Ο ΣΥΡΙΖΑ πέθανε, ζήτω ο νέος ΣΥΡΙΖΑ

Ημερομηνία δημοσίευσης: 09/01/2011

Του ΒΑΣΙΛΗ ΚΩΤΟΥΛΑ

Ο νέος ΣΥΡΙΖΑ είναι η κεντρική πολιτική, ιδεολογική και στρατηγική ιδέα αυτού του κειμένου. Ο χθεσινός ΣΥΡΙΖΑ που "πέθανε" γεννήθηκε επί προεδρίας του σ. Ν. Κωνσταντόπουλου και στη διαδρομή του πέρασε πολλές φουρτούνες. Η ίδρυσή του θεωρήθηκε στοιχείο της λεγόμενης αριστερής στροφής του ΣΥΝ, αριστερή στροφή που βάθυνε επί προεδρίας του σ. Αλ. Αλαβάνου. Πέρα από τα μεγάλα λόγια που τον συνόδεψαν ήταν μια σωστή προσπάθεια υλοποίησης της ενότητας των αριστερών δυνάμεων που πρέπει σταθερά και πάντα να επιδιώκεται. Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρήθηκε στρατηγική επιλογή μακράς πνοής και προοπτικής. Προωθήθηκε άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο αποτελεσματικά, άλλοτε με περισσότερα και άλλοτε με λιγότερα λάθη και πισωγυρίσματα που αντανακλούσαν και τα προβλήματα της εσωτερικής συνοχής τόσο του ΣΥΝ όσο και του ΣΥΡΙΖΑ.

Ο ΣΥΝ αποτελούσε και αποτελεί την πλειοψηφική συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ, μακράν πιο μεγάλη απ' όλες τις υπόλοιπες μαζί. Απροσδιόριστη από άποψη μεγέθους, αλλά ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι η "συνιστώσα" των ανένταχτων. Το γεγονός ότι ο ΣΥΝ είναι η μεγάλη συνιστώσα δεν έπρεπε και δεν πρέπει να έχει περισσότερα δικαιώματα, αλλά περισσότερες υποχρεώσεις.

Η ιστορική εμπειρία διδάσκει ότι το κίνημα μεγαλούργησε τόσο την περίοδο του ΕΑΜ όσο και στη διαφορετική αλλά σημαντική περίοδο της ΕΔΑ, όταν η κύρια δύναμη, τότε ήταν το ΚΚΕ και οι κομμουνιστές ηγεμόνευαν με τη στάση τους, τη δράση τους, την προσφορά τους, τις ιδέες τους και την πειθώ τους. Όταν αυτή η διάσταση της ηγεμονίας αδυνάτιζε και ενισχυόταν εκείνη της επιβολής διά της ποσοτικής υπεροχής τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά.

Η περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα είναι πολύ διαφορετική, αλλά οι ποσοτικές αναλογίες των διαφόρων συνιστωσών του, στα συνολικά πολύ μικρότερα μεγέθη, είναι παρόμοιες. Οι μικρές συνιστώσες πρέπει να μην αγνοούν το δικό τους ειδικό βάρος και να διατυπώνουν με μεγαλύτερη αίσθηση της πραγματικότητας τις διάφορες απαιτήσεις τους. Να σέβονται τους εσωτερικούς προβληματισμούς της μεγάλης συνιστώσας, να εκφράζονται με περισσότερο συντροφικό, ενωτικό και συμμαχικό πνεύμα και με μικρότερη έπαρση. Ο μικρομεγαλισμός δεν βοηθάει απ' όπου κι αν εκδηλώνεται. Να έχουν όλοι βαθιά συνείδηση και συναίσθηση ότι το σχήμα είναι σχήμα συνεργασίας αυτόνομων συνιστωσών και κομμάτων και δεν μπορεί παρά να έχει χαρακτηριστικά ομοσπονδίας και όχι ενιαίου κόμματος, να λειτουργεί διά εκπροσώπων και αντιπροσώπων και στη βάση να ενσωματώνει και αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες. Να αποφασίζει με συναινέσεις.

Είναι επιτακτική ανάγκη να κάνουμε όλοι ένα βήμα πίσω και με αρκετή αυτοκριτική να ξαναπιάσουμε το νήμα από τα ιδρυτικά κείμενα, να τα εμπλουτίσουμε, να τα επικαιροποιήσουμε και να συγκροτήσουμε το νέο "minimum" κοινό πρόγραμμα και σχέδιο. Έτσι θα δημιουργήσουμε τον νέο ΣΥΡΙΖΑ και μόνον έτσι θα μπορέσουμε όλοι μαζί να κάνουμε δύο βήματα μπροστά.

Αλαβάνος - Κουβέλης - Τσίπρας
Οι τρεις αυτοί σύντροφοι διαδραμάτισαν και διαδραματίζουν έναν σημαντικό ηγετικό ρόλο στον ΣΥΝ και στον ευρύτερο χώρο της ανανεωτικής και ριζοσπαστικής αριστεράς. Ο ρόλος τους ήταν θετικός για όποιες επιτυχίες είχε και καθοριστικά αρνητικός για ό,τι δεν πήγε καλά. Είναι ώρα για μια βαθιά κριτική και κυρίως αυτοκριτική επανεκτίμηση της όλης ιστορίας τους και από τη σημερινή θέση, ρόλο και χώρο που ο καθένας βρίσκεται να συμβάλλουν πιο αποτελεσματικά για ένα νέο ξεκίνημα.


Αλαβάνος και το "μέτωπο Α.Α."
Η αγωνιστική ιστορία του σ. Αλαβάνου είναι γνωστή και πολύ πλούσια, για αρκετά χρόνια αναπτύχθηκε από τις γραμμές του δογματικού ΚΚΕ και σε συνέχεια, μετά την κρίση του ΚΚΕ και την αποχώρησή του από τον Συνασπισμό, συνέχισε τη δράση του από τις γραμμές του ΣΥΝ που μετεξελίχθηκε σε ενιαίο κόμμα. Όταν παραιτήθηκε ο σ. Ν. Κωνσταντόπουλος από πρόεδρος του κόμματος και αφού αρνήθηκε κατηγορηματικά, τότε και μετέπειτα, ο σ. Γ. Δραγασάκης να δεχτεί να είναι υποψήφιος, πρόταση που του έγινε από αρκετούς συντρόφους όλων των τότε ρευμάτων, εκλέχθηκε ο σύντροφος Αλαβάνος με ευρεία πλειοψηφία. Η προσφορά του τόσο κατά τη μακρά περίοδο της ευρωβουλευτικής του δράσης όσο και κυρίως κατά την περίοδο που ήταν πρόεδρος του ΣΥΝ ήταν πολύ θετική.
Βοήθησε σημαντικά στην ολοκλήρωση της αριστερής στροφής του κόμματος και στην εκλογική επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ το 2007. Παραιτήθηκε από πρόεδρος σε μια περίοδο που δεν έπρεπε να το κάνει. Φάνηκε τότε ότι ήθελε να προωθήσει την ανανέωση και τη νέα γενιά στην ηγεσία του κόμματος και πρότεινε για πρόεδρο τον άξιο, νέο, και ήδη επιτυχημένο ηγέτη στην "Ανοιχτή Πόλη" σ. Τσίπρα. Για την ενέργεια εκείνη εισέπραξε από πολλούς και από την κοινωνία πολλά εύσημα. Για τον εαυτό του φάνηκε τότε ότι επιφύλασσε, και για λόγους υγείας, έναν δεύτερο και βοηθητικό ρόλο δίπλα στον νέο πρόεδρο. Πολλοί, μεταξύ αυτών και εγώ, δεν μπορέσαμε να εξηγήσουμε μόνο με πολιτικά κριτήρια τη μετέπειτα στάση του.
Φαίνεται ότι όταν παραιτήθηκε από πρόεδρος του ΣΥΝ, οι προθέσεις του ή δεν ήταν ειλικρινείς ή, στην πορεία, μέσα από διεργασίες και ψυχολογικού χαρακτήρα -άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου- επανατοποθετήθηκε και δεν του αρκούσε ο δεύτερος και βοηθητικός ρόλος και άρχισε να διεκδικεί για τον εαυτό του ρόλο υπεραρχηγού όχι μόνο στον ΣΥΝ αλλά και σε όλο τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είμαι σίγουρος αν σ' αυτό προσέβλεπε από την αρχή. Απ' ό,τι γνωρίζω δεν το είπε, δεν το διερεύνησε, δεν το συζήτησε με κανένα. Έκανε λάθος εκτίμηση, έπρεπε να γνωρίζει ότι ο χώρος αυτός, ο χώρος του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ δεν δέχεται υπεραρχηγούς και, όπως απέδειξαν και οι πρόσφατες περιφερειακές εκλογές, ούτε οι ψηφοφόροι το δέχονται. Σ' όλη αυτή την περίοδο των αντιπαραθέσεων ήταν ιδιαίτερα άδικος και υπονομευτικός εναντίον του σ. Τσίπρα και εναντίον του ΣΥΝ από τότε που αποχώρησε απ' αυτόν. Ταυτόχρονα, την ίδια περίοδο και ο ίδιος υπέστη υπερβολικές και άδικες κριτικές και επιθέσεις.
Όλα αυτά είναι αρνητικές σελίδες της πρόσφατης ιστορίας μας και ο κόσμος της αριστεράς μάς τις καταλόγισε και μας τιμώρησε αναλόγως. Μπορούμε να τα υπερβούμε; Δεν γνωρίζω και είμαι αρκετά απαισιόδοξος. Ίσως τα καταφέρουμε αν απαλλαγούμε όλοι από τις απολυτότητές μας και τα εγώ μας και ξαναβρούμε το συντροφικό και ενωτικό πνεύμα. Το ήθος της αριστεράς και πολύ περισσότερο των ηγετών της παίζει σημαντικό ρόλο και πρέπει να είναι ένα ουσιαστικό συντακτικό στοιχείο της ταυτότητάς της γιατί εμπεριέχει τις αξίες της μελλοντικής κοινωνίας που επαγγέλλεται, τις αξίες της ανιδιοτέλειας, της αλληλεγγύης και του αλτρουισμού.
Σ' ένα νέο ξεκίνημα και ο σύντροφος Αλαβάνος και ίσως με ολόκληρο το "Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής" ενταγμένο ως αυτόνομη συνιστώσα στον ΣΥΡΙΖΑ έχει και έχουν να προσφέρουν σημαντικό έργο, αρκεί να μη συνεχίσουν να προωθούν ανταγωνιστικά σχέδια. Αυτό θα διευκόλυνε και θα απλοποιούσε τις παραλυτικές διαδικασίες και θα ήταν ακόμη πιο καλό αν και οι συνιστώσες που συγκροτούν την "ΑΝΑΣΑ" λειτουργούσαν και αυτές ενιαία ως μια συνιστώσα μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ. Θα τον απάλλασσαν έτσι από την εικόνα που μερικές φορές μοιάζει γελοία, με δεκάδες συνιστώσες που μερικές απ' αυτές είναι μικρότερες και από μια πολιτική κίνηση βάσης του ΣΥΝ. Γνωρίζω ότι αυτό είναι αρκετά δύσκολο, προσκρούει στον αριστερισμό που αρκετές έχουν και στις φιλοδοξίες των ηγετών και των ηγετίσκων. Αυτά δεν αφορούν τον σ. Αλαβάνο, ο ίδιος δεν ήταν και δεν είναι αριστεριστής. Ακόμη κι όταν κάποιες τοποθετήσεις του φαίνονταν τέτοιες, δεν εδράζονται σε αριστερίστικες θεωρήσεις, αλλά σε μια πολιτική κουλτούρα που μερικές φορές μοιάζει αδιευκρίνιστη και αντιφατική.

