Εντουάρντο Γκαλεάνο: Είμαστε όλοι ίσοι στη μάχη για μια διαφορετική ζωή

ΑΥΓΗ, 4.10.11

Με το βιβλίο του "Ένας κόσμος ανάποδα" η φήμη του εξαπλώθηκε πολύ πέρα από τη Λατινική Αμερική. Την ανατροπή ο Εντουάρντο Γκαλεάνο ουδέποτε την εγκατέλειψε, ούτε ως σχέση γραφής ούτε, πολύ περισσότερο, ως στάση ζωής και πολιτική τοποθέτηση. Ουμανιστής και διεισδυτικός, ο Ουρουγουανός συγγραφέας παραμένει βαθιά ανθρώπινος, επιλέγει την άμεση εμπλοκή της πένας του με την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα, και προσφέρει στον όρο “διανοούμενος” την έννοια του βαθιά ανθρώπινου, οξυδερκούς πολιτικού όντος και πνευματικού ανθρώπου! Βεβαίως τον όρο “διανοούμενος” ο ίδιος δεν τον αποδέχεται. "Εγώ δεν είμαι διανοούμενος. Οι διανοούμενοι χωρίζουν το κεφάλι από το σώμα. Δεν θέλω να είμαι ένα κεφάλι που τριγυρνάει μονάχο του. Είμαι ένας άνθρωπος ολόκληρος, έχω κεφάλι, σώμα, φύλο, κοιλιά, τα πάντα" έλεγε πρόσφατα ο γνωστός συγγραφέας. Όχι σε κάποια διάλεξη, σε ένα πανεπιστήμιο ή σε κάποιο συνέδριο. Στον δρόμο ή μάλλον στην πλατεία. Όταν ξέσπασε το κίνημα των Αγανακτισμένων στην Ισπανία, ο Εντουάρντο Γκαλεάνο επισκέφθηκε την puerta del Sol στη Μαδρίτη και στη συνέχεια την plaza Cataluna. Εκεί συνομίλησε με τους νέους ως "ίσος ανάμεσα σε ίσους". Άκουσε τις λέξεις τους, οσμίστηκε τα όνειρα και τις ελπίδες τους και μίλησε με αφοπλιστική απλότητα. Τα παιδιά βιντεοσκοπούσαν τα λόγια του, που έκαναν και συνεχίζουν να κάνουν τον γύρο του πλανήτη μέσω του Διαδικτύου. Και φανερώνουν έναν έφηβο χιουμορίστα που κατέχει την τέχνη της γραφής και πολύ περισσότερο την τέχνη της ζωής. "Δεν είστε διανοούμενος, είστε σοφός", του λέει ένας πιτσιρικάς. "Προσοχή! το κεφάλι που σκέφτεται μόνο του είναι επικίνδυνο" απαντά. Και δεν είναι μόνο τα λόγια του, αλλά αυτό το βλέμμα, που γεμάτο αδημονία απλωνόταν στην πλατεία κι ήταν σα να ευχαριστούσε όλα τα παιδιά για τη χαρά και την ελπίδα που το γεμίζουν. Ακούστε τι έλεγε εκείνες τις μέρες ο "σοφός" Γκαλεάνο σε εκείνα τα ατίθασα μα τόσο ευγενικά παιδιά, που αυτές τις μέρες επιστρέφουν στην πιάτσα Καταλούνα. Είναι το βίντεο από τη Βαρκελώνη. Θα μπορούσε να είναι από τον χώρο έξω από τη Wall Street, στην πλατεία δελ Σολ στη Μαδρίτη, στην πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα, σε οποιαδήποτε πλατεία της Ευρώπης ή της Λατινικής Αμερικής.

"Κι εδώ βλέπω την ίδια επανένωση, όπως και στην πλατεία δελ Σολ, την ίδια ενέργεια για αξιοπρέπεια, τον ίδιο ενθουσιασμό. Ο ενθουσιασμός, είναι η Βιταμίνη Ε, βγαίνει από μια ελληνική λεξούλα που σημαίνει 'να έχεις τους θεούς μέσα σου'. Κάθε φορά που διαπιστώνω ότι οι θεοί είναι μέσα σε έναν άνθρωπο ή σε πολλούς, στα πράγματα, στη φύση, στα βουνά ή στα ποτάμια, αυτό περιμένω: να με πείσει πως η ζωή αξίζει τον κόπο. Είμαι πολύ χαρούμενος που βρίσκομαι εδώ, όπως ήμουν πριν στην δελ Σολ, γιατί αυτή εδώ είναι η απόδειξη ότι η ζωή αξίζει τον κόπο.

