Λίγες οι νύχτες με φεγγάρι που μ' αρέσαν.
Τ' αλφαβητάρι των άστρων που συλλαβίζεις
όπως το φέρνει ο κόπος της τελειωμένης μέρας
και βγάζεις άλλα νοήματα κι άλλες ελπίδες,
πιο καθαρά μπορείς να διαβάσεις.
Τώρα που κάθομαι άνεργος και λογαριάζω
λίγα φεγγάρια απόμειναν στη μνήμη·
νησιά, χρώμα θλιμμένης Παναγίας, αργά μέσα στη χάση
ή φεγγαρόφωτα σε πολιτείες του βοριά ρίχνοντας κάποτε
σε ταραγμένους δρόμους ποταμούς και μέλη ανθρώπων
βαριά μια νάρκη.
Κι όμως χτες βράδυ εδώ, σε τούτη τη στερνή μας σκάλα
όπου προσμένουμε την ώρα της επιστροφής μας να χαράξει
σαν ένα χρέος παλιό, μονέδα που έμεινε για χρόνια
στην κάσα ενός φιλάργυρου, και τέλος
ήρθε η στιγμή της πλερωμής κι ακούγονται
νομίσματα να πέφτουν πάνω στο τραπέζι·
σε τούτο το τυρρηνικό χωριό, πίσω από τη θάλασσα του Σαλέρνο
πίσω από τα λιμάνια του γυρισμού, στην άκρη
μιας φθινοπωρινής μπόρας, το φεγγάρι
ξεπέρασε τα σύννεφα, και γίναν
τα σπίτια στην αντίπερα πλαγιά από σμάλτο.
Σιωπές αγαπημένες της σελήνης.
Είναι κι αυτός ένας ειρμός της σκέψης, ένας τρόπος
ν' αρχίσεις να μιλάς για πράγματα που ομολογείς
δύσκολα, σε ώρες όπου δε βαστάς, σε φίλο
που ξέφυγε κρυφά και φέρνει
μαντάτα από το σπίτι κι από τους συντρόφους,
και βιάζεσαι ν' ανοίξεις την καρδιά σου
μη σε προλάβει η ξενιτιά και τον αλλάξει.
Ερχόμαστε απ' την Αραπιά, την Αίγυπτο την Παλαιστίνη τη Συρία·
το κρατίδιο
της Κομμαγηνής που 'σβησε σαν το μικρό λυχνάρι
πολλές φορές γυρίζει στο μυαλό μας,
και πολιτείες μεγάλες που έζησαν χιλιάδες χρόνια
κι έπειτα απόμειναν τόπος βοσκής για τις γκαμούζες
χωράφια για ζαχαροκάλαμα και καλαμπόκια.
Ερχόμαστε απ' την άμμο τής έρημος απ' τις θάλασσες του Πρωτέα,
ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες,
καθένας κι ένα αξίωμα σαν το πουλί μες στο κλουβί του.
Το βροχερό φθινόπωρο σ' αυτή τη γούβα
κακοφορμίζει την πληγή τού καθενός μας
ή αυτό που θα 'λεγες αλλιώς, νέμεση μοίρα
ή μοναχά κακές συνήθειες, δόλο και απάτη,
ή ακόμη ιδιοτέλεια να καρπωθείς το αίμα των άλλων.
Εύκολα τρίβεται ο άνθρωπος μες στους πολέμους·
ο άνθρωπος είναι μαλακός, σαν ένα δεμάτι χόρτο·
χείλια και δάχτυλα που λαχταρούν ένα άσπρο στήθος
μάτια που μισοκλέινουν στο λαμπύρισμα της μέρας
και πόδια που θα τρέχανε, κι ας είναι τόσο κουρασμένα,
στο παραμικρό σφύριγμα του κέρδους.
Ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο,
άπληστος σαν το χόρτο, ρίζες τα νεύρα του κι απλώνουν·
σαν έρθει ο θέρος
προτιμά να σφυρίξουν τα δρεπάνια στ' άλλο χωράφι·
σαν έρθει ο θέρος
άλλοι φωνάζουνε για να ξορκίσουν το δαιμονικό
άλλοι μπερδεύονται μες στ' αγαθά τους, άλλοι ρητορεύουν.
Αλλά τα ξόρκια τ' αγαθά τις ρητορείες,
σαν είναι οι ζωντανοί μακριά, τι θα τα κάνεις;
Μήπως ο άνθρωπος είναι άλλο πράγμα;
Μην είναι αυτό που μεταδίνει τη ζωή;
Καιρός τού σπείρειν, καιρός τού θερίζειν.
Πάλι τα ίδια και τα ίδια, θα μου πεις, φίλε.
Όμως τη σκέψη τού πρόσφυγα τη σκέψη τού αιχμάλωτου τη σκέψη
τού ανθρώπου σαν κατάντησε κι αυτός πραμάτεια
δοκίμασε να την αλλάξεις, δεν μπορείς.
Ίσως να 'θελε να μείνει βασιλιάς ανθρωποφάγων
ξοδεύοντας δυνάμεις που κανείς δεν αγοράζει,
να σεργιανά μέσα σε κάμπους αγαπάνθων
ν' ακούει τα τουμπελέκια κάτω απ' το δέντρο του μπαμπού,
καθώς χορεύουν οι αυλικοί με τερατώδεις προσωπίδες.
