The philosophers have only interpreted the world, in various ways. The point, however, is to change it.*

[...] Όταν ο Ένγκελς πήγε στο σπίτι [του Μαρξ] τη συνηθισμένη του ώρα, την Τετάρτη 14 Μαρτίου, στις 2.30 μ.μ., η Λένχεν κατέβηκε και του είπε πως ο Μαρξ «λαγοκοιμόταν» στην αγαπημένη πολυθρόνα πλάι στο τζάκι. Μέχρι να ανέβουν στην κρεβατοκάμαρα, ένα δυο λεπτά αργότερα, ο Μαρξ είχε πεθάνει. «Η ανθρωπότητα μειώθηκε κατά ένα κεφάλι», έγραψε ο Ένγκελς σε κάποιο σύντροφο στην Αμερική, «κατά το σημαντικότερο κεφάλι της εποχής μας».
Ο Κάρολος Μαρξ τάφηκε στις 17 Μαρτίου του 1883, σε μια απόμακρη γωνιά του νεκροταφείου του Χαϊγκέιτ, στο ίδιο μνήμα όπου είχε ταφεί και η γυναίκα του δεκαπέντε μήνες νωρίτερα. Έντεκα πρόσωπα όλα κι όλα παραβρέθηκαν στην κηδεία.[...]

(Φράνσις Γουίν: Κάρολος Μαρξ, Η ζωή του. Εκδ. Ωκεανίδα Μτφ.Θεόφιλος Ξ. Τραμπούλης)

Φώτα σπιτιών στο βάθος. Ένα φως στο κέντρο της σκηνής φωτίζει ένα χώρο άδειο, εκτός από ένα τραπέζι και μερικές καρέκλες. Ο Μαρξ μπαίνει, φορώντας μαύρη ρεντιγκότα και μαύρο γιλέκο, λευκό πουκάμισο και μαύρο παπιγιόν. Έχει γένια, είναι κοντός, γεμάτος, με μαύρο μουστάκι και μαλλιά που γκριζάρουν. Φοράει γυαλιά με μεταλλικό σκελετό και κρατάει ένα σακίδιο. Κοντοστέκεται, περπατάει μέχρι την άκρη της σκηνής, κοιτάζει το ακροατήριο. Δείχνει ικανοποιημένος, λίγο έκπληκτος.
       Δόξα τω Θεώ, κοινό!
Βγάζει τις προμήθειές του από το σακίδιο: μερικά βιβλία, εφημερίδες, ένα μπουκάλι μπίρα, ένα ποτήρι. Κάνει στροφή και περπατάει προς το κέντρο της σκηνής.
       Ευχαριστώ που ήρθατε. Δεν ακούσατε όλους αυτούς τους ηλίθιους που έλεγαν ότι ο Μαρξ είναι νεκρός. Ε, δηλαδή, είμαι...και δεν είμαι. Είναι θέμα διαλεκτικής.
Δεν έχει πρόβλημα να διακωμωδεί τον εαυτό του και τις ιδέες του. Ίσως έγινε πιο ήπιος με το πέρασμα των χρόνων. Αλλά πάνω που λες ότι ο Μαρξ μαλάκωσε, έρχονται ξεσπάσματα θυμού.
       Ίσως αναρωτιέστε πώς έφτασα εδώ...χαμογελάει πονηρά... Πήρα τη συγκοινωνία.
Η προφορά του είναι ελαφρά βρετανική, απροσδιόριστα ευρωπαϊκή, χωρίς καμία έντονη απόχρωση, σίγουρα όμως όχι αμερικάνικη.
        Εγώ δεν ήθελα να βρεθώ εδώ...Εγώ ζήτησα να γυρίσω στο Σόχο του Λονδίνου. Εκεί που έζησα. Αλλά... ένα μπλέξιμο της γραφειοκρατίας και βρέθηκα εδώ, στο Σόχο της Νέας Υόρκης... Αναστενάζει. Βέβαια, πάντα ήθελα να επισκεφτώ τη Νέα Υόρκη. Ρίχνει μπύρα στο ποτήρι του, πίνει μια γουλιά, το αφήνει στο τραπέζι.
Η διάθεσή του αλλάζει.
       Αναρωτιέστε γιατί επέστρεψα;
Δείχνει κάπως θυμωμένος.
       Μα για να αποκαταστήσω την υπόληψή μου.
Σωπαίνει.
       Διάβαζα τις εφημερίδες σας... Παίρνει στα χέρια του μια εφημερίδα. Όλες διακηρύσσουν ότι οι ιδέες μου έχουν πεθάνει! Τα γνωστά. Αυτοί οι παλιάτσοι το λένε πάνω από εκατό χρόνια τώρα, αλλά δεν αναρωτιέστε τι μανία είναι αυτή να με ανακηρύσσουν νεκρό ξανά και ξανά;
        Κι εγώ είπα, ως εδώ. Ζήτησα να επιστρέψω, έστω για λίγο. Βλέπετε, υπάρχουν κανόνες εκεί πάνω. Είπαμε: γραφειοκρατία. Επιτρέπεται να διαβάζεις, ακόμα και να βλέπεις τους ανθρώπους, αλλά όχι να ταξιδεύεις. Φυσικά, διαμαρτυρήθηκα. Και είχα αρκετή συμπαράσταση... Ο Σωκράτης, παραδείγματος χάριν, τους είπε: «Ζωή χωρίς ταξίδια δεν αξίζει να τη ζεις!». Ο Γκάντι έκανε απεργία πείνας. Η Mother Jones απείλησε ότι θα κάνει πικετοφορία. Ο Μαρκ Τουέιν με υπερασπίστηκε, με το δικό του παράξενο τρόπο. Ο Βούδας έψαλε: Ωμμμμμ! Οι υπόλοιποι σιώπησαν. Θεέ μου, πεθαμένοι άνθρωποι, τι είχαν να φοβηθούν;
         Ακόμα και εκεί πάνω, ταραξία με θεωρούν. Ευτυχώς, όμως, η διαμαρτυρία έπιασε τόπο! «Εντάξει, πήγαινε», είπαν, «έχεις μια ώρα στη διάθεσή σου να εκθέσεις τις απόψεις σου. Και πρόσεχε: όχι φασαρίες!». Πιστεύουν πραγματικά στην ελευθερία του λόγου, αλλά μέχρις ενός σημείου... Χαμογελάει. Είναι, βλέπετε, νεοφιλελεύθεροι.
         Λοιπόν, μπορείτε να διαδώσετε τα νέα: Ο Μαρξ γύρισε! [...]

(Χάουαρντ Ζιν: Ο Μαρξ στο Σόχο, Εκδ. Αιώρα Μτφ. Άρης Λασκαράτος)

* χαραγμένο στο τάφο του.