Η ζωή είναι πολύ πέρα από τις μικρότητες και την πολιτική και την προσωπική πραγματικότητα, από το αν κερδίσεις ή αν χάσεις. Το να κερδίσεις ή να χάσεις τη ζωή σου δεν αξίζει όταν το αντιπαραβάλλεις με τον άλλο κόσμο που σε περιμένει, τον πιθανό κόσμο. Αυτός βρίσκεται στην κοιλιά του απαίσιου κόσμου μας. Ο κόσμος που γεννηθήκαμε δεν σε ενθαρρύνει. Όμως υπάρχει ένας άλλος κόσμος στα σπλάχνα του, περιμένει και είναι ένας διαφορετικός κόσμος. Δεν είναι εύκολο να γεννηθεί, αλλά σίγουρα ζει μέσα στον κόσμο που υπάρχει τώρα. Ναι, μπορεί να υπάρχει κι άλλος κόσμος. Το αναγνωρίζω σε αυτές τις αυθόρμητες διαμαρτηρίες, στην πλατεία Καταλούνα εδώ και στην δελ Σολ στη Μαδρίτη που μπόρεσα ευτυχώς να βρεθώ, ξέρω πως υπάρχουν κι άλλες πλατείες. Αυτές είναι η μαρτυρία.

Κάποιοι με ρωτούν 'Τί θα γίνει; Τί θα βγει απ' αυτό;' Εγώ απλώς απαντώ αυτό που συμπεραίνω από τη δική μου εμπειρία. 'Τίποτα, δεν ξέρω τι θα γίνει', ούτε και με ενδιαφέρει. Με ενδιαφέρει αυτό που γίνεται αυτή τη στιγμή. Με ενδιαφέρει το τώρα και αυτό που αναγγέλλει το τώρα, για όσα μπορεί να γίνουν μετά. Αλλά τι θα γίνει τελικά δεν ξέρω. Είναι σαν να αναρωτιέμαι, κάθε φορά που ερωτεύομαι, όταν ζω μια εμπειρία βαθιάς, αληθινής αγάπης, όταν νιώθω πως ζω και δεν με νοιάζει αν πεθάνω εκείνη τη μαγική στιγμή αγάπης, και λέω 'Ε, λοιπόν, τίποτα'. Η αγάπη είναι σαν κι αυτό που γίνεται εδώ. Είναι αιώνια όσο διαρκεί και αυτό είναι το σημαντικό.

Δεν πρέπει να τα σκεφτόμαστε όλα σαν να μιλάμε για τράπεζες, υπόλοιπα, λογαριασμούς. Τι μας περιμένει; Πιθανότητες. Ας συμβουλευτούμε αυτά τα παντοδύναμα κοριτσάκια... Αυτή που λέγεται Stadard and Poors, που έχει όνομα πολύ εκφραστικό, αφού σημαίνει Μέσος και Φτωχός. Ας δούμε τι λέει η Μέση και Φτωχή. Τι μας περιμένει; Κι εμένα τι με νοιάζει τι με περιμένει; Τι με νοιάζουν αυτοί οι τεχνοκράτες τελευταίας κατηγορίας, οι αδαείς που δεν ξέρουν τίποτα και παίρνουν παχυλούς μισθούς και σε κάθε κρίση που εξαπολύουν αυξάνουν την περίουσία τους; Γιατί στο τέλος ανταμείβονται για τα κατορθώματά τους, για να καταστρέφουν τον κόσμο δηλαδή. Αυτός είναι ένας κόσμος ανάποδα, που ανταμείβει όσους τον καταστρέφουν. Δεν υπάρχει ούτε ένας φυλακισμένος από τους τραπεζίτες που προκάλεσαν αυτή την παγκόσμια κρίση. Αντίθετα, υπάρχουν χιλιάδες φυλακισμένοι για κατανάλωση μαριχουάνας ή επειδή έκλεψαν μια κότα. Είναι ένας κόσμος ανάποδα, αυτός, ένας κόσμος μέσα στα σκατά, αλλά δεν είναι ο μόνος πιθανός.