Όμως ο τόπος που τον πελεκούν και που τον καίνε σαν
το πεύκο, και τον βλέπεις
είτε στο σκοτεινό βαγόνι, χωρίς νερό, σπασμένα τζάμια,
νύχτες και νύχτες
είτε στο πυρωμένο πλοίο που θα βουλιάξει καθώς το δείχνουν
οι στατιστικές,
ετούτα ρίζωσαν μες στο μυαλό και δεν αλλάζουν
ετούτα φύτεψαν εικόνες ίδιες με τα δέντρα εκείνα
που ρίχνουν τα κλωνάρια τους μες στα παρθένα δάση
κι αυτά καρφώνουνται στο χώμα και ξαναφυτρώνουν·
ρίχνουν κλωνάρια και ξαναφυτρώνουν δρασκελώντας
λεύγες και λεύγες·
ένα παρθένο δάσος σκοτωμένων φίλων το μυαλό μας.
Κι ά σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές
είναι γιατί τ' ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη
δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωντανή
γιατί είναι αμίλητη και προχωράει·
στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο
μνησιπήμων πόνος.
Να μιλήσω για ήρωες να μιλήσω για ήρωες: ο Μιχάλης
που έφυγε μ' ανοιχτές πληγές απ' το νοσοκομείο
ίσως μιλούσε για ήρωες όταν, τη νύχτα εκείνη
που έσερνε το ποδάρι του μες στη συσκοτισμένη πολιτεία,
ούρλιαζε ψηλαφώντας τον πόνο μας· "Στα σκοτεινά
πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε..."
Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.
Λίγες οι νύχτες με φεγγάρι που μ' αρέσουν.
Cava dei Tirreni, 5 Οκτωβρίου '44
από τη συλλογή ποιημάτων Ημερολόγιο Καταστρώματος Β', από "Γιώργος Σεφέρης Ποιήματα", Εκδόσεις Ίκαρος
Κυριακή, 1 Οκτώβρη
Μπήκε ο Οκτώβρης χωρίς ελπίδα σύντομου ξεκινήματος. Κλειστοί χωρίς επαφές, χωρίς πληροφορίες. Ο στρατηγός -βάφτισε την Cava dei Tirreni, Φάκα dei Greci. Τα ζητήματα που συζητά ο εδώ λαός μας, εκτός από τα παζάρια της πολιτικής, είναι το φαΐ και το τι θα πάρει ο καθένας από τα N.A.A.F.I. Σήμερα ήρθε ένα αυτοκίνητο και μοίρασε στους στρατιωτικούς ( και κάποιους υπουργούς ) αδιάβροχα, παπούτσια, εσώρουχα. Τ' απόγευμα έμοιαζαν όλοι σαν οικότροφοι ορφανοτροφείου που φόρεσαν καινούρια χειμωνιάτικα.
Φεγγάρι σήμερα το βράδυ· το χωριό στην αντικρινή πλαγιά σαν από σμάλτο.
Δευτέρα, 16 Οκτώβρη
Χτες όλο το απόγευμα δοκίμασα να συνεχίσω ένα ποίημα που άρχισα εδώ και λίγες μέρες(Τελευταίος σταθμός). Αναγκάστηκα να το αφήσω· βαρύς το βράδυ. Σκέπτομαι με φρίκη πως δεν έχω πια την ευκινησία να μπαινοβγαίνω στην ποιητική ατμόσφαιρα, που ίσως να είχα άλλοτε. Τώρα πρέπει να σύρω τον εαυτό μου από το σβέρκο, κι όταν μπω και πρόκειται να ξαναγυρίσω στην καθημερινή ζωή μου, μου φαίνεται πρόκειται να πέσω σ' ένα βάραθρο.
Φεύγουμε την Τετάρτη. Η Κυβέρνηση πρέπει να έφτασε στην Αθήνα. Νέα δεν υπάρχουν· μας έχουν πάρει και το ράδιο.
Τρίτη, 17 Οκτώβρη
Ξεκινούμε αύριο. Καμμιά είδηση από την Κυβέρνηση· ολωσδιόλου απομονωμένοι. Μόνο σήμερα, από διπλωματική πηγή, ότι φθάσανε σήμερα αλλά θα ξεμπαρκάρουν αύριο, λόγω Τρίτης. Φύγαν φαίνεται Κυριακή από τον Τάραντα εκτός από Παπανδρέου, Σβώλο και Λόντο(;) που φύγαν νωρίτερα, καθώς λένε, με αεροπλάνο. Ο Macmillan έχει φτάσει κιόλας αλλά γιατί δε μιλά κανείς για την άφιξη του προέδρου και των δυο άλλων; Λένε ότι ο Ζέρβας, δυσαρεστημένος από την εξέλιξη των πραγμάτων, δήλωσε ότι δεν κατεβαίνει από τα βουνά αν η κρατική εξουσία δεν αποκατασταθεί.
Δευτέρα, 23 Οκτώβρη
Σπίτι.
Κυριακή, 3 Δεκέμβρη. Οδός Κυδαθηναίων
Προχτές κυβερνητική κρίση· παραίτηση των αριστερών υπουργών πάνω στο στρατιωτικό.
Σήμερα ηλεχτρικό δεν υπάρχει· γενική απεργία. Συλλαλητήριο : νεκροί.
Δευτέρα, 4 Δεκέμβρη
Κηδεία των νεκρών τού χτεσινού συλλαλητηρίου. Χτυπιούνται στο Θησείο.
παραθέματα από τα Ημερολόγια του Γ. Σεφέρη "Μέρες, Δ' 1 Γενάρη 1941-31 Δεκέμβρη 1944" Εκδόσεις Ίκαρος.
*"Ο ποιητής Μανούσος Φάσσης, Η ζωή και το έργο του, Μια πρώτη απόπειρα κριτικής προσέγγισης, Δοκιμιακό σχεδίασμα του Μανόλη Αναγνωστάκη", Εκδόσεις Στιγμή, 1987
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου