Στις πέντε το πρωί τελικά οι Ισραηλινοί με 14 σκάφη και ελικόπτερα επιτέθηκαν στον στολίσκο σε διεθνή ύδατα και κατέλαβε τα πέντε από τα έξι πλοία. Το «Ελεύθερη Μεσόγειος» κατάφερε να μείνει ελεύθερο για 40 λεπτά ακόμη μέχρι να το πλησιάσουν. Οι εικόνες που μεταδόθηκαν δείχνουν τραυματίες ενώ οι δημοσιογράφοι του TRT κάνουν λόγο για 2 νεκρούς και πάνω από 30 τραυματίες.
06:44 Η πρώτη αντίδραση
Στην Τουρκία συγκλήθηκε επείγουσα σύσκεψη κορυφής με τη συμμετοχή του πρωθυπουργού, του υπουργού Εξωτερικών και του υπουργού Αμυνας. Ο πρέσβης του Ισραήλ κλήθηκε επειγόντως στο υπουργείο Εξωτερικών.
Αναμένουμε τα πρώτα πλοία να φτάσουν στο Ιραηλινό λιμάνι Ασντοτ σε περίπου 15 λεπτά
10:00 Αντιδράσεις και… όχι αντιδράσεις
Πέντε ώρες μετά την πειρατική επίθεση του Ισραηλινού στρατού οι πληροφορίες για τον αριθμό των δολοφονημένων ακτιβιστών είναι ακόμα συγκεχυμένες . Τα τουρκικά μέσα αναφέρουν 15 έως 20 νεκρούς την ώρα που το Ισραηλινό ΥΠΕΞ κάνει λόγο για 10. Οι τραυματίες είναι μεταξύ 30 και 50 ενώ 4 είναι οι τραυματίες από τη μεριά των Ισραηλινών.
Νωρίτερα το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε απογοητευτική ανακοίνωση στην οποία απέφυγε να καταδικάσει την κατάληψη ελληνικών πλοίων σε διεθνή ύδατα. Αναφέρει μάλιστα ότι είχε προειδοποιήσει τους συμμετέχοντες για τους κινδύνους.
Στην Τουρκία, απόντος του Πρωθυπουργού κ.Ταγίπ Ερντογάν που βρίσκεται σε διπλωματικό ταξίδι στη Νότιο Αμερική, εκλήθη έκτακτο υπουργικό συμβούλιο στο οποίο κλήθηκαν να συμμετέχουν και οι επικεφαλής του στρατού. Η ανακοίνωση που εκδόθηκε αργότερα αναφέρει ότι «το Ισραήλ θα πρέπει να υποστεί τις συνέπειες των πράξεών του» και ότι «οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών έχουν αλλάξει οριστικά». Αναμένουμε να δούμε πως θα μεταφραστούν σε ενέργειες αυτές οι δηλώσεις.
Στην Κωνσταντινούπολη η πρεσβεία του Ισραήλ πολιορκείται από διαδηλωτές ενώ στην Αθήνα κανονίζεται αντίστοιχη κίνηση το απόγευμα στις 7.
Νωρίτερα σε επικοινωνία μας με τον ανταποκριτή της ΕΡΤ, Πάνο Χαρίτο, μάθαμε ότι υπάρχει πληροφορία ότι ένας από τους τραυματίες ή νεκρούς είναι και ο ηγέτης των αραβόφωνων Ισραηλινών, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει ακόμα και εξέγερση των αράβων της χώρας.
Η ένταση κλιμακώνεται με το Ισραήλ να ανεβάζει το επίπεδο του συναγεργμού και να ζητάει από τους Ισραηλινούς πολίτες που βρίσκονται στην Τουρκία να εγκαταλείψουν τη χώρα.
14:00 Ο υπόλοιπος κόσμος οργανώνεται
Η αιματηρή επίθεση των Ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων στα πλοία του «Στόλου της Ελευθερίας» έχει προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις. Οι πιο σοβαρές έρχονται από την Τουρκία, που εκτός από τη σκληρή γλώσσα που χρησιμοποίησε στις ανακοινώσεις της, ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στο Ισραήλ. Το ίδιο έκαναν, σύμφωνα με το Al Jazeera, και οι Σουηδία και Ισπανία.
Ύστερα όμως από τις μεμονωμένες δηλώσεις που καταδικάζουν αυτήν τη στάση, άρχισαν να εμφανίζονται οι πρώτες προσπάθειες να γίνουν οργανωμένες κινήσεις. Την αρχή έκανε ο Αραβικός Σύνδεσμος, που συγκάλεσε έκτακτη συνδιάσκεψη των μελών του την 1η Ιουνίου. Κάτι αντίστοιχο έγινε και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία κάλεσε τους πρεσβευτές των κρατών-μελών της σε έκτακτη συνάντηση στις Βρυξέλλες.
Στο μεταξύ, οι πληροφορίες για τους νεκρούς και τους τραυματίες είναι συγκεχυμένες και έρχονται αποκλειστικά από τις πληροφορίες που δίνει η ισραηλινή πλευρά. Η τελευταία επιβεβαίωση μιλά για 19 νεκρούς και 26 τραυματίες.
Το πρώτο από τα 6 πλοία που έφτασε στο λιμάνι του Ashdod είναι το Challenger 2, αλλά ακόμα δεν έχει καταφέρει κανείς να το πλησιάσει. Αργότερα αναμένονται και τα υπόλοιπα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ και η προοπτική του αποτελεί ένα μεγάλο ερωτηματικό. Ο Συνασπισμός, όλο το προηγούμενο διάστημα συμπεριφερθηκε φοβικά.σε κάθε περίπτωση επιφυλακτικἀ απέναντι στο ενωτικό εγχείρημα. Σε όλες τις μεγάλες στιγμές, που ήταν ορατή δια γυμνού οφθαλμού η ανάγκη να ανοιξει τα φτερά του ο ΣΥΡΙΖΑ και να συγκροτηθεί σε δημοκρατική και συμμετοχική βάση, η ηγεσία του κόμματος αντιμετώπισε τα διλήμματα με στατικό τρόπο. Θα μπορούσαμε να μιλάγαμε τουλάχιστον για βήματα χελώνας, αν δεν υπήρχαν συμπεριφορές και στάσεις, που γύρναγαν τον ΣΥΡΙΖΑ προς τα πίσω. Η ακινησία, στο όνομα των συνεχών πιέσεων που δέχεται από την Ανανεωτική Πτέρυγα, έχει δημιουργήσει αρνητικό κλίμα και μέσα στις γραμμές του κόμματος. Ο Συνασπισμός, αλλωστε, είχε δεσμευτεί ότι η απόφαση να προχωρήσει σε συνέδριο δεν θα εμπόδιζε τη λειτουργία του ΣΥΡΙΖΑ. Η πράξη, όμως, έδειξε άλλα.
Στο συνεδριακό σώμα θα τεθεί εκ νέου η σχέση του Συνασπισμού με τον ΣΥΡΙΖΑ. Η μόνη θέση που είναι εντελώς κατανοητή είναι η πρόταση της Α.Π. που ζητάει είτε τον απεγκλωβισμό είτε τον επανακαθορισμό των σχέσεων 1. Από την πλευρά της ηγεσίας και δια στόματος Αλέξη Τσίπρα, ο ΣΥΡΙΖΑ «είναι κάτι λιγότερο από κόμμα, κάτι περισσότερο από συμμαχία». Εντούτοις, οι προθέσεις δεν είναι αποσαφηνισμένες. Η παρουσία του «Μετώπου»δείχνει να απασχολεί ιδιαίτερα τον Συνασπισμό και να εξαρτά εν πολλοίς τη στάση έναντι του ΣΥΡΙΖΑ από τις διεργασίες στο χώρο αυτό. Το τελευταίο διάστημα, όμως, ολοένα και επανέρχεται η ιδέα της ανασύνθεσης και εντέλει της επανίδρυσης του χώρου της ριζοσπαστικής αριστεράς. Και μιλάμε για ιδέα, καθώς δεν πρόκειται να τεθεί ως πρόταση στο συνεδριακό σώμα. Ενδεχομένως, να πέσει στο τραπέζι, να ζυμωθεί όπως λέμε, αλλά ο Συνασπισμός, προσώρας, δεν φαίνεται να έχει την πρόθεση να ανοίξει με στέρεο τρόπο μια τέτοια προοπτική. Ωστόσο, υπάρχουν εντός του Συνασπισμού και της αριστερής πλειοψηφίας ιδιαίτερα, δυνάμεις που καλλιεργούν την προοπτική αυτή, αποσαφηνίζοντας μάλιστα ότι η σκέψη αυτή δεν έρχεται σε αντίθεση και ρήξη με την ύπαρξη του όλου ΣΥΡΙΖΑ.
1. Ξεκάθαρη θέση στο Έκτακτο Συνέδριο
Επί του ζητήματος των σχέσεων ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ, που για τις κομματικές εξελίξεις θεωρούμε μείζον, ως μέλη της ΑΝΑΝΕΩΤΙΚΗΣ ΠΤΕΡΥΓΑΣ, υπογραμμίζουμε για μια ακόμη φορά, ότι η υφιστάμενη κατάσταση εναγκαλισμού με τον ΣΥΡΙΖΑ και το εν εξελίξει πολιτικό σχέδιο έχουν επιφέρει σημαντική φυσιογνωμική μετάλλαξη στον ΣΥΝ.
Είχαμε υποστηρίξει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να παραμείνει πολιτική συμμαχία. Είχαμε ζητήσει τον ανακαθορισμό των σχέσεων ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ. Η κρίση που βαθαίνει καθημερινά στο σχήμα αποδεικνύει τα πραγματικά όριά του.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ως σχήμα έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του. Ό,τι είχε να δώσει το έδωσε. Τώρα λειτουργεί μόνο ως τροχοπέδη των εξελίξεων ή ως όχημα που βαδίζει στον αντισυστημισμό και τον αριστερισμό.
Ζητάμε γιαυτό την απεμπλοκή του ΣΥΝ από τον ΣΥΡΙΖΑ. Όχι γατί δεν προσβλέπουμε στην αναγκαιότητα συμμαχικών σχημάτων. Αυτό το συγκεκριμένο σχήμα, αυτοαποκαλούμενο μάλιστα και ενότητα της αριστεράς, δεν μπορεί να έχει προοπτική.[...]
(οι προσθήκες της παραπάνω παραπομπής και η εικόνα έγιναν από τους ΤΖΕΚΥΛ & ΧΑΪΝΤ και δεν υπάρχουν στο αρχικό κείμενο.)
Η γωνία Γουόλ Στρητ και Μπρόντγουεϊ, ψηφιακά επεξεργασμένη φωτογραφία -το W έχει αντικατασταθεί από το F-, από τον Mu6, με άδεια Cc-by-sa-3.0, GFDL, via Wikipedia
«Η κρίση δεν αλλάζει μόνο τα οικονομικά μεγέθη, αλλάζει τις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων»
Τη συνέντευξη πήραν η Όλγα Μπαλαούρα και η Αφροδίτη Μπαμπάση
*Βρισκόμαστε εν μέσω οικονομικής κρίσης, η έξοδος από την οποία φαίνεται μακρινή. Πώς θα χαρακτήριζες τη σημερινή κοινωνικοπολιτική συγκυρία;
Η οικονομική κρίση έχει επιπτώσεις σε όλα τα επίπεδα της ζωής: στο οικονομικό, στην πολιτική και στην οργάνωση της ψυχικής ισορροπίας των ανθρώπων. Ο τρόπος οργάνωσης της κοινωνικοπολιτικής συγκυρίας δείχνει ότι δεν πρόκειται για μια κρίση με την έννοια μιας αλλαγής περισσότερο ή λιγότερο σημαντικής κάποιων πραγμάτων που μετά θα ισορροπήσουν, αλλά για ένα συνολικό γράψιμο από την αρχή του τρόπου οργάνωσης της κοινωνίας, αλλά και των σχέσεων των ανθρώπων μέσα σ’ αυτή. Με αυτή την έννοια είναι πολύ πιο βαθιά η αλλαγή από τις αλλαγές των κοινωνικο-εργασιακών δικαιωμάτων.
*Πρόκειται, δηλαδή, για έναν επαναπροσδιορισμό του κοινωνικού ιστού;
Αναφέρομαι σε έναν νέο κοινωνικό δεσμό. Σε έναν άλλο τρόπο με τον οποίο ερχόμαστε σε σχέση με τον εαυτό μας, με τον άλλον, με την κοινότητα και με τον κόσμο.
*Αυτό που είχε διαφανεί από τη δεκαετία του ’90 με την ολοκληρωτική επίθεση του νεοφιλελευθερισμού στα βασικά κύτταρα της κοινωνικής οργάνωσης;
Τότε, πράγματι, έγινε κατανοητό, επειδή υπήρξαν σημαντικές ιδεολογικές τοποθετήσεις, που εξήγησαν αυτή τη λογική. Ωστόσο, φτάνει τώρα στην ωρίμανση και μετατρέπεται από ποσοτική σε ποιοτική αλλαγή. Το νεοφιλελεύθερο σχέδιο ξεκίνησε από πιο παλιά, το 1947, πριν τη δεκαετία του ’90, όταν σε ένα βουνό της Ελβετίας, το Μον Πελερέν, μαζεύτηκαν πολιτικοί φιλόσοφοι και οικονομολόγοι, μεταξύ τον οποίων ο Χάγιεκ και ο Φρίντμαν, οι οποίοι έφτιαξαν τη λεγόμενη Εταιρεία Μον Πελερέν. Αυτοί, λοιπόν, διατύπωσαν τη θέση ότι το New Deal στις ΗΠΑ και το κοινωνικό κράτος ήταν τελείως αντίθετα με την ανθρώπινη φύση, η οποία λειτουργεί μέσα από την έννοια της ελευθερίας, της οικονομικής πρωτοβουλίας και της κοινωνικής απεξάρτησης από το κράτος, προκειμένου να ενισχυθεί η επιχειρηματική πρωτοβουλία. *Πώς γνώρισαν τέτοια επιτυχία οι ιδέες του Φρίντμαν και της «σχολής του Σικάγου» που ίδρυσε;
Η επιτυχία του νεοφιλελεθευρισμού έγκειται στο ότι η ιδεολογία αυτή εμφανίστηκε ως ο μόνος τρόπος να καταλάβει κάποιος όχι μόνο την οργάνωση της οικονομίας, αλλά και τη λειτουργία της ανθρώπινης ύπαρξης. Στη δεκαετία του ’90, λοιπόν, επικράτησε μια μαθηματικοποίηση της οικονομίας, η οποία πέρασε και στην άσκηση της πολιτικής. Έτσι, η ανθρώπινη φύση παρουσιάζεται σαν ατομικιστική-ανταγωνιστική. Και η ελευθερία ορίζεται ως η έλλειψη εμποδίων, ως ελευθερία της επιλογής. Ενός διαφοροποιημένου δηλαδή καταναλωτισμού, της λογικής του life style, κατά την οποία η ελευθερία γίνεται συνώνυμη της ελευθερίας στην επιλογή προϊόντων μέσα από το μηχανισμό ενός επιθετικού μάρκετιγκ. Όλα αυτά, λοιπόν, κολλάνε στην δεκαετία του ’90, με την αρχική υιοθέτηση αυτών των απόψεων από την Θάτσερ και τον Ρέιγκαν. Σ’ ένα περιβάλλον, όμως, που αμύνεται ακόμα, το περιβάλλον του «μεταπολεμικού κοινωνικού συμβολαίου», στο οποίο υπήρχε μια σαφής αναγνώριση ότι πέραν της ελεύθερης αγοράς, της ανταγωνιστικότητας, της λογικής της ελευθερίας απέναντι στη κρατική παρέμβαση υπήρχε και ο χώρος του «κοινού καλού». Στον χώρο των κοινωνικών υπηρεσιών το «κοινό καλό» εμφανιζόταν με τρεις μορφές: υγεία, παιδεία, κοινωνική ασφάλιση.
*Πώς εξηγείται ένα καπιταλιστικό σύστημα να επιλέγει να προστατεύει τις κοινωνικές υπηρεσίες;
Αυτός ο χώρος του «κοινού καλού» εκφράζει δύο λογικές. Μία ήταν το New Deal του Ρούσβελτ, που στόχευε στη «σωτηρία» του καπιταλισμού μετά το κραχ της δεκαετίας του ’30. Ο Ρούσβελτ προώθησε μια πολιτική που έλεγε ότι πρέπει να φτιαχτεί ένα δίκτυ ασφαλείας, πιο περιορισμένο ασφαλώς από της Ευρώπης, ώστε να μην πηδάνε και αυτοκτονούν οι άνεργοι από τους ουρανοξύστες. Μια αμυντική, δηλαδή, τακτική των αμερικάνικων και ευρωπαϊκών πολιτικών ελίτ απέναντι στην κατανόηση ότι ο καπιταλισμός δημιουργούσε τεράστιες περιοδικές κρίσεις και, επομένως, ολόκληρη η νομιμοποίηση του πολιτικοοικονομικού συστήματος διακυβευόταν. Πέραν, λοιπόν, της οικονομίας της αγοράς υπάρχει και ένα res publicum, ένα κοινό καλό, που απαιτεί συμμετοχή του κόσμου στις πολιτικές δραστηριότητες. Η δεύτερη μεγάλη κοιτίδα αυτών των μεταπολεμικών εξελίξεων ήταν το εργατικό κίνημα, το οποίο απαίτησε μετά από αγώνες (κυρίως στις μεγάλες δυτικές χώρες που ήταν ισχυρό και είχε σχέση με τα συνδικάτα και τα κόμματα εξουσίας, όπως το Εργατικό κόμμα στην Αγγλία, το Σοσιαλιστικό κόμμα στην Γαλλία, το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα στη Γερμανία) και κέρδισε ορισμένες βασικές προστασίες.
*Ποια είναι η σχέση του κοινωνικού φιλελευθερισμού με τον οικονομικό φιλελευθερισμό σήμερα;
Μπορείς να είσαι υπέρ των δικαιωμάτων των γκέι κοινωνικά και οικονομικά κεϊνσιανός; Σε προσωπικό επίπεδο μπορείς. Για παράδειγμα σήμερα μπορείς να είσαι υπέρ των μέτρων και κατά τα άλλα να είσαι και με κάποια δικαιώματα. Το ερώτημα είναι βαθύτερο. Αυτός ο φιλελευθερισμός που ξεκίνησε με τον Χομπς, κυρίως, και λιγότερο με τον Λοκ, καθόρισε δύο αιώνες. Οι φιλελεύθεροι ήταν από την αρχή υπέρ της εισαγωγής αγορών σε όσο το δυνατόν περισσότερες υπηρεσίες, ούτως ώστε η αξία χρήσης των προϊόντων να καθορίζεται μόνο από τις αγορές. Ταυτόχρονα οι φιλελεύθεροι ήταν από την αρχή εναντίον της κοινωνικής πειθάρχησης. Παράδειγμα αποτελεί ο Τζον Στιούαρτ Μίλ, ο πρώτος φιλελεύθερος που μιλάει για το φεμινισμό. Έτσι, μέχρι την εμφάνιση του δημοκρατικού κινήματος, που βγαίνει από τους εργάτες και τα συνδικάτα και ζητάει δικαιώματα και ψήφο για όλη την κοινωνία, το φιλελεύθερο κίνημα είχε δύο αρχές: απελευθερώνουμε την οικονομία και απελευθερώνουμε τον άνθρωπο από τις κοινωνικές προκαταλήψεις και, κυρίως τις θρησκευτικές, δεσμεύσεις. Τώρα μας λένε ότι αυτές οι δύο πλευρές, ο κοινωνικός φιλελευθερισμός και ο οικονομικός φιλελευθερισμός δεν έχουν καμία σχέση. Αυτή η αντίληψη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το κέντρο της κοινωνίας και των κοινωνικών δεσμών είναι το άτομο. Το άτομο σε μια κατάσταση προκοινωνική, που έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία επιβάλλονται από εξωτερικές συνθήκες -το κράτος εν προκειμένω. Έτσι το σλόγκαν «Να είσαι ο εαυτός σου, να είσαι ο πρώτος, η απληστία είναι καλή» (“be yourself, be number one, greed is good”), που το έλεγαν χυδαία στη δεκαετία του ’90 στο περίφημο έργο «Γουόλ Στριτ», εντάσσεται στη γενικότερη φιλοσοφία του φιλελευθερισμού, μέχρι να δημιουργηθεί, στο οικονομικό πεδίο, η σύγκρουση μεταξύ φιλελευθερισμού και νεοφιλελευθερισμού. Με άλλα λόγια, η ελευθερία των αγορών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ξεκίνησαν μαζί.
*Αυτό το είδος οικονομικού και πολιτικού σωφρονισμού με ανεξέλεγκτες συνέπειες για τη ζωή των ανθρώπων αλλά και για τη δημοκρατία θα επιφέρει αλλαγές στο πολιτικό σύστημα;
Αυτό που νομίζω ότι ακόμα και η αριστερά δεν έχει πλήρως κατανοήσει, είναι ότι εδώ δεν έχουμε απλώς μια οικονομική κρίση και μια μικρή αλλαγή των κοινωνικών συσχετισμών. Ο Χάρβεϊ και ο Βαλερστάιν εξηγούν πολύ καλά ότι αυτό που κάνει ο νεοφιλελευθερισμός από τη στιγμή που επιβάλλεται στο δυτικό κόσμο, είναι μια μαζική μεταφορά κεφαλαίου και εξουσίας, με την έννοια της προστασίας δικαιωμάτων, από τον εργαζόμενο κόσμο στις οικονομικές ελίτ, στο κεφάλαιο. Αυτό βλέπουμε τώρα με το ΔΝΤ, που έρχεται και λέει κάντε αυτά για να μειώσετε το χρέος, το έλλειμμα κ.τ.λ. Αυτό που συμβαίνει σήμερα στο πολιτικό επίπεδο, είναι η εγκατάλειψη του κοινωνικού συμβολαίου, που είχε θεμελιώσει τη μεταπολεμική Ελλάδα, αρχικά το δυτικό κόσμο, και τη μεταπολιτευτική λογική οργάνωσης της κοινωνίας, η οποία στηριζόταν στην αποδοχή των κοινωνικών εταίρων. Η εργασία, τα συνδικάτα, τα αριστερά κόμματα, που εκφράζουν κομμάτια του πληθυσμού, είναι με μια έννοια και αυτοί μέσα στο παιχνίδι, οπότε μπορούν να αγωνίζονται και να κερδίζουν περισσότερα δικαιώματα. Ήταν το κομμάτι αυτό της οργάνωσης που οι φιλελεύθεροι και οι πιο έξυπνοι σοσιαλδημοκράτες, μαζί και ο Χάμπερμας, το είχανε βάλει και σαν πρόταγμα της Ε.Ε. Η Ε.Ε εξευρωπάισε ένα μοντέλο πιθανόν γερμανικο-σοσιαλδημοκρατικό και λιγότερο γαλλικό. Από τη μια πλευρά είναι η ελεύθερη οικονομία, με τα ατομικά δικαιώματα που την ακολουθούν, και από την άλλη μια περισσότερο δημοκρατική αρχή. Αυτό επέτρεπε στις οικονομικές δυνάμεις να λειτουργούν επιχειρηματικά σωστά και να οδηγούν στην αύξηση του ΑΕΠ. Αλλά, από την άλλη πλευρά, για να νομιμοποιηθεί έπρεπε να αναγνωρίζει ορισμένα κοινωνικά δικαιώματα και όχι μόνο τα ατομικά δικαιώματα. Δεύτερον, έπρεπε να υπάρχει και μια δημοκρατική συμμετοχή, η οποία δεν είναι απλώς να ψηφίζουμε κάθε τέσσερα χρόνια, είναι μια συμμετοχή των κοινωνικών δυνάμεων, όπως για παράδειγμα της εργασίας. Αυτές είναι που αλλάζουν σήμερα. Αυτό που αλλάζει, δηλαδή, είναι ότι επιβάλλεται ένα καινούργιο κοινωνικό συμβόλαιο, στο οποίο οι δυνάμεις αυτές της αριστεράς, που εκφράζουν τα πιο αδύναμα εισοδηματικά κομμάτια του πληθυσμού και τους αποκλεισμένους, σταδιακά αποκλείονται από το παιχνίδι. Έτσι, δεν γίνεται διάλογος. Δεν υπάρχει μια δημόσια σφαίρα, αλλά οι βαρετά επαναλαμβανόμενοι ισχυρισμοί των «ειδικών».
*Στη δεκαετία του ’90 αρχίζει να αναδύεται μια νέα παγκόσμια αγορά δομημένη πάνω στα νέα χρηματιστηριακά παράγωγα. Ποιος ήταν ο ρόλος της στην τρέχουσα κρίση;
Αυτοί ήταν χρηματιστηριακοί μηχανισμοί που δημιουργούσαν κέρδη, δηλαδή τη δυνατότητα να βάλεις πέντε και να βγάλεις δέκα, αλλά είχαν μικρή σχέση με την πραγματική οικονομία. Αυτό που έκαναν ήταν ότι έπαιρναν πακέτα περιουσιακών στοιχείων (π.χ. δάνεια για σπίτια ή για επιχειρήσεις) και τα έβαζαν σε δευτερογενείς αγορές. Με αυτό τον τρόπο, ενώ η πραγματική οικονομία δεν μεγάλωνε, επομένως η βάση στην οποία στηριζόντουσαν αυτά τα χαρτιά ήταν στάσιμη, η συνεχής επαναδιαπραγμάτευσή τους σε νέα χρηματοοικονομικά πακέτα, δημιουργούσε νέα λεφτά. Αυτά τα λεφτά εμφανίστηκαν με την αύξηση του χρηματιστηρίου και με την άνοδο της αξίας της ακίνητης περιουσίας. Έτσι δημιουργήθηκαν τεχνητές αγορές, που δεν είχαν σχέση με πραγματικά περιουσιακά στοιχεία και επέτρεψαν στη δεκαετία του ’90 και μέχρι το 2008 να συνεχιστεί το μοντέλο της συναίνεσης, αφού αυτοί που δούλευαν και είχαν το δικό τους σπίτι, έβλεπαν να ανεβαίνει το βιοτικό τους επίπεδο. Ωστόσο, μεγάλωσε πολύ το ποσοστό αυτών που δεν ανήκαν στους έχοντες και κατέχοντες. Γιατί δεν μπορούσαν να μπουν ούτε στην αγορά γης ούτε στην χρηματιστηριακή αγορά. Τα 2/3 του πληθυσμού έγιναν το κομμάτι της συναίνεσης, ενώ το 1/3 είναι εκτός. Αυτή η οικονομική ανάπτυξη, με την έννοια δημιουργίας πλαστών κερδών με τη φούσκα του χρηματιστηρίου και της αξίας της γης, κατέρρευσε στις 15 Σεπτεμβρίου 2008, μαζί με τη Lehman Brothers. Οι φτωχοί Αμερικανοί δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τα δάνεια των σπιτιών τους. Τους τίτλους γι’ αυτά τα σπίτια τούς είχαν διαπραγματευτεί 4 ή 5 φορές και είχαν πια μικρή σχέση με κάποιο πραγματικό οικονομικό μέγεθος. Γι’ αυτό κατέρρευσε. Αυτή ήταν η μεγάλη απάτη, η οποία συζητήθηκε λόγω της οικονομικής κρίσης. Έτσι, λοιπόν, υπάρχει, πλέον, ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, που δεν συμμετέχει σε αυτόν τον τρόπο βελτίωσης του εισοδήματος και το οποίο λόγω κρίσης μένει άνεργο και βγαίνει εκτός αστικής οργάνωσης και πειθάρχησης. Και η απάντηση έχει ήδη δοθεί από τον Ρίγκαν και τη Θάτσερ, που προβλέποντας αυτή την εξέλιξη, ξεκίνησαν από τη δεκαετία του ’80 μια τεράστια αύξηση των φυλακών (1 στους 10 Αφροαμερικανούς βρίσκεται φυλακή) και των νόμων καταστολής. Έτσι οδηγούμαστε στη περιθωριοποίηση μεγάλων κοινωνικών στρωμάτων, που δεν έχουν σε κάτι να ελπίζουν και οδηγούνται σε δράση μη αποδεκτή από το φιλελεύθερο κράτος. Και η απάντηση σε αυτό είναι η αύξηση της καταστολής.
*Με την κρίση βλέπουμε τις πόλεις να γίνονται πεδία νέων μορφών καταπίεσης και το φαινόμενο των αποκλεισμένων να εντείνεται. Ο φόβος απέναντι στον αποκλεισμένο-περιθωριοποιημένο θα γνωρίσει νέα ένταση;
Αυτό μας πηγαίνει στη λογική του Αγκάμπεν, που λέει ότι το στρατόπεδο είναι ο νόμος της νεωτερικότητας. O νόμος με την έννοια της νομής. Μπορούμε να το πούμε και πολύ πιο απλά. Ένας βασικός τρόπος με τον οποίο αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν οι μεγάλες φιλελεύθερες κοινωνίες το πρόβλημα του αποκλεισμένου είναι με την οικοδόμηση ενός τείχους. Όπως στην Παλαιστίνη, το Μεξικό, τη Σαχάρα κλπ. Το άλλο είναι το χτίσιμο των μεταφορικών τειχών. Πέρα από τα κλειστά σύνορα δημιουργούνται και μέσα στην πόλη τείχη, «γκέτο». Η απάντηση στο οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα είναι ο περιορισμός των αποκλεισμένων σε συγκεκριμένες γειτονιές, πόλεις, περιοχές. Τα «γκέτο» αστυνομεύονται κρατώντας τον κόσμο μέσα σαν ένα μεγάλο κλουβί. Η Ομόνοια είναι μία επεκταμένη φυλακή. Υπάρχουν, βέβαια, στην Αμερική και τα «γκέτο των πλουσίων» (“gated communities”), όπου μεγάλες κοινότητες πλουσίων έχουν γύρω-γύρω τοίχους και αστυνομία να τους προστατεύει. Αυτό είναι το φυσικό αποτέλεσμα του πολιτικο-οικονομικού σχεδιασμού. Οι προγραμματιστές του ξέρουν ότι κάποιος κόσμος δεν θα μπορέσει να συμμετάσχει και αντιμετωπίζεται σαν ζήτημα security και αστυνόμευσης
*Γιατί δεν υπάρχει συνολική αντίδραση σε αυτά τα μέτρα; Ποια θεωρείς ότι θα έπρεπε να είναι η στάση της αριστεράς;
Η Αριστερά είναι η σκέψη στην πράξη, η σκεπτόμενη δράση. Αν δεν αντιμετωπίζουμε μια τρέχουσα κρίση αλλά, μια ριζική, χρειάζεται διαφορετική πολιτική. Χρειάζεται η όξυνση της απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος, της πολιτικής των ελίτ και, δεύτερον, προσέγγιση των κοινωνικών ομάδων που αποκολλούνται από την πολιτική τους ένταξη. Η αριστερά χρειάζεται ένα πατριωτικό μέτωπο, μια λογική που θα πει ότι αυτή τη στιγμή το πολιτικό πρόταγμα είναι η προσέγγιση εκείνων των ομάδων που αισθάνονται πια ότι και η ζωή τους οικονομικά, αλλά και η γενικότερη πολιτική και ηθική τους ύπαρξη βρίσκεται σε διακινδύνευση. Ότι, δηλαδή, τίποτα δεν είναι σταθερό, ή, όπως έλεγε και ο Μαρξ, «αυτά που είναι σταθερά διαλύονται στον αέρα».
*Προτείνεις, δηλαδή, μια ευρύτερη συναίνεση των κομμάτων της αριστεράς, προκειμένου να ανατραπεί αυτή η πολιτική.
Η αριστερά θα πρέπει να αναζητήσει μια μεγαλύτερη συναίνεση και συμμετοχή, που δεν βάζει το κομματικό συμφέρον ή το κομματικό υποκείμενο σαν το πρώτο δεδομένο, και να εγκαταλείψει, δεδομένης της άμεσης ανάγκης, τις εσωτερικές διαφορές, προκειμένου να φτιαχτεί ένα μεγαλύτερο κίνημα που να αμυνθεί. Τώρα έχουμε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ναρκισσισμοί και ιδιοτέλειες αυτή τη στιγμή περισσεύουν. Η αριστερά οφείλει να αρχίσει να επιμένει ότι αυτό το πολιτικό σύστημα δεν έχει καμία αυτονομία από τη νεοφιλελεύθερη οικονομική ελίτ και ότι αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι ένα καινούριο κόμμα να πάρει την πρωτοβουλία, αλλά να υπάρξει μια γενικότερη κοινωνική αντίσταση. Ίσως χρειαζόμαστε μια αρχή. Η κυβέρνηση καταστρέφει τη δημοκρατία. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι μια ηγεμονική πολιτική. Σε κάθε πολιτική στιγμή υπάρχουν διάφοροι ανταγωνισμοί και διαμάχες και η αριστερά πρέπει να βρει τα συνθήματα και τα ιδεώδη που θα ενώσουν τον κόσμο πέρα από τις επιμέρους διαφωνίες. Το καθολικό εισάγεται πάντα από το ειδικό και συγκεκριμένο. Σήμερα μόνο η αριστερά μπορεί να μιλήσει εκ μέρους του καθολικού. Πρέπει επομένως ο αριστερός λόγος να γίνει εκπρόσωπος του καθολικού συμφέροντος, δηλαδή να αλλάξει η ίδια η αριστερά, για να αποκολλήσει τον κόσμο από τις σιγουριές δεκαετιών. Το «κοινό καλό» και η υπεράσπιση της δημοκρατίας μπορούν να γίνουν τέτοιες ηγεμονικές πολιτικές. Για μένα μια απάντηση είναι η απονομιμοποίηση του πολιτικού συστήματος. O δεσμός του κόσμου με την επίσημη πολιτική είναι πάντα εύθραυστος και, όταν χάνεται, η δημοκρατική νομιμοποίηση ραγίζει. Αυτό το ράγισμα που βλέπουμε στο ΠΑΣΟΚ, στα συνδικάτα, στους εργαζόμενους, πρέπει να γίνει ρωγμή και χάσμα.
Στο 6ο συνέδριο του ΣΥΝ, τα ηγετικά στελέχη της Ανανεωτικής Πτέρυγας (Α.Π.), επέλεξαν να συσπειρωθούν γύρω από ένα κείμενο με τίτλο «Η αριστερά ξανά στο προσκήνιο ανανεωμένη».
Ήδη από το πρώτο κεφάλαιο οι συντάκτες δηλώνουν ξεκάθαρα τις διαφωνίες τους με την αριστερή στροφή. Σε όλο το κείμενο οι «αντισυστημικές» θέσεις περιγράφονται σαν έσχατη πράξη προδοσίας της πολιτικής παράδοσης του ΣΥΝ. Ακριβώς λοιπόν τη στιγμή που το καπιταλιστικό σύστημα φανερώνει την απόλυτη χρεωκοπία του οι σ. της ηγεσίας της Α.Π. παρουσιάζονται έμμεσα ως υπερασπιστές του!
Στο ζήτημα του χαρακτήρα της κρίσης το κείμενο είναι θολό και αντιφατικό. Αλλού οι συντάκτες μιλάνε για κρίση χρηματοπιστωτική και αλλού για κρίση υπερσυσσώρευσης, χρησιμοποιώντας έναν μαρξιστικό όρο. Η ουσία όμως της ανάλυσης κάθε άλλο παρά μαρξιστική είναι. Ενώ κατά τα λεγόμενά τους παλεύουν για μια «αριστερή, δημοκρατική διέξοδο από την κρίση», δεν μπαίνουν καν στον κόπο να εξηγήσουν ποια είναι τα αίτια και ο χαρακτήρας αυτής της κρίσης, αλλά αναλώνονται σε μια περιγραφή των συνεπειών της.
Ως βασική αιτία της ελληνικής κρίσης βαφτίζεται το κακό «πελατειακό κράτος» που «έχτισαν η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ», το άδικο και αναποτελεσματικό φορολογικό σύστημα, αλλά και η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, που οφείλεται στις «κακές επενδυτικές πολιτικές», τη λανθασμένη αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων και στην ανεπάρκεια του ενιαίου νομισματικού συστήματος.
Και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά όμως του κρατικοδίαιτου ελληνικού καπιταλισμού και του παρασιτικού αστικού κράτους του δεν οφείλονται σε πολιτικές επιλογές των κυβερνήσεων, αλλά είναι δομικά στοιχεία του, όπως και άλλων χωρών που βρίσκονται στην ίδια βαθμίδα ανάπτυξης. Δεν μπορούν να ξεπεραστούν, παρά μόνο με μια πολιτική που θα ανατρέψει αυτό το σύστημα.
Φυσικά, στο κείμενο γίνεται έμμεσα αποδεκτό ότι οι Έλληνες εργαζόμενοι πρέπει, αν και με βαριά καρδιά, να πληρώσουν το χρέος και τους τόκους που έχουν συσσωρεύσει στις πλάτες τους οι Έλληνες καπιταλιστές και το πολιτικό τους προσωπικό, αφού δεν γίνεται η παραμικρή νύξη για παύση πληρωμών ή αναδιάρθρωση του χρέους, αλλά, όπως λέγεται, «το έλλειμμα πρέπει να πέσει σε διαχειρίσιμα επίπεδα». Αυτή η στάση αποτελεί συγκεκαλυμμένη συναίνεση στο ταξικό έγκλημα που διαπράττει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.
Στο ζήτημα της Ε.Ε. οι σ. επιμένουν στην αναγκαιότητα της πολιτικής ενοποίησης, με στόχο την «πολιτική διεύθυνση της παγκοσμιοποίησης», για να μην κυριαρχείται αυτή από τις τυφλές δυνάμεις της αγοράς. Ξεπερνούν λοιπόν με κούφιες ωραίες φράσεις το ουσιώδες ζήτημα, που είναι η ταξική φύση της συγκεκριμένης ενοποίησης και ο αντιδραστικός χαρακτήρας της Ε.Ε.
Στο ζήτημα του προγράμματος παρατίθεται ένα μακροσκελές και κουραστικό αφηρημένο ευχολόγιο, που περιλαμβάνει μια σειρά αιτήματα και μεταρρυθμίσεις, με βασικό χαρακτηριστικό ότι δεν θίγουν ούτε στο ελάχιστο την εξουσία της αστικής τάξης πάνω στην οικονομία, την πηγή δηλαδή του προβλήματος.
Διαβάζοντας κανείς όλα τα προτεινόμενα μέτρα δίκαια αναρωτιέται πού ακριβώς βρίσκεται ο σοσιαλισμός μέσα από τον «δημοκρατικό δρόμο», τον οποίο επικαλούνται στο κείμενο τους οι σ. Στην πραγματικότητα αυτές οι φράσεις μπαίνουν στο κείμενο μόνο για εθιμοτυπικούς λόγους, χωρίς πουθενά να συνδέεται το προτεινόμενο πρόγραμμα με τον στρατηγικό αυτό, κατά τους συντάκτες, στόχο.
Στο ζήτημα των συμμαχιών αυτό που προτείνεται είναι η άμεση απεμπλοκή του ΣΥΝ από τον ΣΥΡΙΖΑ και η συμμαχία με το μικροαστικό καιροσκοπικό κόμμα των Οικολόγων Πράσινων, «ανοιχτή στην αριστερά» και στους «σοσιαλιστές». Στόχος αυτής της συνεργασίας πρέπει να είναι μια προοπτική προοδευτικής διακυβέρνησης ευρύτατων δυνάμεων (δηλαδή μια κεντροαριστερή αστική κυβέρνηση ταξικής συνεργασίας), που δυστυχώς σήμερα δεν είναι εφικτή, «λόγω του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει το ΠΑΣΟΚ την κρίση(...) καθώς και της ισχυρής κοινοβουλευτικής του αυτοδυναμίας»! Αυτή είναι λοιπόν η προοπτική που προτείνουν οι σ. στο κόμμα! Να παίξει τον ρόλο ενός αριστερού συμπληρώματος μιας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ όταν η λαϊκή κατακραυγή για την πολιτική του δεν θα επιτρέπει στο σύστημα την πολυτέλεια μιας αυτοδύναμης κυβέρνησης!
Αυτό που απηχούν αυτές οι απόψεις είναι οι πιέσεις της αστικής ιδεολογίας και της αστικής τάξης πάνω στην αριστερά. Ταυτόχρονα αντανακλούν τις αυταπάτες που καλλιέργησε η ανάπτυξη της προηγούμενης περιόδου σε κάποια παραδοσιακά μικροαστικά στρώματα και σε ανώτερα στρώματα των εργαζόμενων, για τη δυνατότητα να βελτιώνεται η ζωή τους μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού.
* Ο Παναγιώτης Κολοβός είναι μέλος της Π.Κ. της Νεολαίας ΣΥΝ Αργυρούπολης - Γλυφάδας, μέλος της συντακτικής επιτροπής της εφημερίδας «Μαρξιστική Φωνή»
Οι αρχαίοι δεν γνωρίζουν την υποκριτική και απατηλή έννοια της αντιπροσωπείας του λαού, όπως δεν την γνωρίζουν και οι μεγάλοι φιλόσοφοι συμπεριλαμβανομένου και του Ρουσσώ. Για τους αρχαίους, το ζήτημα δεν έμπαινε καν, ο δε λόγος είναι εμφανής. Από την στιγμή κατά την οποία, αμετάκλητα και για ορισμένο χρονικό διάστημα (π.χ. πέντε χρόνια), αναθέτει κανείς την εξουσία σε ορισμένους ανθρώπους, έχει μόνος του αλλοτριωθεί πολιτικά. Ο Ρουσσώ έγραφε για τους Άγγλους (γιατί τότε η Αγγλία μόνο είχε κοινοβούλιο): Οι Άγγλοι νομίζουν ότι είναι ελεύθεροι μία μέρα στα πέντε χρόνια. Στο σημείο αυτό ο Ρουσσώ είναι, βέβαια, ενδοτικός, διότι, φυσικά, ούτε μια μέρα στα πέντε χρόνια δεν είναι ελεύθεροι: αυτό που σκέφτεται κανείς, οι επιλογές που κάνει αυτή τη μέρα έχουν ήδη καθοριστεί (και πολύ περισσότερο στη σημερινή εποχή) από τα προηγούμενα πέντε χρόνια: από τον εκλογικό νόμο, από τα υπάρχοντα κόμματα, τους υποψηφίους κλπ.