Κάθε φορά που έρχομαι στα συλλαλητήρια των νέων, σκέφτομαι πως μας περιμένει ένας άλλος κόσμος. Οι νέοι είναι αυτοί που το αποκαλύπτουν. Οι νέοι που περιφρονούν τις εκλογές που διέπονται από τα συμφέροντα των κομμάτων. Έρχομαι από τη Νότια Αμερική. Δύο εκατομμύρια Χιλιανοί νέοι δεν ψήφισαν, γιατί δεν πιστεύουν στη δημοκρατία που τους προσφέρεται. Σίγουρα κι εδώ υπήρχαν νέοι που δεν ψήφισαν. Κι αυτό γιατί δεν πιστεύουν στη δημοκρατία που τους προσφέρουν. Όχι επειδή δεν πιστεύουν γενικά στη Δημοκρατία, αλλά επειδή δεν πιστεύουν σ' αυτή τη χειραγωγημένη δημοκρατία, στην ιδέα που απήγαγαν οι τραπεζίτες, οι ψεύτικοι πολιτικοί, το τσίρκο που προσφέρει ένα νέο νούμερο κάθε μέρα... Οι νέοι φταίνε που δεν πιστεύουν αυτούς τους ακροβάτες, που αλλάζουν συνεχώς κόμματα, ή μήπως φταίνε οι ακροβάτες;

Γι' αυτό μου αρέσει που βρίσκομαι εδώ, γιατί κουβεντιάζουμε διάφορα.  Αν μου έλεγες να δώσω την άποψή μου για τη μοίρα της ανθρωπότητας, θα αρνιόμουν. Μου αρέσει να μιλάω με τους ομοίους μου, ως ίσος προς ίσον. Γιατί είμαστε όλοι ίσοι στη μάχη για μια διαφορετική ζωή. Μακάρι αυτό να συνεχίσει, γιατί αλλιώς δεν υπάρχει λόγος να ζει κανείς αν δεν πιστεύει σε κάτι καλύτερο από τη δική του ζωή. Αυτό ήθελα να πω, όχι καμιά μεγάλη αλήθεια για την ανθρωπότητα. Δεν είμαι κανένας σοφός. Μεταξύ μας, δεν αντέχω τους διανούμενους. Οι διανοούμενοι χωρίζουν το κεφάλι από το σώμα. Δεν θέλω να είμαι ένα κεφάλι που τριγυρνάει μονάχο του. Είμαι ένας άνθρωπος ολόκληρος, έχω κεφάλι, σώμα, φύλο, κοιλιά, τα πάντα, αλλά όχι διανοούμενος.

ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα, Φ.Γκόγια

Το έλεγε ο Γκόγια: 'Η λογική γεννάει τέρατα'. Προσοχή με αυτούς που σκέφτονται μόνο λογικά. Πρέπει να σκεφτόμαστε και να αισθανόμαστε. Όταν η λογική χωρίζεται από την καρδιά, να φοβάστε. Αυτά τα άτομα να τα φοβάστε, γιατί θα μας οδηγήσουν στο τέλος της ανθρωπότητας. Εγώ πιστεύω στην αντιφατική, δύσκολη, μα αναγκαία μίξη ανάμεσα σ' αυτό που σκεφτόμαστε και σε αυτό που νιώθουμε. Όταν βλέπω κάποιον που αισθάνεται μόνο, λέω 'είναι γλυκανάλατος'. Όταν βλέπω κάποιον που σκέφτεται μόνο, σκέφτομαι 'τι τρομερό, είναι διανοούμενος'. Εγώ δεν θέλω να είμαι ένα κεφάλι που γυρνάει μόνο του!

-Εσείς δεν είστε διανοούμενος, αλλά σοφός.

Ναι, καλά, εγώ και η σοφία μου. Αυτή η σοφία δεν με ενδιαφέρει. Με ενδιαφέρει η σοφία που συνδυάζει το μυαλό με το σώμα, όλα όσα είμαι, χωρίς να ξεχάσει τίποτα. Αλλά προσοχή! γιατί το κεφάλι που σκέφτεται μόνο, είναι επικίνδυνο.

Στις μέρες μας εξυμνούμε το χρήμα. Κάποιοι συνάδελφοί συγγραφείς μιλούν για 'την ελευθερία που μας δίνουν τα χρήματα'. Η ελευθερία των χρημάτων είναι ο εχθρός της ελευθερίας του ατόμου. Θέλει προσοχή το ελεύθερο χρήμα. Είναι πιο επικίνδυνο και από ένα άγριο ζώο. Έχει προκαλέσει τις μεγαλύτερες καταστροφές της ανθρωπότητας. Το σημαντικό είναι να είμαστε εμείς ελεύθεροι, να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε μέρος της φύσης. Αυτή είναι η εντολή που ξέχασε ο Θεός: 'Να είσαι μέρος της φύσης, να την υπακούς'. Ο Θεός ξεχάστηκε γιατί ήταν πολύ απασχολημένος, αλλά ήρθε η ώρα να το θυμηθούμε εμείς"!

(μτφ. ΖΩΗ ΓΙΑΛΙΤΑΚΗ)