό τοπίο στην εποχή της κρίσης».

του Νικόλα Σεβαστάκη

από την ΕΠΟΧΗ, 3.10.10

΄Eχω επίσης την εντύπωση πως μας διαφεύγει κάτι κρίσιμο: Παραγνωρίζουμε τον τρόπο παραγωγής της κόπωσης των ανθρώπων. Πολύ συχνά συμμεριζόμαστε την κλασική αυταπάτη του ορθολογισμού, ότι η γνώση μετατρέπεται αυτονόητα σε δράση. Υποθέτουμε ότι η όξυνση των κοινωνικοοικονομικών επιβαρύνσεων στη ζωή των λαϊκών τάξεων, η αύξηση της συστημικής πίεσης δεν μπορεί παρά να γεννήσει αντίδραση, αντίσταση, μορφής ατομικής ή συλλογικής αφύπνισης. Ότι η ένταση των πιέσεων εκβάλλει σ’ ένα ριζοσπαστισμό, αριστερό ή δεξιό, αρνητικό ή θετικό, αλλά πάντως ριζοσπαστισμό. Αυτού του τύπου ο τρόπος σκέψης δεν με πείθει, είμαι πολύ σκεπτικός απέναντι σ’ αυτό το μοντέλο «δράσης – αντίδρασης», που στηρίζει πολλές ελπίδες σ’ έναν αυτοματισμό των αγώνων, στη βάση της πίεσης κ.ο.κ.

Συνοψίζοντας, η κρίση έχει τρία «στρώματα» σημασιών: Το πρώτο αφορά πράγματι το πλέγμα των οικονομικών μέτρων και των δεδομένων από την παρουσία του μνημονίου. Το δεύτερο έχει να κάνει με την κοινωνική και πολιτική σφαίρα, αφορά δηλαδή τους μετασχηματισμους στο πλαίσιο ζωής, στις λειτουργίες και στην πολιτική ισχύ των μικρομεσαίων στρωμάτων και του κόσμου της εργασίας, καθώς και τις κινήσεις για τη συγκρότηση του μπλοκ «μιας δημοκρατίας του κέντρου». Το τρίτο σχετίζεται με τις ιδέες τις αξίες και την παρέμβαση σ’ αυτό το επίπεδο.

Πολύ εύλογα, η προσοχή, λόγω του επείγοντος, δίνεται στο πρώτο στρώμα. Αλλά θα ήταν πολύ μεγάλο λάθος να υποτιμηθεί το δεύτερο και το τρίτο. Τι μοντέλο εργαζόμενου ή πολίτη μας προτείνει η σοσιαλφιλελεύθερη ελίτ; Γιατί λ.χ. η εναλλακτική εκδοχή στο πελατειακό προσοδοθηρικό σύστημα του χθες να είναι ένα πολίτης όμηρος των μεγάλων πολυεθνικών ομίλων, ο πελάτης των δικτύων επιρροής που προκύπτουν από τη γενικευμένη ιδιωτικοποίηση, αυτό το νέο πελατειακό μοντέλο με όχημα την ιδιωτική αγορά αντί για το κράτος; Γιατί η εναλλακτική στις παλαιότερες κρατικοκομματικές κηδεμονίες να είναι τα «δίκτυα της καινοτομικής επιχειρηματικότητας», που προορίζονται να κυβερνήσουν τώρα τα πανεπιστήμια ή την καλλικράτειο αυτοδιοίκηση;

Στη θέση αυτών και άλλων ψευδοπροβληματικών πρέπει να σκεφτούμε και να προτάξουμε άλλα διλήμματα και κλίμακες ιδεών και αξιών. Συλλογική δημόσια ελευθερία, ατομική αυτονομία, κρίση του χρόνου, της εργασίας και των μοντέλων της εργασίας είναι θεμελιώδη απέναντι στην νεοφιλελεύθερη εκπτώχευση της ζωής. Αυτό που δοκιμάζεται σήμερα στην Ελλάδα και την Ευρώπη είναι το διαζύγιο του φιλελευθερισμού από τη δημοκρατία, και η θεσμοποίηση των ανταγωνιστικών κατακερματισμών στην κοινωνία μέσα από ένα υποθετικό εξορθολογισμό των κοινωνικών σχέσεων. Γιατί να αποδεχτούμε το δόγμα ότι δεν υπάρχει άλλη ορθολογικότητα απ’ αυτήν που επιτάσσει την αποδοχή των ανισοτήτων και της υποβαθμισμένης εργασίας; Ας δώσουμε τη μάχη ενάντια στον νέο «θρησκευτικό» δογματισμό της δήθεν ουδέτερης και αποχρωματισμένης κοινής λογικής. Ας μην επιτρέψουμε στους φορείς του τροϊκανού ή του εθνικού μνημονίου την μονοπώληση του ηθικού πεδίου και την κατασπατάληση των αξιακών και ηθικών πόρων που μας έχουν απομείνει.

εδώ το α' μέρος