Υπάρχει, στο σημείο αυτό, μια βασική πολιτική αλλοτρίωση, που οι αρχαίοι δεν είχαν καν αντιμετωπίσει ως πολιτική δυνατότητα, δεδομένου ότι θεωρούσαν πως κανείς δεν μπορεί να αντιπροσωπεύσει τον πολίτη στην Εκλησία του Δήμου. Μ' άλλα λόγια, δεν υπήρχε αυτή η θεολογική ιδέα σύμφωνα με την οποία η κυρίαρχη υπόσταση του λαού, μετά από μια μυστηριώδη χημική διαδικασία, συμπυκνώνεται μια Κυριακή και, μέσω επιφοιτήσεως, βρίσκει σκήνωμα σε 300 ανθρώπους, οι οποίοι την διατηρούν και την μεταφέρουν ενσαρκώνοντάς την για πέντε χρόνια μέχρι, να ξαναδιαλυθεί μέσα στον λαό που την ξανασυμπυκνώνει και την μεταφέρει στους 300 κ.ο.κ.
β. Οι εκλογές
Το δεύτερο χαρακτηριστικό μπορεί να φανεί παραδοξολογία και ίσως ερεθίσει μερικούς -τόσο το καλύτερο άλλωστε. Για τους αρχαίους, η αρχή και η ιδέα της δημοκρατίας δεν είναι καθόλου αυτό που νομίζουμε εμείς σήμερα, δηλαδή οι εκλογές.
Είναι η ψήφος, βεβαίως, (ψήφιζαν, ναι ή όχι, για τα διάφορα θέματα). Δεν θεωρούσαν όμως ότι οι άρχοντες εκλέγονται. εκτός από ορισμένες εξαιρέσεις, στις οποίες ήδη αναφέρθηκα, οι άρχοντες αναδεικνύονται με κλήρο. Από τον Ηρόδοτο μέχρι και τον Αριστοτέλη, θεωρούσαν (και εφιστώ την προσοχή στο σημείο αυτό) ότι οι εκλογές είναι θεσμός αριστοκρατικός. Κι αν το καλοσκεφτεί κανείς, το πράγμα είναι προφανές. Εκλέγει κανείς αυτούς που θεωρεί άριστους, ενώ, ταυτόχρονα, κάθε υποψήφιος προσπαθεί να πείσει τους εκλογείς ότι είναι άριστος. Βέβαια η λέξη άριστος έχει διπλή σημασία (την σημασία της καταγωγής και της εγγενούς αξίας του ατόμου). Αλλά για τους αρχαίους, η εκλογή είναι, κατά κύριο λόγο, αρχή αριστοκρατική.
Στο σημείο αυτό υπεισέρχεται και ένα άλλο κεφαλαιώδες θέμα, το θέμα της αρμοδιότητας. Για την αρχαία ελληνική αντίληψη, δεν υπάρχουν αρμόδιοι στον πολιτικό τομέα· η γνώμη όλων βαραίνει το ίδιο. Δεν υπάρχει επιστήμη ή τέχνη -με την αρχαία ελληνική έννοια του όρου- των πολιτικών πραγμάτων, η γνώση της οποίας να επιτρέπει στους κατόχους της να θεωρούνται καλύτεροι ως κυβερνήται. Στα πεδία όπου αναμφισβήτητα απαιτείται τέχνη ή ειδικές γνώσεις, οι Αθηναίοι διεξάγουν εκλογές. Εκλέγουν, π.χ., κάθε χρόνο δέκα στρατηγούς σε στρατιωτικά αξιώματα. Σ' αυτό το πεδίο μπαίνει πράγματι ζήτημα επιλογής του αρίστου, ο οποίος και διακρίνεται απ' ότι έχει ήδη κάνει, απ' όλη του την συμπεριφορά κλπ. Δεδομένης βέβαια της σημασίας που είχε τότε ο πόλεμος, οι στρατηγοί παίζουν, κατά κάποιο τρόπο, πολιτικό ρόλο.
Σημασία, όμως, έχει η αρχαία ελληνική αντίληψη, σύμφωνα με την οποία, ζήτημα αναδείξεως με εκλογή μπαίνει μόνο όπου υπάρχει τεχνική αρμοδιότητα, οπότε και έχει νόημα να διαλέξει κανείς τον καλύτερο τεχνίτη.
Εμφανίζεται, επομένως, το ερώτημα: Ποιος είναι ο αρμόδιος να διαλέξει τον καλύτερο τεχνίτη; Είναι καταπληκτικό ότι, τόσο για την κοινή γνώμη των πολιτών, όσο και για τον πιο αντιδραστικό και κατ' εξοχήν αντιδημοκρατικό φιλόσοφο, δηλαδή τον Πλάτωνα, η απάντηση σ' αυτό το ερώτημα, που διαρκώς επανέρχεται είναι η ίδια: Ο αρμόδιος να διαλέξει τον καλύτερο τεχνίτη δεν είναι ένας άλλος τεχνίτης αλλά αυτός που χρησιμοποιεί το προϊόν της εργασίας του. Ο καβαλάρης είναι ο αρμόδιος να εκφέρει γνώμη για τον καλύτερο πεταλωτή ή σαμαρτζή και όχι ένας άλλος πεταλωτής. Συνεπώς, αυτός που ενδείκνυται να διαλέξει τον καλύτερο πολιτικό, είναι αυτός που χρησιμοποιεί τις πολιτικές του ικανότητες, δηλαδή ο λαός. Κρίνοντας από το αποτέλεσμα, δηλαδή τις επιλογές που κάνανε οι Αθηναίο, καταλαβαίνει κανείς ότι κάποιο δίκο υπάρχει στην ιδέα αυτή. Διάλεξαν ανθρώπους σαν τον Θεμιστoκλή και τον Περικλή, βράβευσαν τραγωδίες σαν την Αντιγόνη κλπ.
γ. Το κράτος
Το τρίτο σημείο που πρέπει να θιγεί είναι η περίφημη έννοια του κράτους. Η αρχαία ελληνική πόλις δεν μπορεί να ονομασθεί κράτος με την έννοια που έχει ο όρος αυτός σήμερα, δηλαδή την έννοια ενός μηχανισμού ανεξάρτητου και ξέχωρου από την κοινωνία. Η αρχαία ελληνική κοινότητα είναι πόλις, πολιτεία και όχι κράτος. Όταν οι Νεοέλληνες, με την βοήθεια των προστάτιδων δυνάμεων και των Βαυαρών, έφτιαξαν το σύγχρονο ελληνικό κράτος, πήρανε τη λέξη αυτή από τα αρχαία ελληνικά όπου δηλώνει, απλώς και ορθότατα, την ωμή βία.
Οι ξένοι φιλόλογοι, και ιδίως οι Γερμανοί, μεταφράζοντας την Πολιτείατου Πλάτωνα με τον τίτλο Der Staat, δημιουργούν τεράστια παρεξήγηση. Τον Σεπτέμβριο του '39 οι Waffen-SS εδημοσίευσαν μια γερμανική μετάφραση του Επιταφίου του Περικλή, του υψηλότερου δημοκρατικού κειμένου που έχει ποτέ γραφτεί. Στην μετάφραση αυτή, η αντικατάσταση της λέξεως «πόλις» από τη λέξη «Κράτος» αρκεί για να γίνει το κείμενο περίπου ναζιστικό. Λέει ο Περικλής: «οι άνθρωποι αυτοί θυσίασαν τον εαυτό τους για την πόλη». Τι είναι η πόλις; Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη: «ἄνδρες γάρ πόλις», πόλις είναι οι Αθηναίοι. Επομένως η φράση του Περικλή σημαίνει ότι οι άνθρωποι θυσίασαν τον εαυτό τους για τους άλλους, για τα υπόλοιπα μέλη της κοινότητας. Αυτό στα γερμανικά αποδίδεται με το: «θυσίασαν τον εαυτό τους για το κράτος».
Το ίδιο και με το περίφημο βιβλίο του Αριστοτέλη που ανακαλύφθηκε τον ΧΙΧ αι. την Ἀθηναίων Πολιτεία. Καθηγητές πανεπιστημίου, ελληνιστές που ξέρουν ελληνικά εκατό φορές καλύτερα από μένα, μεταφράζουν : Η Πολιτεία των Αθηνών, λάθος στοιχειώδες, για το οποίο θα έπρεπε να απορρίπτεται πρωτοετής φοιτητής και το οποίο οφείλεται, φυσικά, σε προβολή σχημάτων της εποχής των μεταφραστών. Για τους αρχαίους Έλληνες δεν υπάρχει Πολιτεία των Αθηνών. Αθήναι είναι γεωγραφική έκφραση. Η πόλη είναι οι Αθηναίοι. Ἄνδρες γάρ πόλις. Ο Θουκυδίδης δεν μιλάει ποτέ για Αθήνα ή και για οποιαδήποτε άλλη πόλη. Όταν πρόκειται για την πόλη λέει: οι Αθηναίοι, οι Κορίνθιοι, οι Μυτιληναίοι. Λέει: Αθήνα, Κόρινθος κλπ. όταν πρόκειται για τον τόπο. Η πόλις δεν είναι γεωγραφικός προσδιορισμός. Πριν από τη ναυμαχία της Σαλαμίνος, απελπισμένος ο Θεμιστοκλής γιατί οι υπόλοιποι Έλληνες δεν δέχονται τα επιχειρήματά του να δοθεί η μάχη στο μέρος αυτό απειλεί λέγοντας: εμείς (που έχουμε τα περισσότερα καράβια) θα φύγουμε και θα φτιάξουμε μια άλλη πόλη αλλού, στην Ιταλία. Με αυτό εννοεί ότι η Αθήνα θα είναι εκεί πέρα, ότι η Αθήνα είναι εκεί που είναι οι Αθηναίοι και όχι οι Αθηναίοι εκεί που είναι η Αθήνα. Κι όμως, ένας Θεός ξέρει αν οι Αθηναίοι ήταν συνδεδεμένοι με την γη τους. Θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως τους μόνους αυτόχθονες Έλληνες, θεωρούσαν ότι είχανε φυτρώσει μέσα από τη γη. Η εδαφική αντίληψη της πολιτικής κοινότητας είναι σύγχρονη αντίληψη. Αρχίζει στους ρωμαϊκούς χρόνους και κορυφώνεται με την φεουδαρχία.
Θα σταματήσω εδώ, αν και θα είχα πολλά να προσθέσω. Θα προσπαθήσω μόνο, συνοψίζοντάς τους σε λίγες φράσεις, να κάνω σαφέστερους τους λόγους για τους οποίους όλα αυτά διατηρούν μια εξαιρετική επικαιρότητα.
Θα υπενθυμίσω ότι κάθε φορά που ξεκίνησε ένα πραγματικά δημοκρατικό πολιτικό κίνημα στους τελευταίους αιώνες -κι αυτό ισχύει κατ' εξοχήν για τις αρχές του εργατικού κινήματος- ξαναεφεύρε, ξαναεπινόησε, ξαναδημιούργησε μερικές από τις βασικές ιδέες για τις οποίες μιλήσαμε σήμερα.
Η ιδέα της άμεσης δημοκρατίας βρίσκεται σαφώς στην αμερικανική επανάσταση του 1776. Τα Town Hall Meetings, δηλαδή οι συνελεύσεις όλων των πολιτών, οι οποίοι αποφασίζουν από κοινού για την συμμετοχή στον πόλεμο εναντίον των Άγγλων, για τους φόρους, για το Σύνταγμα της Πολιτείας ή της Ομοσπονδίας, έχουν τεράστια σημασία. Ακόμα και σήμερα, ο θεσμός αυτός διατηρεί μια κάποια ζωτικότητα στην σύγχρονη Αμερική, με την μορφή της άμεσης συμμετοχής των πολιτών στις αποφάσεις των τοπικών μονάδων αυτοδιοίκησης.
Πολύ περισσότερο συναντά κανείς το στοιχείο αυτό στους κανονισμούς που θέσμισαν τα αγγλικά συνδικάτα τα πρώτα πενήντα ή εξήντα χρόνια της υπάρξεως τους. Τα μέλη των συνδικάτων κατελάμβαναν εκ περιτροπής όλες τις υπεύθυνες θέσεις. Όχι μόνο δεν υπήρχαν μόνιμοι αρχηγοί -τους οποίους αργότερα πολύ σωστά ονομάζουμε γραφειοκράτες των συνδικάτων- αλλά δεν υπήρχαν καν εκλεγόμενοι. Οι επικεφαλής θήτευαν εκ περιτροπής.
Ας σημειωθεί ότι ο Λένιν, σ' ένα απ' τα νεανικά του έργα, χαρακτηρίζει αυτό τον τρόπο οργάνωσης σαν πρωτόγονη δημοκρατία. Στη συνέχεια, στο Κράτος και Επανάσταση, όπου υπεραμύνεται τρόπον τινά της αμέσου δημοκρατίας, τον αποκαλεί, ακριβώς, άμεση δημοκρατία και τον επαινεί. Η τρίτη φάση του δράματος είναι, φυσικά, αυτό που έκανε ο ίδιος μετά από τον Οκτώβρη, όπου ούτε άμεση, ούτε αντιπροσωπευτική δημοκρατία υπάρχει· αλλά αυτό βέβαια είναι μια άλλη ιστορία.
Δεύτερο στοιχείο: η ανακλητότητα. Η ανακλητότητα των υπευθύνων ήταν ένας από τους θεσμούς της Κομμούνας του Παρισιού -για τον οποίο και την επαίνεσε ο Μαρξ. Αυτό σημαίνει ότι κάθε υπεύθυνος είναι ανακλητός διαρκώς απ' αυτούς που τον εξέλεξαν, ασχέτως τακτών προθεσμιών εκλογής κλπ.
Την ανακλητότητα την συναντάμε επίσης στην αρχή της εκλογής των αντιπροσώπων στα πραγματικά σοβιέτ, πριν να υποδουλωθούν τελείως στο Κόμμα. Ίσχυσε και στα εργατικά συμβούλια στη Ιταλία και στην Γερμανία το '20-'21, όπως και στην Ουγγαρία το '56.