Κουβέλης και το κόμμα της "Δημοκρατικής Αριστεράς"
Ο σ. Φώτης Κουβέλης έχει κι αυτός τη δική του αγωνιστική ιστορία. Παρουσιάστηκε στο προσκήνιο κυρίως μετά την πτώση της δικτατορίας και δραστηριοποιήθηκε στις γραμμές του ΚΚΕ εσ. πρώτα και στη συνέχεια της ΕΑΡ στην πολύ μικρή της περίοδο ως αυτόνομο κόμμα. Μικρή γιατί ίσως ο τότε ηγετικός της πυρήνας σύντομα διαπίστωσε ότι ως αυτόνομο κόμμα δεν είχε μάλλον. Ο σ. Κουβέλης αναδείχθηκε ως σημαντικός κοινοβουλευτικός παράγοντας αρχικά στον μεγάλο Συνασπισμό και με το ΚΚΕ και στη συνέχεια έκανε αρκετές θητείες βουλευτής και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ. Σε θετικό πλαίσιο εντός του ΣΥΝ κράτησε και την αντιπαράθεσή του κατά τη διάρκεια που διεκδίκησε την προεδρία του κόμματος και συσπείρωσε γύρω του ένα καλό ποσοστό, μόλις κάτι λιγότερο του 30%. Πρόεδρος εκλέχθηκε με 70% περίπου ο σ. Τσίπρας.
Ενώ η συνολική στάση και δράση του σ. Κουβέλη ήταν θετική, δεν μπορώ να πω το ίδιο και για τη λεγόμενη "Α.Π.", ιδιαίτερα για τη δράση της και τις λειτουργίες της την τελευταία περίοδο. Εκεί που ο σ. Κουβέλης έκανε το μεγάλο λάθος και έχει σοβαρές ευθύνες ήταν στο τελευταίο συνέδριο του ΣΥΝ όταν μια μικρή μειοψηφία, κάτι λιγότερο από 20%, αφού δεν κατάφερε να επιβάλει τα εκβιαστικά της διλήμματα, διέσπασε το κόμμα. Οι αποχωρήσαντες αριθμητικά ήταν λίγοι και ακόμη λιγότερα τα μέλη του κόμματος που τους ακολούθησαν, αλλά η ζημιά στο κόμμα, στον ΣΥΡΙΖΑ, στην αριστερά και ιδιαίτερα στην ανανεωτική αριστερά πολύ μεγαλύτερη.

* Τέλος α' μέρους (η συνέχεια στο φύλλο της Τρίτης)