Τέλος, αν και δεν χρειάζεται καν να το υπενθυμίσω, η αυτοκυβέρνηση, δηλαδή η κατάργηση της αντινομίας μεταξύ κράτους-ανεξάρτητου μηχανισμού αφ' ενός και κοινωνίας αφ' ετέρου, με την αναδημιουργία μιας πραγματικής πολιτικής κοινότητας, μιας κοινωνικής ομάδας που είναι ικανή να αυτοκυβερνάται, που δεν έχει ανάγκη από ένα εξωτερικό μηχανισμό εξειδικευμένο και επιφορτισμένο με το έργο αυτό, ήταν και παραμένει ένας από τους κεντρικούς σκοπούς κάθε κινήματος που επιδιώκει μια ριζική αναμόρφωση της σημερινής κοινωνίας προς την κατεύθυνση μιας αυτόνομης κοινωνίας μέσα στην οποία να ζουν αυτόνομα οι άνθρωποι.
από το βιβλίο του Κορνήλιου Καστοριάδη: Η αρχαία ελληνική δημοκρατία και η σημασία της για μας σήμερα, εκδ. Ύψιλον. (Περιέχει το κείμενο μιας διάλεξης που έδωσε ο Κ.Καστοριάδης στο Λεωνίδιο, στις 17 Αυγούστου 1984, και την συζήτηση που ακολούθησε. Την απομαγνητοφώνηση έκανε η Τέτα Παπαδοπούλου, και την επιμέλεια η σύζυγος του συγγραφέα, Ζωή.)
Στο video από το YouTube, λίγα λεπτά από την εκπομπή Παρασκήνιο αφιερωμένη στον Κ.Καστοριάδη, της Τέτας Παπαδοπούλου, όπου και ένα μικρό απόσπασμα από τη διάλεξή του στο Λεωνίδιο.
**Αποποίηση ευθύνης: Δεν είμαι ο ιδιοκτήτης οποιουδήποτε τμήματος του οπτικοακουστικού υλικού το οποίο και παρατίθεται εδώ για εκπαιδευτικούς σκοπούς.***
Ο Κόρδα κοιτάζει ένα χαρτονόμισμα με αποτυπωμένη τη διάσημη φωτογραφία(CC 3.0)
...Τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 1960 [ο Τσε] θα πρωταγωνιστήσει σε τέσσερις «εικονογραφημένες ιστορίες». Ο παλιός πλανόδιος φωτογράφος της Πόλης του Μεξικού, που τώρα έχει γίνει σημαίνον πρόσωπο, επισκέπτεται μια μέρα το σύντροφό του απ' τη φάλαγγα, το γιατρό Βισέντε ντε λα Ο, που έχει αποκτήσει πολύ πρόσφατα ένα γιο - στον οποίο βέβαια θα δώσει το όνομα Άνχελ Ερνέστο - και υπάρχει μια φωτογραφία, τραβηγμένη τυχαία από ένα φωτογράφο που περνούσε από κει, στην οποία βλέπουμε έναν Τσε ασυνήθιστα στοργικό, να κρατάει στην αγκαλιά του το μωρό, που είναι μόλις λίγων μηνών και που παρατηρεί με δυσπιστία τα γένια του άντρα. Είναι μια φωτογραφία που απεικονίζει μια τρυφερή στιγμή, όπου ο Τσε έχει τα μάτια του μισόκλειστα. Είναι έτοιμος ο κομαντάντε Γκεβάρα να γίνει και πάλι πατέρας;
Ο Τσε από τον Chinolope
Μια δυο βδομάδες αργότερα, κατά τη διάρκεια μιας από τις διαλέξεις στο πανεπιστήμιο [...], ο Φερνάνδο Λόπες, ένας φωτογράφος που ο Τσε τον είχε βαφτίσει πειρακτικά Τσινολόπε, (δεν υπάρχουν και πολλοί Κινεζο-κουβανοί φωτογράφοι, αλλά ούτε και πολλοί Λόπες), ένας άνθρωπος με μία συναρπαστική επαγγελματική διαδρομή μέσα κι έξω από την Κούβα, του βγάζει μια φωτογραφία τόσο σημαντική για την εικονοπλασία του μύθου Γκεβάρα όσο κι αυτή που θα του βγάλει ο Κόρδα τρεις μέρες αργότερα, αν και λιγότερο διαδεδομένη, μια φωτογραφία που επικρίθηκε και χαρακτηρίστηκε μυστικιστική από κάποιον ξεπερασμένο ρεαλιστή σοσιαλιστή χρόνια μετά το θάνατο του Τσε. Καθώς όλα μοιάζουν να διαλύονται πέρα απ' το περίγραμμα της μορφής του, βλέπουμε ένα Γκεβάρα με μακριά μαλλιά, με το δεξί του χέρι ακουμπισμένο σε μια καρέκλα και με το αριστερό στο σαγόνι του, με το δείκτη να αγγίζει την άκρη της μύτης του, να κοιτάζει ελαφρά προς τα πάνω. Ο Ελ Γκρέκο πίστευε ανέκαθεν ότι έτσι έπρεπε να απεικονίζονται οι άνθρωποι, ότι έτσι ήταν η ζωή.
Τρεις μέρες αργότερα, στις 4 Μαρτίου, καθώς ο Γκεβάρα πηγαίνει προς τα γραφεία του στην τράπεζα, σημειώνεται η έκρηξη στο Λα Κουμπρ, ένα γαλλικό πλοίο φορτωμένο με εβδομήντα τόνους βελγικά όπλα. Ο Τσε, αναστατωμένος απ' τον τρομερό κρότο, αλλάζει πορεία και κατευθύνεται προς τις αποβάθρες του ναυπηγείου. Η καταστροφή είναι τρομερή, υπάρχουν εβδομήντα πέντε νεκροί και περίπου διακόσιοι τραυματίες. Συμμετέχει στις εργασίες διάσωσης. Όλους τους καταλαμβάνει η αμφιβολία: Ήταν ατύχημα ή σαμποτάζ;
Το φιλμ του Κόρδα με την περίφημη φωτογραφία του Τσε
Ο φωτογράφος Γκιλμπέρτο Άντε του Βέρδε Ολίβο τον βρίσκει να βοηθά στη διάσωση των τραυματιών και ο Τσε, θυμωμένος, του απαγορεύει να τραβήξει φωτογραφίες. Του φαίνεται άπρεπο να γίνεται αντικείμενο περιέργειας την ώρα που έχει συμβεί ένα τόσο σοβαρό ατύχημα, Την επόμενη μέρα γίνεται η κηδεία των θυμάτων. Σε ένα τετράγωνο του νεκροταφείου Κολόν, στην Εικοστή Τρίτη Οδό, θα στηθεί μία εξέδρα που θα σκεπαστεί από μια σημαία της Κούβας με ένα πένθιμο κρέπι. Από κει θα πει ο Φιντέλ για πρώτη φορά το σύνθημα «Πατρίδα ή θάνατος». Ο ενενηντάρης τηλεφακός της Λάικα του φωτογράφου της Ρεβολουσιόν Αλμπέρτο Ντίας ή Κόρδα περνάει απ' όλα τα πρόσωπα που βρίσκονται στην εξέδρα και στο δεύτερο πέρασμα βρίσκει τον Τσε, που προχωράει μπροστά απ' το ένα πλάι. Ο φωτογράφος ξαφνιάζεται από την έκφραση του Αργεντινού και πατάει δύο φορές το κουμπί της μηχανής του. «Με το που τον είδα στο κάδρο της κάμερας, μ' εκείνη την έκφραση, ξαφνιάστηκα, σαν να 'χα δεχτεί ένα χτύπημα. Ενστικτωδώς πατάω το διάφραγμα.» Ο Αλμπέρτο Γρανάδο θα πει λίγο αργότερα στον Κόρδα ότι εκείνη τη μέρα ο Τσε είχε μια έκφραση που, θαρρείς κι άμα έβλεπε κανένα γιάνκη, θα τον έτρωγε ζωντανό. Δεν είναι αυτό, όμως που φαίνεται στη φωτογραφία.
η φωτογραφία του Τσε "Guerrillero Heroico" πριν τις αφαιρέσεις του Κόρδα
Στο αρνητικό φαίνεται ένας άντρας άγνωστης ταυτότητας στο δεξί άκρο της φωτογραφίας και τα φύλλα ενός φοίνικα στο αριστερό· επιδέξια ο Κόρδα αφαιρεί τα στοιχεία που αποσπούν την προσοχή και επικεντρώνεται στο πρόσωπό του, που παρουσιάζει μια εικόνα πολύ ιδιόμορφη: η συνοφρυωμένη έκφραση, το αριστερό φρύδι αλαφρά ανασηκωμένο, ο μπερές με το αστέρι, ένα σακάκι κουμπωμένο ως το λαιμό, τα μαλλιά του να ανεμίζουν στον αέρα. Χρόνια αργότερα ο Ιταλός εκδότης Τζιάκομο Φερτινέλι θα βρει τη φωτογραφία στο σπίτι του Κόρδα και θα φτιάξει μια αφίσα. Δεκάδες χιλιάδες αντίγραφα στην αρχή και ύστερα εκατομμύρια αντίτυπα φτάνουν σε κάθε γωνιά του κόσμου. Είναι η πιο γνωστή εικόνα του Τσε, η συμβολική του εικόνα, αυτή που θα πλημμυρίσει τοίχους, εξώφυλλα βιβλίων, περιοδικά, καλύμματα, πλακάτ, μπλουζάκια. Αυτή που αντιπαραβληθεί με τη φωτογραφία του νεκρού Τσε στο νεκροτομείο του νοσοκομείου Σενιόρ ντε Μάλτα που θα μοιράσουν οι Βολιβιανοί στρατιωτικοί σε μια αναμέτρηση συμβολική αλλά όχι γι' αυτό και λιγότερο ισχυρή. Παραδόξως ο διευθυντής φωτογραφίας της Ρεβολουσιόν εκείνη τη μέρα δε θα επιλέξει αυτή τη φωτογραφία για δημοσίευση.
Ο Τσε συναντά τον Σαρτρ και την Μποβουάρ
Αυτές τις μέρες θα συναντηθεί με τον Ζαν Πολ Σαρτρ και τη Σιμόν ντε Μποβουάρ, που θα επισημάνουν: «Θα έλεγε κανείς ότι ο ύπνος τούς έχει εγκαταλείψει, ότι έχει μεταναστεύσει κι αυτός στο Μαϊάμι». Αυτό δεν είναι αλήθεια, μία φωτογραφία του Κόρδα φανερώνει ότι εκείνη τη νύχτα ο συνοδός του Τσε αποκοιμήθηκε στο διάδρομο με ένα πούρο στο στόμα. Ο Τσε τους δίνει τη γενική εικόνα των πολιτικών εντάσεων που βιώνει το νησί. Ο Σαρτρ θα γοητευθεί απ' τον Τσε κι απ' το θερμό πολιτικό κλίμα που ζει η Κούβα. Χρόνια αργότερα θα πει: «Δεν ήταν απλώς ένας διανοούμενος, ήταν ο πιο ολοκληρωμένος άνθρωπος της εποχής μας». Σε μια άλλη φωτογραφία ο Σαρτρ έχει διαλέξει ένα πούρο Αβάνας και ο Τσε τού το ανάβει. Ο μυθιστοριογράφος Λισάνδρο Οτέρο, που συνοδεύει το ζευγάρι των Γάλλων, παρατηρεί έκπληκτος ότι ο Τσε έχει δέσει τα κορδόνια στις αρβύλες του, ότι τις έχει καθαρίσει και ότι η στρατιωτική του στολή είναι πλυμένη και σιδερωμένη. Κοιτάζω ξανά τις φωτογραφίες του Κόρδα, που παρευρίσκεται στη συνάντηση, και βλέπω ότι η εκτίμηση του Οτέρο είναι σωστή. Είναι ο μεγαλύτερος φόρος τιμής που μπορεί να αποτίσει ο Γκεβάρα. Ο Τσε έχει φορέσει τα καλά του για να τιμήσει τον Σαρτρ, για να του ξεπληρώσει πολλές ώρες ανάγνωσης και περισυλλογής....
από το βιβλίο του Πάκο Ιγκνάσιο Τάιμπο ΙΙ, Ερνέστο Γκεβάρα γνωστός και ως ΤΣΕ, εκδ. ΚΕΔΡΟΣ, μτφ. Βασιλική Κνήτου
Ο Κόρδα κρατά την περίφημη φωτογραφία του
Ο Αλμπέρτο Ντίας Γκουτιέρες, ή Αλμπέρτο Κόρδα (Αβάνα, 14.09.28) πέθανε σαν σήμερα το 2001 στο Παρίσι. Τα πρώτα χρόνια της καριέρας του ασχολήθηκε με τη φωτογραφία μόδας και έτσι συνδύασε τις δύο αγαπημένες του ασχολίες· τη μόδα και τις γυναίκες. Έγινε ο πρώτος φωτογράφος μόδας της Κούβας. Δεν του άρεσε το τεχνητό φως, το θεωρούσε "παρωδία φωτός" και στο στούντιο του χρησιμοποιούσε μόνο φυσικό φως. Η μοναδική του δημιουργικότητα και η άφθαστη τεχνική του στη μαυρόασπρη φωτογραφία και στο καδράρισμα, έκανε το Στούντιο Κόρδα κάτι παραπάνω από μια κερδοφόρα επιχείρηση, το μετέτρεψε σε στούντιο τέχνης. "Ο βασικός μου στόχος ήταν να συναντώ γυναίκες", εξομολογήθηκε κάποτε. Και το κατάφερε. Η δεύτερη γυναίκα του ήταν ένα πολύ γνωστό μοντέλο της Κούβας.
Το μικρό κορίτσι που κρατά το ξύλο, του Κόρδα
Η σχέση του Κόρδα με τον Κάστρο δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια. Για τον Κάστρο ο Κόρδα ήταν κάτι παραπάνω από επίσημος φωτογράφος, ή φίλος, ή προσωπικός του φωτογράφος. Δεν έχουν σχέση εργοδότη - υπαλλήλου. Γι' αυτό ο Κόρδα ξένοιαστος, ενδιαφέρεται για τα πάντα και τους πάντες. Κάθε του φωτογραφία αποτελεί ένα σύμβολο της επανάστασης και όχι μια απλή καταγραφή της. Η Κουβανική επανάσταση ήταν στροφή για την καριέρα του. Τα επαγγελματικά του σχέδια άλλαξαν ριζικά. Ο ίδιος λέει: "Κόντευα τα 30, και ζούσα επιπόλαια όταν ένα εξαιρετικό γεγονός άλλαξε τη ζωή μου. Η Κουβανική Επανάσταση. Τότε τράβηξα εκείνη τη φωτογραφία του μικρού κοριτσιού που έσφιγγε ένα κομμάτι ξύλο σαν να ήταν κούκλα. Κατάλαβα ότι άξιζε να αφιερώσω τη δουλειά μου σε μια επανάσταση που είχε στόχο να εξαλείψει αυτές τις ανισότητες." Αφοσιώθηκε στα ιδανικά της επανάστασης και άρχισε να φωτογραφίζει τους ηγέτες της. Εργαζόταν ακολουθώντας το δικό του ρυθμό. Πήγαινε όπου η επανάσταση οδηγούσε τον Φ. Κάστρο. Για τη διάσημη φωτογραφία του τού Τσε δεν έλαβε ποτέ δικαιώματα, μια και η Κούβα δεν αναγνώρισε τη Συνθήκη της Βέρνης για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων παρά μόνο το 1997. Το 2000 μήνυσε τη "Σμιρνόφ" επειδή χρησιμοποίησε τη φωτογραφία σε διαφήμιση. Είπε: "Ως οπαδός των ιδανικών για τα οποία πέθανε ο Τσε, δεν είμαι αντίθετος στην αναπαραγωγή της από όσους θέλουν να διαδώσουν τη μνήμη του και την υπόθεση της κοινωνικής δικαιοσύνης, είμαι όμως κατηγορηματικά αντίθετος στην εκμετάλλευση της εικόνας του Τσε για την προώθηση προϊόντων όπως το αλκοόλ, ή για οποιονδήποτε σκοπό δυσφημεί την υπόληψη του Τσε." Ο εξω-δικαστικός συμβιβασμός ήταν 50.000$ τα οποία πρόσφερε στο Κουβανικό σύστημα υγείας.
Ο Κόρδα φωτογραφίζει τον Τσε που πολιορκείται από τις κάμερες
Την περίοδο από το 1968 μέχρι το 1978, αφοσιώθηκε στο είδος της υποβρύχιας φωτογραφίας ενώ αργότερα το φωτογραφικό του έργο περιορίστηκε. Πέθανε στο Παρίσι, από καρδιακή προσβολή και ενώ προετοίμαζε μία έκθεση φωτογραφιών του.
Πολλές ακόμη φωτογραφίες του Κόρδα δείτε εδώ και εδώ.
Οι φωτογραφίες της ανάρτησης από την Wikipedia, η φωτογραφία του Τσε από τον Τσινολόπε από εδώ, η φωτογραφία του μικρού κοριτσιού από εδώ. Τα βιoγραφικά στοιχεία από την Wikipedia.
από τηνΠρωτοβουλίαγια την Αριστερή Ανασύνθεση (τάση του ΣΥΝ)
(δημοσιεύθηκε στο φύλλο της εφημερίδας Δρόμος, στις 22-05-2010)
- Είστε απ’ αυτούς που στηρίξατε τη διεξαγωγή του συνεδρίου…
Η τάση που συμμετέχω αλλά και εγώ προσωπικά, στηρίξαμε τη διεξαγωγή του έκτακτου συνεδρίου μ’ ένα πολύ συγκεκριμένο πολιτικό σκεπτικό που εξυπηρετούσε δύο πολύ μεγάλες ανάγκες του ΣΥΝ και της ριζοσπαστικής αριστεράς στην συγκυρία. Πρώτον να προχωρήσουν κάποιες ώριμες οργανωτικές και καταστατικές αλλαγές, τις οποίες απαιτεί εδώ και χρόνια η βάση του κόμματος, και δεύτερο να υπάρξει ένα φρέσκο πολιτικό σχέδιο για τη δημοκρατική αναζωογόνηση και την προγραμματική εμβάθυνση του ΣΥΡΙΖΑ. Με βάση αυτό το μίνιμουμ σκεπτικό που έβλεπε και προς τα μέσα και προς τα έξω και που προσπαθούσε να αντιμετωπίσει γόνιμα τα κρισιακά φαινόμενα του πρόσφατου παρελθόντος, στηρίξαμε την επιλογή της διεξαγωγής του εκτάκτου συνεδρίου. Το συνέδριο όμως σήμερα έχει πάρει εντελώς άλλη τροπή…
- Τι είναι αυτό που σας ώθησε στο να κατεβάσετε και σε αυτό το Συνέδριο εναλλακτική πλατφόρμα;
Το κείμενο που διαμορφώθηκε κατά πλειοψηφία στην Επιτροπή Θέσεων και μετά στην Κεντρική Πολιτική Επιτροπή, φάνηκε από την αρχή ότι δεν μεριμνούσε για τη σύνθεση των διαφορετικών απόψεων της λεγόμενης αριστερής πλειοψηφίας, αλλά επιδίωκε πρωτίστως τη σύγκλιση και την επικοινωνία με τις πιο μετριοπαθείς απόψεις στελεχών που προερχόταν από την Ανανεωτική Πτέρυγα.
Αυτό εννοείται δεν έγινε τυχαία… ήταν επιλογή. Φάνηκε δηλαδή εξ αρχής ότι δεν υπήρχε ουσιαστικά περιθώριο συνεννόησης, αλλά ούτε και διάθεση για συγκλίσεις προς μια πλατφόρμα με στοιχεία σοβαρής αντικαπιταλιστικής κριτικής και ενός πολιτικού σχεδίου που θα πήγαινε ένα βήμα πιο πέρα την ενωτική, ανασυνθετική διαδικασία της αριστεράς. Έτσι αναγκαστήκαμε να κατεβάσουμε εναλλακτικό-αντιπαραθετικό κείμενο.
- Το κείμενό σας που εστιάζει;
Σε πέντε βασικά ζητήματα. Πρώτον, στο ότι στο ΣΥΝ χρειάζονται μεγάλες οργανωτικές και καταστατικές αλλαγές που να σπάνε αυτόν τον ιδιότυπο συγκεντρωτισμό των τάσεων, των βαρόνων και του προεδρισμού τόσο στην εσωκομματική ζωή όσο και στη δημόσια παρουσία. Προτείνουμε εναλλακτικές δομές με σαφή αντιγραφειοκρατικά και δικτυακά χαρακτηριστικά.
Δεύτερον, στο ότι οι συνδικαλιστικές δυνάμεις που συμμετέχει ο ΣΥΝ θα πρέπει να απεμπλακούν από τη συμμετοχή τους στα κορυφαία όργανα του συνδικαλιστικού κινήματος, εάν θέλουν να δημιουργήσουν αξιόπιστους δεσμούς με ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Η δημιουργία ενός νέου συνδικαλιστικού παραδείγματος είναι πλέον μαζική κοινωνική απαίτηση και η αριστερά οφείλει να το αντιληφθεί, ώστε να μη συνεχίσει να δίνει άλλοθι σε επικίνδυνες κομφορμιστικές συνδικαλιστικές ηγεσίες. Ο συντονισμός των πρωτοβάθμιων έδειξε μεν τον δρόμο, αλλά χρειάζεται να συνοδευθεί και από τέτοιους ισχυρούς κεντρικούς συμβολισμούς.
Τρίτον, στο ότι η υπερψήφιση της συνθήκης του Μάαστριχτ από τον ΣΥΝ και η γενικότερη εξέλιξη του ευρωενωσιακού εγχειρήματος ήταν η συμπύκνωση της ιστορικής ήττας των απόψεων του αφελούς κοσμοπολιτισμού και μεταρρυθμισμού που επικράτησαν επί μακρόν στην ανανεωτική αριστερά. Οι απόψεις αυτές δυστυχώς εμφανίζονται με άκρως αντιφατικό, ηγεμονικό όμως, τρόπο και μέσα στο κείμενο της πλειοψηφίας. Πιστεύουμε ότι χρειάζεται συνολική επανεξέταση το ζήτημα της συμμετοχής της χώρας στην ΟΝΕ και το κατά πόσο είναι εφικτή μια στρατηγική προοδευτικής αλλαγής του χαρακτήρα της ΕΕ. Εμείς πιστεύουμε ότι η ΕΕ δεν μεταρρυθμίζεται και ότι η έξοδος από την Ευρωζώνη είναι εφικτή και υπό προϋποθέσεις μπορεί να λειτουργήσει μεσοπρόθεσμα προς όφελος των εργαζομένων.
Τέταρτον, στο ότι ο ΣΥΝ μπορεί να εγγυηθεί τη συνέχιση του εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ όχι ως το άθροισμα των επί μέρους συνιστωσών, αλλά με τη δυναμική ενός ανοιχτού, ζωντανού πολιτικού οργανισμού που έχει ισχυρή κοινωνική ταυτότητα.
Πέμπτον και τελευταίο, αλλά ίσως το πιο σημαντικό, είναι το ζήτημα της χρεωκοπίας της χώρας και η απάντηση που πρέπει να δώσει η αριστερά. Εμείς υποστηρίξαμε εξ αρχής την επιλογή της στάσης πληρωμών, στα πλαίσια όμως μιας ευρύτερης στρατηγικής προοδευτικής διεξόδου για τη χώρα και ενός άλλου συσχετισμού δύναμης. Η στάση πληρωμών μπορεί να είναι ένα κεντρικό αίτημα – εργαλείο μιας ιδεολογικοπολιτικής αντεπίθεσης που θα σηματοδοτεί αυτή τη στρατηγική συσπείρωσης ευρύτερων κοινωνικών και λαϊκών δυνάμεων.
- Τι περιμένετε από το Συνέδριο; Πού εκτιμάτε ότι θα καταλήξει και πόσο -η όποια κατάληξή του- θα επηρεάσει τη ριζοσπαστική Αριστερά γενικότερα και τον ΣΥΡΙΖΑ ειδικότερα;
Στο συνέδριο αυτό υπάρχουν δύο πιθανά σενάρια. Το πρώτο είναι να βαδίσουμε προς μια ακούσια «ΕΑΡινοποίηση» του Συνασπισμού, που νομίζω ότι είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί. Το άλλο σενάριο είναι ότι ο κόσμος και τα μέλη του Συνασπισμού θα εξαναγκάσουν τις φυσικές ή ιστορικές τους ηγεσίες να προσφύγουν σε μία προωθημένη σύνθεση προς τ’ αριστερά και θα απαιτήσουν επιτακτικά το ΣΥΝ αλλά και το ΣΥΡΙΖΑ των μελών! Αν αυτό επιτευχθεί, κι εγώ ελπίζω ότι θα επιτευχθεί, θα απελευθερωθούν γνήσιες πολιτικές δυναμικές στα πλαίσια του ευρύχωρου, δημοκρατικά οργανωμένου ΣΥΡΙΖΑ.
Αυτό βεβαίως προϋποθέτει την ενότητα της αριστερής πλειοψηφίας του κόμματος και τη σαφή πολιτική καταδίκη των επιλογών και των υπονομευτικών τακτικών της Ανανεωτικής Πτέρυγας που βάζει κόκκινες γραμμές, αντί να βάζουμε εμείς σε αυτήν! Αυτό επίσης προϋποθέτει ότι ο σημερινός πρόεδρός μας θα κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση και δεν θα φοβηθεί, μήπως κατηγορηθεί ότι δεν είναι πρόεδρος όλου του κόμματος. Εάν δεν κινηθεί σ’ αυτή την κατεύθυνση θα καταλήξει να είναι πρόεδρος -θα’ λεγα- της 2ης ΕΑΡ, στην οποία θα συμμετέχουν αμήχανα κάποια κομμάτια της πάλαι ποτέ αριστερής πλειοψηφίας σε ασαφείς ρόλους με ασαφείς στόχους. Θα είναι τραγική μια τέτοια εξέλιξη μέσα σε μια τέτοια ιστορική συγκυρία που η κοινωνία έχει ανάγκη μια εθνικά γειωμένη, διεθνιστικά αλληλέγγυα και κυρίως ταξικά προσανατολισμένη αριστερά.
- Είπατε ότι ο κόσμος θα αναγκάσει την ηγεσία να κάνει τη δεύτερη αριστερή στροφή της. Πώς το εισπράττετε αυτό από τη συμμετοχή σας σε όλες τις προσυνεδριακές διαδικασίες; Τι ζητάει και τι περιμένει ο κόσμος;
Η συμμετοχή γενικά είναι πιο μικρή από το αναμενόμενο. Όταν η συζήτηση όμως εστιάζεται στο τι πρέπει να κάνουμε ως Αριστερά για την κρίση του χρέους, για το ρόλο της ΕΕ και τι πρέπει κάνουμε με το ΣΥΡΙΖΑ, εκεί πραγματικά υπάρχει ένα γνήσιο και ζωηρό ενδιαφέρον. Εκεί βασίζω και την ελπίδα ότι εάν διασφαλιστεί ένας ουσιαστικός διάλογος μες στο συνέδριο, δεν θα κατορθώσουν κάποιοι να οδηγήσουν τα πράγματα εκεί που θέλουν.
Ο κόσμος θέλει πραγματική ενότητα, όχι επίπλαστη σύνθεση. Τα πολιτικά μηνύματα θα ‘ναι τέτοια προς την ηγεσία που θα αναγκαστεί να κάνει, ας μου επιτραπεί ο όρος, την απαραίτητη διόρθωση προς τα αριστερά. θα πρέπει όμως να αποφασίσει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει…
- Υπάρχει και το ενδεχόμενο, όμως, να μιλήσουν για δεύτερη αριστερή στροφή, αλλά στην πράξη να συνεχιστεί η ίδια ρότα…
Μην ξεχνάτε ότι πλέον υπάρχει το ζήτημα του κοινωνικού παράγοντα. Δηλαδή έχει τόσες απαιτήσεις πλέον η διωκόμενη κοινωνία και οι υποτελείς τάξεις, είναι τόσα πολλά τα μέτωπα, που δεν υπάρχει η πολυτέλεια μιας επικοινωνιακής διαχείρισης των πολιτικών και στρατηγικών αντιθέσεων.
Κι εδώ θέλω να πω το εξής: Εμείς δεν θεωρούμε ότι εύκολα φτιάχνεται ένας φορέας της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Άρα πρωτοβουλίες που έχουν προέλθει μέσα από το ΣΥΡΙΖΑ, μετωπικού χαρακτήρα, τις βλέπουμε μεν με θετικό τρόπο, αλλά δεν τις βλέπουμε ως προπλάσματα ίδρυσης ενός νέου φορέα της Αριστεράς, στον οποίο οι απογοητευμένες δυνάμεις από τους υπαρκτούς φορείς της Αριστεράς θα μπορέσουν κάποια στιγμή να μετοικήσουν. Εμείς αυτό που επιδιώκουμε είναι η δεύτερη αριστερή στροφή του ΣΥΝ και η επανίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ.
- Με δεδομένα αυτά και κυρίως την κοινωνική πραγματικότητα, η οποία δείχνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και τα όρια της Αριστεράς και τα όρια του πολιτικού συστήματος, πώς μπορεί αυτός ο ΣΥΡΙΖΑ να κάνει το επόμενο βήμα, να αποτελέσει ξανά την ελπίδα και να είναι πάλι ο καταλύτης του πολιτικού συστήματος;
Για να κάνουμε έναν πιο αποτελεσματικό ΣΥΡΙΖΑ, θα έλεγα ότι αυτό που προέχει είναι να ξανακάνουμε την Αριστερά τρόπο ζωής. Οι κοινωνικές πρακτικές των αριστερών, ή και γενικότερα των πολιτών, πάντα είχαν την σημασία τους, αλλά σε φάσεις ιστορικού τύπου μεταβολών γίνονται ίσως πιο σημαντικές από τις πολιτικές τους πρακτικές. Η σχετική αυτονομία του πολιτικού τότε υποτάσσεται περαιτέρω στο κοινωνικό.
Άρα ο ΣΥΡΙΖΑ, για να προχωρήσει ξανά ως ελπίδα και καταλύτης, χρειάζεται να συνδυάζει και συσχετίζει άριστα τις κοινωνικές και τις πολιτικές πρακτικές των μελών του. Εάν δεν γίνει αυτό, θα είμαστε καταδικασμένοι να είμαστε μια διεκδικητική δύναμη αριστερής εκφώνησης, που όμως δεν θα μπορεί να προκαλεί το αναγκαίο μπλοκάρισμα του συστήματος και τις δομικές αλλαγές.
- Να κλείσουμε με τα γεγονότα των τελευταίων ημερών, με την υπόθεση Κουβέλη. Βγήκαν πολλές ανακοινώσεις που στοχοποιούν την Αριστερή Ανασύνθεση.
Μας έκανε εντύπωση αυτό το μπαράζ δηλώσεων για το ζήτημα. Εδώ παραβιάζεται μια βασική δημοκρατική αρχή: το δικαίωμα του μέλους να επιλέγει ποια πρόσωπα και ποιες πολιτικές απόψεις πίσω απ’ τα πρόσωπα στηρίζει. Ο Φώτης ο Κουβέλης είναι ένας σύντροφος που έχει πάρα πολλές φορές εκτραπεί σε σχέση με τα συμφωνηθέντα, δηλαδή τις συνεδριακές μας αποφάσεις. Έτσι είναι ένα πρόσωπο που κάλλιστα θα μπορούσε να αποδοκιμαστεί πολιτικά στα πλαίσια μιας προσυνεδριακής διαδικασίας από οποιαδήποτε μέλος.
Άρα για ποιο λόγο αυτός ο εκνευρισμός, αυτό το μπαράζ δηλώσεων; Όσα έγιναν ήταν μία ψήφος πολιτικής αποδοκιμασίας και όχι βέβαια μεθόδευση. Δεν βρισκόμαστε στη θέση του ενόχου, στην οποία μάλλον βρίσκεται ο σύντροφος Κουβέλης, για την ηθελημένη στρέβλωση που συχνά πυκνά κάνει στο δημόσιο λόγο του ΣΥΡΙΖΑ και του Συνασπισμού.
Να πω, επιπλέον, ότι υπάρχει και ένα ζήτημα τοπικού χαρακτήρα, το οποίο έχει και αυτό τη σημασία του. Στην Καλλιθέα υπάρχει ένα πολύχρονο κίνημα πολιτών για τη μετατροπή του χώρου του Φαληρικού Ιππόδρομου σε πάρκο. Βέβαια η προηγούμενη κυβέρνηση προτίμησε να φέρει στην βουλή ένα «σχέδιο αξιοποίησης», δηλαδή τσιμεντοποίησής του από το Ίδρυμα Νιάρχου. Ο σύντροφος Κουβέλης δυστυχώς μέσα στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ και χωρίς να ρωτήσει ούτε έναν από την πολιτική κίνηση, τη δημοτική κίνηση ή και το ΣΥΡΙΖΑ της περιοχής που πρωτοστατούν στις σχετικές κινητοποιήσεις, τοποθετήθηκε θετικά σε αυτήν την προοπτική παραχώρησης. Κατά πλειοψηφία, βέβαια, η κοινοβουλευτική ομάδα αποφάσισε να μη στηρίξει στη Βουλή αυτή την σύμβαση – καταλαβαίνετε όμως πώς ένιωσαν τα μέλη του Συνασπισμού της Καλλιθέας, όταν έμαθαν πως το μέλος της οργάνωσής τους και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριξε το αντίθετο…
Η ανακοίνωση της ΚΟΕ (17/5) δίνει τροφή για σκέψεις. Ευχάριστες ή δυσάρεστες, εξαρτάται από ποια σκοπιά βλέπει κάποιος τα πράγματα.
Τιτλοφορείται «Για ένα μέτωπο αλλαγής» και υπόσχεται ότι «τις επόμενες μέρες η ΚΟΕ θα καταθέσει μια ανοικτή πρόταση συγκρότησης ενός μετώπου αλλαγής της πορείας προς την κοινωνική καταστροφή».
Θα περιμένουμε, βέβαια, την κατάθεση της πρότασης με την ελπίδα ότι θα αποσαφηνίζει πολλά μετέωρα ερωτήματα, που θέτει η χρήση του όρου «αλλαγή» χωρίς οποιοδήποτε επιθετικό προσδιορισμό. Χρήση που η αριστερά, ιδίως η κομμουνιστική, αποφεύγει συνήθως.
Ως τότε, όμως, θα ήταν χρήσιμο να θέσουμε μερικά ερωτήματα, που μπορεί να βοηθήσουν τη συζήτηση.
Αρκεί ο προσδιορισμός ενός μετώπου ως «ανοικτό, πλατύ, λαϊκό» ή της στοχοθεσίας του: «ανατροπή ενός πολιτικού συστήματος ξεπερασμένου, ληστρικού, διεφθαρμένου»;
Αρκεί η περιγραφή «το μέτωπο δεν περιορίζεται στην αριστερά, αφορά τις δυνάμεις, κοινωνικές ή πολιτικές, που επιδιώκουν την πραγματική αντιπαράθεση με το χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα και τις πολιτικές ασφυξίας που εφαρμόζονται»;
Ένα μέτωπο με ποια μέτωπα;
Αν δεν περιορίζεται στην αριστερά ένα τέτοιο μέτωπο, ποιες άλλες πολιτικές δυνάμεις προβλέπεται να συμπεριλάβει; Κι αν αφορά «κοινωνικές ή πολιτικές δυνάμεις», το διαζευκτικό «ή» γράφτηκε εκ παραδρομής, ή σημαίνει ότι θα συναχθούν στο μέτωπο άλλοι μεν ως πολιτικές δυνάμεις, δηλαδή συγκροτημένοι ως πολιτικά υποκείμενα, και άλλοι ως κοινωνικές, που μπορεί να σημαίνει και ως «κόσμος» (του ΠΑΣΟΚ, για παράδειγμα, όπως καταχρηστικά λέγεται εν τη ρύμη του λόγου μας συχνά); Πράγμα που θα προσομοίαζε επικίνδυνα με τα σεχταριστικής έμπνευσης μέτωπα, τα οποία συχνά μας προτείνει το ΚΚΕ με θαυμαστή συνέπεια.
Οι διευκρινίσεις αυτές είναι πολύ περισσότερο αναγκαίες, γιατί στην ανακοίνωση της ΚΟΕ δεν γίνεται σαφές ποια είναι η σχέση ανάμεσα στο προτεινόμενο «μέτωπο αλλαγής» και το υφιστάμενο «Μέτωπο Ανατροπής και Αλληλεγγύης». Το «μέτωπο αλλαγής» θα διαδεχθεί το «Μέτωπο Ανατροπής»; Το «Μέτωπο Ανατροπής» θα συμπράξει με άλλες δυνάμεις εντός του «μετώπου αλλαγής»; Και ποια θα είναι η σχέση όλων αυτών με τον ΣΥΡΙΖΑ; Το «Μέτωπο Ανατροπής» είναι κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ και καλεί τον όλο ΣΥΡΙΖΑ στο «μέτωπο αλλαγής»; Θα επιθυμούσε να συνυπάρχει μ' αυτόν στο «μέτωπο», ή μήπως θα ήθελε να αντικαταστήσει τον ήδη παραπαίοντα (και με δική μας ευθύνη) ΣΥΡΙΖΑ εντός του προτεινόμενου «μετώπου»;
Με ποια αριστερά;
Και μια που αναφέραμε τον ΣΥΡΙΖΑ, ποια είναι η εκτίμηση της ΚΟΕ (και όχι μόνο) για το μέχρι σήμερα κοινό μας σπίτι;
Είναι, εκ πρώτης όψεως, η απαξιωτική μέχρι μηδενισμού εκτίμηση που επιφυλάσσει η ανακοίνωση για την αριστερά εν γένει; «Κατά τη γενική απεργία της 5/5, όπου η κατακραυγή για το πολιτικό σύστημα ήταν πάνδημη, και η αριστερά ήταν μέσα στο κάδρο της απαξίωσης», εκτιμά η ανακοίνωση της ΚΟΕ. Συνεπώς, μάλλον δεν εξαιρείται ο ΣΥΡΙΖΑ.
Πώς γίνεται, όμως, αυτή η αριστερά να τοποθετείται στο κάδρο της απαξίωσης και να είναι η ίδια που έκανε το παν για να είναι πάνδημη η κατακραυγή στις 5/5 και να παρίσταται αυτοπροσώπως, σύσσωμη, σωματικά παρούσα σ' αυτή την πάνδημη κατακραυγή; Να είναι αναπόσπαστο μέρος της, η ίδια και όχι μόνο «ο κόσμος της»;
Η απάνηση που δίνει η ανακοίνωση της ΚΟΕ δεν είναι σαφής και απαλλαγμένη αντιφάσεων: «Στην εποχή που είμαστε και με την αριστερά που υπάρχει, δεν περιμένουμε ότι η αριστερά θα σώσει την κοινωνία. Ανάποδα, η κοινωνία είτε θα αναδείξει άλλο ρόλο για την αριστερά, είτε θα την περιθωριοποιήσει»...
Αν αντιλαμβανόμαστε ορθά αυτή την αποστροφή, η αριστερά, στο σύνολό της, όχι μόνο δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα «σώσει» την κοινωνία, αλλά δεν φαίνεται ικανή ούτε τον εαυτό της να διασώσει. Η μόνη ελπίδα της είναι η κοινωνία, η οποία μοιάζει να αναπτύσσει με την αριστερά μια μάλλον εργαλειακή σχέση.
Η αριστερά κινείται σε κάποιο παράλληλο σύμπαν με αυτό της κοινωνίας, ή μήπως είναι σαρξ εκ της σαρκός της; Η πολιτικά συγκροτημένη αριστερά προκύπτει ως πολιτική έκφραση μιας κοινωνίας -για την ακρίβεια, κάποιων τάξεων- μέσα στην κοινωνία, ή βρίσκεται κάπου αλλού και περιμένει να της ανατεθεί από την κοινωνία κάποιος ρόλος;
Υπαινιγμοί πρωτοπορίας
Μήπως η απαξιωτική αποστροφή αυτή δεν αφορά δεν αφορά το σύνολο της αριστεράς, αλλά υποθέτει σιωπηρή εξαίρεση ενός πρωτοπόρου τμήματός της; Το οποίο, προφανώς, συνειδητοποίησε γρηγορότερα και καθαρότερα από τα άλλα την κοινωνική ανάγκη και την ανάγκη του αντίστοιχου οδηγητικού ρόλου; Σ' αυτή την περίπτωση, δεν πρόκειται για μια κοινωνία που αναδεικνύει έναν «άλλο ρόλο» για την αριστερά, αλλά μάλλον για ένα τμήμα της αριστεράς, που της τον υποδεικνύει.
Αν είναι έτσι, χωράει πολλή συζήτηση. Αν τεθεί, όμως, το ζήτημα με τους σχεδόν σωτηριολογικούς όρους της ανακοίνωσης (ποιος «σώζει» ποιον κ.τ.λ.), η συζήτηση μάλλον κινδυνεύει να παρεκτραπεί σ' ένα χωρίς νόημα κουβεντολόι γύρω από το ελάχιστα προωθητικό ερώτημα ποιο ακριβώς τμήμα της αριστεράς κατέχει τη συνταγή για το «μοναδικό δρόμο ελπίδας και διεξόδου». Ήδη το επίθετο «μοναδικός» ηχεί παράξενα μέσα στο κενό που αφήνει η διαπίστωση της ανακοίνωσης ότι έχουμε μια συνολικά απαξιωμένη αριστερά.
Μας χρειάζεται ο ΣΥΡΙΖΑ;
Η μόνη βεβαιότητα που διακηρύξαμε ότι έχουμε όλοι όσοι συνδημιουργήσαμε τον ΣΥΡΙΖΑ, ήταν πως κανείς μας δεν είχε την παραλυτική βεβαιότητα ότι κατέχει την απόλυτη αλήθεια ή τη μοναδική. Γι' αυτό, άλλωστε, αποφασίσαμε να συμπράξουμε, μήπως και τη γεννήσουμε -μαζί με την ελπίδα μιας ενότητας σε στέρεη βάση. «Χώρος διαλόγου και κοινής δράσης» ονομάστηκε το πρώτο μας βήμα. Άλλαξε κάτι από τότε, τουλάχιστον ως προς αυτή την υπόθεση;
«Τα ερωτήματα περί διάσπασης, νέου φορέα ή ψηφοδελτίου, αποχώρησης από τον ΣΥΡΙΖΑ κ.λπ., αν δεν είναι κατευθυνόμενα, είναι αφελή», υποστηρίζεται στην ανακοίνωση της ΚΟΕ ως πρωθύστερη απάντηση στο σχετικό ερώτημα. Γιατί τόση διπλωματικότητα, όμως, στις διατυπώσεις;
Ας υποθέσουμε ότι δεν είναι κατευθυνόμενα. Γιατί θα έπρεπε να είναι απλώς «αφελή»; Δεν θα μπορούσε να είναι «ψευδή», «αναληθή», «αβάσιμα», «αστήριχτα», «κακόβουλα»... Είναι τόσο πλούσια η ρημάδα η γλώσσα μας, που η αβίαστη χρήση της θα μπορούσε να βάλει τους πάντες στη θέση τους.
Δεν χρωστάμε, άραγε, όλοι μας μια ευθεία απάντηση σε όλους τους συντρόφους και τις συντρόφισσες, σε όλους τους αγωνιστές και τις αγωνίστριες, που πίστεψαν και πιστεύουν στον ΣΥΡΙΖΑ και έδωσαν κομμάτια απ' τη ζωή τους γι' αυτόν;
"Η ενότητα δεν είναι αυτοσκοπός ή ηθική επίκληση, αλλά κατακτιέται με βάση την πολιτική συμφωνία", υπογραμμίζει στην "Αυγή" της Κυριακής ο Νίκος Γαλάνης, μέλος της Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, στέλεχος της ΚΟΕ και πρωταγωνιστής στη συγκρότηση του "Μετώπου Αλληλεγγύης και Ανατροπής". Ο Ν. Γαλάνης υποστηρίζει ότι το "Μέτωπο" προσπαθεί να θέσει μια πολιτική ταυτότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ, ενώ αναφέρει πως το πολιτικό σχήμα με ευθύνη του ΣΥΝ είναι εγκλωβισμένο στο “σχήμα του ευρωπαϊσμού” και αναρωτιέται αν έχει πολιτικό σχέδιο.
* Ποια είναι η σχέση μεταξύ “Μετώπου” και ΣΥΡΙΖΑ;
Το υπό διαμόρφωση "Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής" δημιουργήθηκε μετά την 3η Συνδιάσκεψη του ΣΥΡΙΖΑ προσπαθώντας να απαντήσει στο πολιτικό και οργανωτικό έλλειμμα και κυρίως στην προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ στις νέες συνθήκες της κρίσης.
Ήταν εμφανές πως ο ΣΥΡΙΖΑ -με ευθύνη του ΣΥΝ- δεν είχε στην ουσία πολιτικό στίγμα. Εγκλωβισμένος στο σχήμα του ευρωπαϊσμού, δεν έβλεπε πέρα από το ποια θα είναι η προγραμματική αντιπολίτευση στο ΠΑΣΟΚ και ποιες θα είναι οι εναλλακτικές προτάσεις στην κρίση.
Ως "Μέτωπο", προσπαθήσαμε με αρκετούς συμβολικούς, αλλά και πολιτικούς τρόπους να θέσουμε μια πολιτική ταυτότητα για τον ΣΥΡΙΖΑ, βλέποντας ταυτόχρονα προς την κοινωνία και αποφεύγοντας τις αντιπαραθέσεις που δημιουργούν κομματικούς στρατούς και όχι ανοιχτά αυτιά. Είναι ελπιδοφόρο το ότι έχει ανοιχτεί μια πολιτική συζήτηση με έναν κόσμο εντός, αλλά και εκτός ΣΥΡΙΖΑ. Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα να διαφοροποιηθούν χιλιάδες άνθρωποι. Και η αριστερά μπορεί να πρωταγωνιστήσει αν έχει πολιτικό στίγμα, ουσιαστική ενότητα, μαζική, ανυποχώρητη δράση και ανεξαρτησία από τα πολιτικά σχέδια των δυνάμεων που ευθύνονται για τη σημερινή κατάσταση.
* Η πρόταση να φύγει η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι τις εκλογές από τη Βουλή τι εξυπηρετεί;
Είναι πρόταση με μεγάλη συμβολική, αλλά και πολιτική σημασία. Ο κόσμος έχει στοχοποιήσει το ελληνικό Κοινοβούλιο, και γιατί δεν είναι ελληνικό και γιατί δεν είναι Κοινοβούλιο. Η κυβέρνηση είναι κυβέρνηση υπαλλήλων και μεταφραστών του ΔΝΤ και της Ε.Ε., ενώ η συζήτηση στη Βουλή γίνεται στη βάση των προαποφασισμένων ή και τετελεσμένων εντολών τους.
Επομένως, η πραγματοποίηση αυτής της πρότασης θα σήμαινε ότι η δική μας αριστερά ακούει και βλέπει την κοινωνία και ότι βρίσκεται εκτός του πολιτικού πλαισίου που έχουν θέσει ΔΝΤ-Ε.Ε. Και παράλληλα, ότι όλοι οι βουλευτές θα πήγαιναν στον λαό για να αποκαλύψουν, να ενθαρρύνουν, να ακούσουν και να συμμετέχουν σε έναν γενικό ξεσηκωμό του λαού.
* Το κεντρικό σας σύνθημα είναι “παύση πληρωμών και έξοδος από την Ευρωζώνη”. Οι θέσεις αυτές δεν έχουν συμφωνηθεί στον ΣΥΡΙΖΑ, μήπως λοιπόν στην πράξη παραπέμπουν σε άλλο πολιτικό σχέδιο;
«Άλλο πολιτικό σχέδιο» σε σχέση με ποιο; Έχει ο ΣΥΡΙΖΑ πολιτικό σχέδιο; Όχι, αυτό που βλέπει ο κόσμος είναι ότι υπάρχουν πολλές και διαφορετικές εκφωνήσεις, καθόλου μαχητικές, που θυμίζουν σούπα κι όχι πολιτική στόχευση και ταυτότητα. Πιστεύει κανείς έξω, στην κοινωνία, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ελπίδα, ότι αντιστέκεται, ότι είναι αντιμέτωπος έστω με τον Γ. Παπανδρέου και το σύστημά του; Αλήθεια, η συνάντηση Αλ. Τσίπρα - Αντ. Σαμαρά σε ποιο πολιτικό σχέδιο εντάσσεται;
Η παύση πληρωμών και η έξοδος από την Ευρωζώνη είναι ορισμένα από τα συνθήματα που συνιστούν μια απάντηση στο πρόβλημα του χρέους. Τα κεντρικά μας συνθήματα είναι να ακυρωθεί η συμφωνία με Ε.Ε. και ΔΝΤ και να φύγει η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου. Είναι αυτό διαφορετικό πολιτικό σχέδιο;
* Όλες οι πολιτικές πρωτοβουλίες του “Μετώπου” αναδεικνύουν ως επικεφαλής τον Αλέκο Αλαβάνο; Μήπως αυτό αποτελεί “μεταμόρφωση” ηγετικών επιδιώξεων;
Άλλο ηγετικές ικανότητες κι άλλο «ηγετικές επιδιώξεις». Ο Αλ. Αλαβάνος αποδείχτηκε ότι έχει ηγετικές ικανότητες -με τα σωστά και τα λάθη του- καταφέρνοντας να βγάλει χιλιάδες αριστερούς από την ιδιώτευση και την απογοήτευση, και διεμβολίζοντας τα αντίπαλα ακροατήρια. Δεν είναι λίγο οξύμωρο, ενώ είσαι ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ, να γίνεσαι «μέλος του ΣΥΡΙΖΑ» και να έχεις ηγετικές επιδιώξεις μέσω ενός μικρού και υπό διαμόρφωση "Μετώπου";
Ηγετικές επιδιώξεις, δυστυχώς, εμφανίζουν διάφορα golden boys που αντιλαμβάνονται με λάθος τρόπο την αριστερά. Η αριστερά δεν είναι εταιρεία. Είναι ανάγκη, είναι όνειρο, είναι σχέσεις ιστορίας, θυσιών, κουλτούρας, αξιών.
* Ποια, κατά τη γνώμη σας, βήματα μπορούν να διασφαλίσουν την ενωτική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ και την παρέμβασή του στις νέες εξελίξεις;
Η ενότητα δεν είναι αυτοσκοπός ή «ηθική» επίκληση, αλλά καταχτιέται με βάση την πολιτική συμφωνία και δέσμευση και τη μαζική δράση. Επομένως, ας ξαναρχίσουμε από κει. Το πρώτο βήμα θα ήταν μια γενναία αυτοκριτική για το τι δεν έχει γίνει στον ΣΥΡΙΖΑ όλο αυτό το διάστημα, και τι ευθύνεται γι’ αυτό. Το δεύτερο, να σταματήσει ένας πόλεμος «ξεκατινιάσματος» γύρω από το ποιος λέει μια άποψη κι όχι γύρω από την ίδια την άποψη. Το τρίτο, μέσα από την 4η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη να βγούμε με πολιτικές αποφάσεις που να εφαρμοστούν. Τέλος, η άποψη και η δράση του ΣΥΡΙΖΑ στους μαζικούς χώρους να αποδεικνύει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ άλλαξε, ότι η ενότητα έχει θετικό κι όχι αρνητικό πρόσημο. Μια ενότητα που να δημιουργεί ένα μεγάλο Μέτωπο κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων.
η αφίσα της ταινίας Ουδέν νεώτερον από το Δυτικό μέτωπο (1930) του Lewis Milestone, από την Wikipedia, αποτελεί προσθήκη του διαχειριστή και δεν ανήκει σε κανένα από τα δύο άρθρα.
Τον Μάρτιο, πριν την επέμβαση του μηχανισμού στήριξης (δανειστών και ευρώ), ΤΑ ΝΕΑ έγραφαν σε άρθρο σύνταξης: «Η Αριστερά αντιτίθεται στους κυβερνητικούς χειρισμούς για την υπέρβαση της κρίσης, αλλά δεν προκάλεσε -πέραν του "νομίμου"- γεγονότα λόγω των οποίων θα μπορούσαν να δημιουργηθούν εντάσεις και εικόνες που θα έφερναν αρνητικά σχόλια, όταν θα μεταδίδονταν στο διεθνή χώρο.»
Η μεγαλύτερη πορεία της μεταπολίτευσης που ακολούθησε, σηματοδότησε την έναρξη της μετα-μεταπολίτευσης. δεν αναίρεσε, ωστόσο, την ουσία της παραπάνω διαπίστωσης: Αγωνιζόμενοι ενάντια σε έναν Αρμαγεδώνα που «κονταίνει» τη ζωή τής μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων, δεν υπερβήκαμε το «νόμιμο». Όλα ανεξαιρέτως τα τμήματα της πιζοσπαστικής Αριστεράς. Υπέρβαση του «νόμιμου» δε σημαίνει να βρεθούμε αντιμέτωποι με τζαμαρίες, αλλά:
Όλες οι δυνάμεις όλων ν' αφιερωθούν στη δημιοργία ενός μεγάλου μαζικού πολιτικού ενωτικού κινήματος. Εργατικού, λαϊκού και νεολαιίστικου. Μαζικότερου απ' οτιδήποτε γνωρίσαμε. Γιατί και το μέγεθος της επίθεσης είναι πρωτόγνωρο. Πολιτικού, γιατί και οι σοβαρότερες οικονομικές διεκδικήσεις δεν πολιτικοποιούνται από μόνες τους. Και σήμερα, με την επιβολή αλληλοδιάδοχων «πακέτων μέτρων», δημιουργούνται συνθήκες που κάνουν αναγκαία την πάλη για ανατροπή της συνολικής πολιτικής που μετάτρεψε τη χώρα σε ιδιόμορφο προτεκτοράτο.
Χρειάζεται άρα ν' αποκτήσουμε πρόγραμμα με συνολικότερους άμεσους στόχους πάλης, που σήμερα δε διαθέτουμε. Ενώ η πραγματική κι όχι φαντασιακή, διεθνιστική διάσταση μιας ριζοσπαστικής αριστερής πολιτικής, γίνεται κρίσιμη.
Ενωτικό κίνημα -έστω και στη δράση- παρά τις διαφορές που (θα συνεχίσουν να) μας χωρίζουν, όσον αφορά την πολιτική Αριστερά. Ας κοιτάξουν όλοι τις διαθέσεις στον κόσμο τους. Στο ΣΥΡΙΖΑ, ας κοιταχτούμε με λίγη σοβαρότητα μεταξύ μας. Ενωτικό, όμως, πριν απ' όλα σημαίνει: Αντί ν' ανταγωνιζόμαστε μεταξύ μας για το εξεγερσιακότερο λεξιλόγιο, να μιλήσουμε σε γλώσσα κατανοητή για την αναγκαιότητα και τις δυνατότητες της συλλογικής, συγκροτημένης αντίστασης σε ανθρώπους που δεν έχουν μάθει ν' αντιστέκονται και ν' αγωνίζονται, που δεν πιστεύουν σε λύσεις συλλογικές.
Ένας επιφανειακός αντικαπιταλισμός να μην οδηγήσει σε αδιέξοδες εκρήξεις ούτε σε εκδοχές εθνικοσοσιαλιστικής κοσμοθεώρησης. Ο προσανατολισμός σε μια πολιτιστική επανάσταση αναδείχνεται και γι' αυτό ως αναντίρρητη αναγκαιότητα.
Ό,τι κουρελιασμένες συλλογικότητες έχουν επιβιώσει από το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα και ό,τι νέο γεννιέται σήμερα, είναι αναντικατάστατα. Νέοι μαζικοί θεσμοί αλληλεγγύης, μέσα κι έξω απ' αυτά, να φροντίσουν έναν κόσμο που σε λίγο θα τρώει απ' τα σκουπίδια.
Θα καταφέρουμε, σήμερα, να υπερβούμε το «νόμιμο», δικό μας αλλά και των άλλων τμημάτων της Αριστεράς; Ή θα μείνουμε θεατές στο ερείπωμα της ζωής, με προοπτική γενεών, της μεγάλης πλειοψηφίας των ανθρώπων;
η φωτό με τις ταμπέλες προς τα δυο πιο επικίνδυνα μονοπάτια του Κίλλινγκτον, Εκτός Ορίων και το Βιολί του διαβόλου, από τη Wikipedia με άδεια Creative Commons Attribution ShareAlike 3.0 License
_poster.jpg)
